Kobieta ciężarna, nawet jeśli do tej pory nie miała ubezpieczenia zdrowotnego, automatycznie zostaje objęta opieką przez NFZ. Ubezpieczenie zdrowotne posiadać będzie także jej dziecko (nawet bez ubezpieczenia u rodziców) do ukończenia 18. roku życia (Art. 68 ust.3 Konstytucji).

W ciąży kobietom przysługują specjalne prawa i nie trzeba być ubezpieczoną, żeby z nich korzystać. W takiej sytuacji wypełnia się specjalne oświadczenie i okazuje dowód osobisty w rejestracji. Jakie prawa przysługują ciężarnym?

Prawa kobiet w ciąży obejmują m. in. korzystanie poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej w szpitalach i świadczeń specjalistycznych w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej. W przypadku, gdy udzielenie świadczenia nie jest możliwe w dniu zgłoszenia, placówka ma obowiązek wyznaczyć inny termin poza kolejnością przyjęć wynikającą z prowadzonej listy oczekujących. Termin ten nie może być odległy - świadczeniobiorca ma obowiązek wyznaczyć go w ciągu 7 dni roboczych od dnia zgłoszenia ciężarnej.

To podstawowe i najważniejsze prawo - dzięki niemu prowadzenie ciąży oraz wszystkie niezbędne badania są wykonywane w ramach NFZ. Fundusz szczegółowo określa, jak powinna przebiegać każda wizyta ginekologiczna w ciąży. Teoretycznie wizyt u lekarza powinno być około 10 - dwie wizyty w 1 trymestrze ciąży, trzy w 2 trymestrze ciąży i cztery wizyty u ginekologa w 3 trymestrze ciąży. Jeśli poród nie nastąpi o czasie - kolejne wizyty również są bezpłatne. Podczas pierwszej wizyty ginekolog powinien przeprowadzić dokładny wywiad chorobowy, badanie położnicze i badanie palpacyjne piersi, zmierzyć masę ciała, ciśnienie tętnicze, zalecić wykonanie obowiązkowych badań wskazanych na początku ciąży. Uwaga! Pierwsze badania powinny odbyć się do ukończenia 10. tygodnia ciąży. Niektóre z tych badań będą się powtarzać.

Polecamy: Badania krwi w ciąży – badania obowiązkowe, zalecane, genetyczne

Bezpłatne i obowiązkowe badania laboratoryjne w czasie ciąży:

• grupa krwi i Rh,
  
• morfologia krwi w ciąży,
  
• badanie ogólne moczu,
  
• stężenie glukozy we krwi na czczo,
  
• VDRL,
  
• obowiązkowe badanie w ciąży na nosicielstwo HIV i HCV,
  
• badanie w ciąży w kierunku toksoplazmozy (IgG, IgM) i różyczki,
  
• cytologia w ciąży (jeżeli nie była wykonywana w ciągu ostatnich 6 miesięcy),
  
• stopień czystości pochwy.
  

Jeśli lekarz uważa, że są niezbędne inne badania lub wizyta u innego lekarza może wystawić stosowne skierowanie. 

Badania USG w ciąży

Standardowo wykonuje się trzykrotnie badanie USG w trakcie niepowikłanej ciąży: 

• w 11.–14. tygodniu ciąży, 
  
• między 18. a 22. tygodniem,
  
• między 28. a 32. tygodniem ciąży.
  

Wszystkie badania są bezpłatne. Badania dodatkowe, np. echo serca płodu również odbędzie się na NFZ jeśli lekarz prowadzący wystawi odpowiednie skierowanie.

Warto wiedzieć: Od którego tygodnia widać ciążę na USG? Ile razy i jak często należy robić USG w ciąży?

Badania prenatalne

Te badania przysługują ciężarnym, które spełniają pewne wymogi:

• wiek powyżej 35 lat;
  
• wystąpienie w poprzedniej ciąży aberracji chromosomowej płodu lub dziecka;
  
• stwierdzenie wystąpienia strukturalnych aberracji chromosomowych u ciężarnej lub u ojca dziecka;
  
• stwierdzenie znacznie większego ryzyka urodzenia dziecka dotkniętego chorobą uwarunkowaną monogenetycznie lub wieloczynnikową;
  
• stwierdzenie w czasie ciąży nieprawidłowego wyniku badania USG i/lub badań biochemicznych wskazujących na zwiększone ryzyko aberracji chromosomowej lub wady płodu.
  

Niestety nie wszystkie badania prenatalne są refundowane przez NFZ. Polecamy: Jakie badania prenatalne zrobić po 35. roku życia? Jakie wady wykrywa badanie prenatalne z krwi?

A dentysta?

U kobiet ciężarnych NFZ refunduje w pełni leczenie stomatologiczne zębów. Już od początku ciąży można zgłosić się do placówki, która ma podpisany kontrakt z NFZ w celu odbycia wizyty. Co więcej NFZ refunduje leczenie kanałowe (endodontyczne) wszystkich zębów – także wielokanałowych. Inni pacjenci nie mogą liczyć na taki przywilej.

Insulina dla ciężarnych 

Kobietom w ciąży leczącym się za pomocą pompy insulinowej raz na miesiąc przysługuje refundacja (100 procent) 10 sztuk zestawów infuzyjnych (wkłuć) do pompy.

Pomoc prawnika - również za darmo

Kobiety w ciąży mają prawo do pomocy prawnej, ale tylko w zakresie praw rodzicielskich i uprawnień pracowniczych. Listę placówek, które udzielają takiej pomocy można znaleźć tutaj: https://darmowapomocprawna.ms.gov.pl/pl/nieodplatna-pomoc-prawna 

Psycholog i pomoc przy karmieniu piersią

Nowe standardy opieki okołoporodowej przewidują, że kobiety w ciąży mają zostać objęte pomocą psychologiczną (w przypadku podejrzenia depresji) i laktacyjną zarówno w ciąży, jak i po jej zakończeniu. Ministerstwo Zdrowia zakłada, że po porodzie matka z dzieckiem pozostaną pod opieką położnej i/lub pielęgniarki środowiskowej.

Uwaga! Jeśli kobieta jest w ciąży i ma objawy depresji (np. spadek  nastroju, odczuwa skrajne emocje, w tym smutek i lęk, jest zmęczona, zniechęcona do aktywności, brak jej energii) może się zgłosić – bez skierowania - do poradni zdrowia psychicznego. Powinna być przyjęta (w ramach NFZ) w dniu zgłoszenia lub najpóźniej w ciągu 7 dni roboczych.

Kobiety mają także prawo obejrzeć szpital wraz z salą porodową, wybrać położną jeszcze przed porodem (między 21. a 26. tygodniem ciąży), spożywać posiłki w trakcie porodu oraz być z bliską osobą nie tylko na sali porodowej, ale także w gabinecie lekarskim.

Więcej informacji o tym, co przysługuje ciężarnym znajdziecie na: https://www.gov.pl/web/zdrowie/ciaza-i-porod

Więcej o tym, jak zaplanować poród i do czego kobieta ma prawo podczas pobytu w szpitalu znajdziecie na filmie:

Ochrona w pracy

Kobieta w ciąży jest także chroniona przez prawo pracy. Jeśli wykonuje pracę zagrażającą ciąży pracodawca ma obowiązek przesunąć ją na bezpieczne stanowisko z zachowaniem dotychczasowej pensji lub w razie braku takiej możliwości - zwolnić ją z wykonywanej pracy z zachowaniem wynagrodzenia. 

Kobiety w ciąży mogą pracować w pozycji siedzącej przy obsłudze monitorów nie dłużej niż 50 minut w każdej godzinie pracy. Oznacza to, że przysługuje im 10 minut przerwy wliczanej do czasu pracy na każdą godzinę. Prace na stanowiskach z monitorami ekranowymi w łącznym czasie nie powinny przekroczyć 8 godzin na dobę.

Pracodawca ma także obowiązek zwolnić przyszłą mamę z pracy na czas badań czy wizyty u lekarza łącznie z czasem obejmującym dojazd do placówki. Jest to zwolnienie pełnopłatne.