Każda kobieta ciężarna powinna wiedzieć, jak przebiega poród, jakie są jego poszczególne fazy, kiedy jechać do szpitala i czego się w nim spodziewać. W rzeczywistości poród nie wygląda jak z filmu. Kobiety podczas pierwszej ciąży często już przy pierwszych skurczach jadą na porodówkę, nieświadome, że do właściwej fazy porodu jest jeszcze daleko.

Fazy porodu fizjologicznego

O porodzie można mówić, gdy czynność skurczowa macicy jest regularna, skurcze następują przynajmniej co 10 minut i powodują skracanie się i rozwieranie szyjki macicy. Wyróżnia się 4 fazy porodu:

Pierwsza faza porodu przebiega od początku porodu do całkowitego rozwarcia szyjki macicy (czyli do osiągnięcia 10 cm rozwarcia). Ta faza dzieli się dodatkowo na 2 okresy:

• fazę utajoną – od początku porodu do około 3–4 cm rozwarcia,
  
• fazę aktywną, czyli fazę szybszego, aktywniejszego rozwierania, trwającą do osiągnięcia całkowitego rozwarcia.
  

Druga faza porodu to okres wydalania, czyli od momentu całkowitego rozwarcia aż do urodzenia dziecka.

Trzecia faza porodu to okres łożyskowy, polegający na wydaleniu popłodu.

Czwarta faza obejmuje dwugodzinny okres nadzoru po porodzie.

Jak przebiega poród naturalny? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie

Pierwsza faza porodu

Początkowo skurcze są słabe i niezbyt bolesne. Dopiero wraz z postępem porodu, zwiększeniem częstotliwości i amplitudy skurczów wzrasta ich bolesność. Pod wpływem skurczów część przodująca napiera na szyjkę macicy, co stymuluje ją do skracania i rozwierania. Na tym etapie może pojawić się drobne plamienie.

Pierwsza faza różni się u pierworódek i wieloródek. U kobiet rodzących po raz pierwszy początkowo dochodzi do rozwierania się ujścia wewnętrznego i tworzenia się lejkowatego zagłębienia. Szyjka skraca się i dopiero po całkowitym zgładzeniu następuje rozwarcie ujścia zewnętrznego. W trakcie kolejnych porodów już przed rozpoczęciem tego okresu obserwuje się rozwarcie nawet na 2 cm.

Faza utajona jest wolna, trwa około 5–6 godzin. Wynika to z tego, że niezbędnym elementem rozwierania szyjki macicy są regularne, silne skurcze. Faza ta charakteryzuje się dość nieskoordynowaną funkcją skurczową, wobec czego jest dłuższa.

Faza kolejna, aktywna, mimo że obejmuje okres większego rozwierania się szyjki, trwa krócej (około 3–4 godziny). U wieloródek faza aktywna może trwać jedynie niecałe 2 godziny.

Najczęściej na granicy pierwszego i drugiego okresu porodu dochodzi do pęknięcia błon płodowych. Jeśli do pęknięcia dojdzie wcześniej, mówi się o przedwczesnym pęknięciu błon płodowych.

Jeśli kobieta w fazie pierwszej porodu trafia do szpitala, poddawana jest systematycznej ocenie dobrostanu zarówno dziecka, jak i swojego. Monitoruje się jej tętno i ciśnienie krwi, czynność serca płodu, czynność skurczową macicy, kolor i właściwości odchodzących wód płodowych, a także ocenia się stopień skrócenia i rozwarcia szyjki macicy.

Drugi okres porodu

Drugi okres porodu zaczyna się od momentu całkowitego rozwarcia szyjki macicy do momentu wydobycia dziecka. Charakterystyczne dla niego są tzw. skurcze parte, czyli skurcze macicy wspomagane działaniem tłoczni brzusznej. Mogłoby się wydawać, że skoro bierze w nich udział tłocznia brzuszna, są zależne od woli rodzącej. Nic bardziej mylnego.

Tłocznia brzuszna działa pod wpływem bodźców odruchowych, przewodzonych przez nerwy rdzeniowe zupełnie niezależnie od woli rodzącej. Kobieta jednak może, a nawet powinna, według wskazówek położnej wspomagać naturalne skurcze, uruchamiając dodatkowe mięśnie tłoczni brzusznej.

Kiedy główka dziecka dotrze do dna miednicy, zaczyna uwypuklać krocze. Z każdym skurczem szpara sromowa rozszerza się i ukazuje się w niej główka, która po chwili podczas pierwszych skurczów, szczególnie u pierwiastek, cofa się. Natomiast nieco później coraz większym obwodem ukazuje się w szparze sromowej i nie chowa się podczas przerw między skurczami.

Najczęściej w pierwszej kolejności wychodzi główka, później barki, tułów i kończyny. Oczywiście inaczej jest w porodach pośladkowych. U pierworódek druga faza porodu trwa około godziny; u wieloródek czas trwania każdej fazy porodu jest krótszy.

Trzecia faza porodu

Moment urodzenia dziecka to nie koniec akcji porodowej. Kobieta musi bowiem wydalić łożysko. Akcja skurczowa macicy jest coraz słabsza po drugiej fazie porodu, jednak chwilowo narasta krótko po zakończeniu drugiej fazy, co skutkuje oddzieleniem się łożyska od ściany macicy. Łożysko może oddzielić się na dwa sposoby:

• centralnie, czyli sposobem Schultzego, co następuje w przypadku około 80% porodów. Towarzyszy mu mniejsze krwawienie,
  
• brzeżnie, czyli sposobem Duncana, kiedy oddzielenie łożyska, jak sama nazwa wskazuje, rozpoczyna się brzeżnie. Towarzyszy mu obfitsze krwawienie.
  

Kiedy łożysko ulegnie oddzieleniu, macica zaczyna się obkurczać, co powoduje zamknięcie naczyń w miejscu wcześniejszego przyczepu łożyska. Ten okres porodu, czyli faza trzecia, nie powinna trwać dłużej niż 30 minut, a utrata krwi nie powinna być większa niż 250 ml.

Czwarty okres porodu

Po porodzie konieczny jest intensywny nadzór nad kobietą. Powinien trwać około 2 godziny po wydaleniu popłodu i zaopatrzeniu krocza. W tym czasie konieczne jest ocenianie wysokości dna i obkurczania się macicy, nasilenia krwawienia i stanu ogólnego kobiety.

Polecamy: Połóg po porodzie naturalnym i po cesarce - kiedy dojdziesz do siebie?