W ostatnim czasie obserwuje się znaczny wzrost liczby zachorowań na choroby alergiczne, w tym na alergię pyłkową, w populacjach mieszkańców dużych miast. Najczęstszą przyczyną alergii sezonowej w Polsce jest pyłek traw. Oprócz leczenia specjalistycznego alergicy mogą samodzielnie podejmować działania, które ograniczą ekspozycję na czynniki wyzwalające chorobę. Każdego roku specjaliści opracowują tzw. kalendarz pylenia roślin.

Czym jest alergia na pyłki?

Alergia na pyłki (tzw. pyłkowica) to sezonowe, alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa i spojówek, nierzadko z napadami astmy oskrzelowej, a czasami także z objawami ze strony innych narządów, takich jak skóra lub przewód pokarmowy.

Co wywołuje alergię na pyłki?

Alergia na pyłki występuje przeważnie w okresie nasilonego pylenia traw i drzew. Pyłki są małe, lekkie i suche, dzięki czemu z łatwością przemieszczają się z wiatrem lub przez owady na duże odległości.

Polecamy: Wiosna nie taka urocza dla alergików. Co pyli na wiosnę?

Najczęstszym źródłem alergii na pyłki z drzew jest brzoza, która najmocniej pyli w kwietniu. Powszechnymi alergenami są pyłki leszczyny, wiązu i olszy. Są one w powietrzu na przełomie zimy i wiosny. Z kolei wierzba, topola i dąb pylą w maju. Od połowy maja do końca czerwca problemy sprawiają sosna, orzech, jodła i buk. W przypadku traw najlepiej poznane są alergeny tymotki łąkowej i zbóż, głównie żyta i pszenicy, które najsilniej atakują od drugiej połowy maja do końca lipca. Alergia na pyłki traw zazwyczaj daje o sobie znać, gdy stężenie osiąga co najmniej 20 ziaren pyłku traw w 1 m3 powietrza. Przyczyną alergii są też chwasty, szczególnie pyłki bylicy, babki, szczawiu, komosy, ambrozji i pokrzywy, których największe stężenie obserwuje się od lipca do września.

Alergia na pyłki – objawy

Cechą charakterystyczną alergii pyłkowej jest sezonowość występowania objawów. Dolegliwości pojawiają się w okresie, gdy pyłek danej rośliny pojawia się w atmosferze w odpowiednim stężeniu. Nasilenie symptomów jest determinowane stopniem ekspozycji na alergeny.

Objawy alergii na pyłki to: kichanie, świąd nosa, upośledzenie drożności nosa, wodnista wydzielina z nosa, swędzenie, zaczerwienie i łzawienie oczu, zaburzenia widzenia, podrażnienie gardła, duszność, świszczący oddech, uczucie ucisku w klatce piersiowej i zmiany skórne. Mogą się pojawić także zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, takie jak biegunki, bóle brzucha i wzdęcia. Czasami do wyżej wymienionych objawów dołączają też objawy ogólne, takie jak uczucie rozbicia, zmęczenia, utrata łaknienia, bóle głowy i podwyższona ciepłota ciała.

Jak walczyć z alergią na pyłki?

Alergicy powinni przyjmować leki przeciwalergiczne zgodnie z zaleceniami lekarza. Niestety leki antyhistaminowe mogą znacząco upośledzać sprawność psychoruchową, powodować senność i zaburzać koncentrację. Zaleca się przyjmowanie leków obkurczających naczynia błony śluzowej. Grupą leków stosowaną w leczeniu alergii są też glikokortykosteroidy.

Niektórzy specjaliści zalecają immunoterapię, czyli tzw. odczulanie, które polega na podawaniu choremu stopniowo coraz większych dawek alergenu. Do zmniejszenia wrażliwości wykorzystuje się najczęściej wstrzyknięcia podskórnie. Obok tradycyjnych szczepionek dostępne są też wyciągi przyjmowane doustnie. Organizm z czasem przestaje wrogo postrzegać daną substancję i nie uruchamia przeciw niej mechanizmu obronnego. Nie eliminuje to alergii, ale zmniejsza wrażliwość organizmu i umożliwia kontrolę objawów. Leczenie jest długie i może trwać nawet 2–3 lata. Po zakończeniu terapii konieczne jest podawanie dawek podtrzymujących przez kilka lat, w odstępach 2–6 tygodni.

Alergia na pyłki – domowe sposoby

Domowe sposoby na alergię na pyłki pełnią funkcję pomocniczą wobec leczenia specjalistycznego. Podejmowanie przez alergików określonych działań może znacząco ograniczyć ekspozycję na czynniki uczulające i zmniejszyć natężenie dolegliwości.

Alergicy powinni śledzić prognozy stężenia pyłku, a w czasie szczytowego okresu ich występowania ograniczyć przebywanie na świeżym powietrzu. W czasie upałów najlepiej nie wychodzić na dwór. W ciągu dnia najwięcej pyłków jest w godzinach porannych – między 5 a 8. Pomieszczenia najlepiej wietrzyć późnym popołudniem. Najlepszą porą na spacerowanie po dworze jest czas opadów deszczu lub zaraz po nich, ponieważ skutecznie oczyszczają one powietrze z pyłków. Dla alergików szczególnie niebezpieczne są lasy liściaste i mieszane. Należy omijać miejsca, w których odbywa się koszenie trawników. Na spacery lepiej udać się do lasów iglastych, gdzie jest znacznie mniej pyłków, a znajdujące się w powietrzu olejki żywiczne łagodzą katar i udrażniają nos, ułatwiając oddychanie. Po powrocie do domu należy zmienić ubranie, umyć ręce i twarz, a najlepiej wziąć prysznic, aby dokładnie spłukać pyłki ze skóry.

W oknach można zawiesić gęste, lekkie i łatwe do prania firanki, które dobrze wychwytują pyłki. Zaleca się zakupić oczyszczacze powietrza. Nie powinno się suszyć prania na dworze. Warto też zwrócić uwagę na sposób odżywiania w czasie wzmożonego pylenia roślin. Należy ograniczyć spożycie jabłek, gruszek, czereśni, marchwi, pomidorów, fasoli, grochu, bananów, pietruszki i orzechów. Produkty te mogą wywołać reakcje krzyżowe z alergenami pyłków roślin. Pomocne w walce ze skutkami pylenia może być płukanie nosa i zatok przynosowych izotonicznym roztworem chlorku sodu.

Polecamy: Kalendarz pylenia – pomocne narzędzie dla alergików. Co i kiedy pyli?

Dlaczego jest coraz więcej alergików? Czy alergia to choroba cywilizacyjna?

Bibliografia:

1. Chłopek K., Sezony pyłkowe wybranych roślin alergennych w Sosnowcu w 2013 r., „Alergoprofil”, 2014, 10(1), s. 46-50.

2. Gałkowska E.M., Krzych E., Samoliński B., Grzanka A., Problems bio-psycho-sociality in patients with pollinosis, “Annales Universitatis Mariae Curie – Skłodowska”, 2004, LIX(XIV), s. 153-156.

3. Paszkowski J., Alergia pyłkowa, “Medycyna Rodzinna”, 1999, 2, s. 35-40.

4. Majkowska-Wojciechowska B., Pyłek roślin i alergeny sezonowe w Polsce, „Alergia Astma Immunologia”, 2016, 21(1), s. 5-15.