Czkawka to rytmicznie powtarzający się urywany odgłos, który towarzyszy mimowolnym skurczom przepony oraz mięśni oddechowych klatki piersiowej. Następuje po ostrych i nagłych wdechach. Przyczyną czkawki u niemowląt może być szybkie przepełnienie żołądka, oziębienie czy głośny śmiech. Wiąże się to z niedostatecznym ukształtowaniem układu nerwowego, które prowadzi do zaburzeń pracy nerwu przeponowego. Czkawka u niemowląt jest całkowicie normalna i nie stanowi powodu do niepokoju.
Zobacz także: Jak pozbyć się czkawki? Czy skurcze przepony mogą być groźne?
Czkawka u niemowlaka
Czkawkę można określić jako reakcję na chwilowe zakłócenia pracy przepony. Może przybrać częstotliwość od 2 do nawet 60 czknięć na minutę. Napad trwa zazwyczaj kilka minut i pojawić się może nawet kilka razy w ciągu doby. Zdarza się u dziecka już w życiu płodowym.
Ustępuje około 3 miesiąca życia. Najuciążliwiej doświadczają jej dzieci przedwcześnie urodzone. Częstotliwość występowania czkawki u dzieci maleje zwykle z wiekiem.Dlaczego noworodek ma czkawkę?
Czkawka u dziecka wynika z fizjologicznej niedojrzałość układu nerwowego (słabo rozwinięty mięsień przepony). Jej przyczyną jest zazwyczaj nieprawidłowy sposób karmienia. U wielu niemowląt czkawka pojawia się zwłaszcza, gdy dziecko ma przepełniony brzuch, ponieważ układ pokarmowy nie radzi sobie z dużą ilością przyjętego pokarmu. Kiedy żołądek jest napełniony i zaczyna stykać się z przeponą, wywołuje jej skurcze. Czkawka pojawić się może na skutek zachłyśnięcia się powietrzem oraz połknięcia dużej ilości powietrza podczas łapczywego i szybkiego jedzenia. W przypadku niemowląt karmionych naturalnie występuje przeważnie z powodu nieprawidłowego uchwycenia piersi. Z kolei u dzieci karmionych sztucznie może być konsekwencją za dużej dziurki w smoczku.
Zobacz także: Opieka nad noworodkiem przy czkawce, wzdęciach, gazach i oddawaniu stolca. Jak kąpać noworodka?
Czkawkę wywołuje głośny śmiech oraz wyziębienie, na przykład na skutek przebywania w pomieszczeniu o zbyt niskiej temperaturze. Wystąpić może po kąpieli i podczas przewijania. Odruch czkania powstaje przy nagłych zmianach temperatury. W sporadycznych przypadkach częsta czkawka może sugerować refluks żołądkowo-przełykowy, problemy neurologiczne, zapalenie płuc lub uraz klatki piersiowej. Może pojawić się również bez konkretnej przyczyny.Ciągła czkawka u dziecka
Czkawka może przybrać postać przewlekłą. Jej podłożem są poważne dolegliwości zdrowotne. Do jej wystąpienia szczególnie predysponują choroby jamy brzusznej, zaburzenia metaboliczne i choroby ośrodkowego układu nerwowego.
Objaw utrzymuje się nawet do 48 godzin. Stanowi źródło dużego dyskomfortu i zmęczenia. Skutkuje zaburzeniem przyjmowania posiłków, kłopotami ze snem i spadkiem masy ciała.
Zobacz także: Ulewanie u noworodka i niemowlaka: przyczyny, zapobieganie, ulewanie kontra wymioty
Czy czkawka u noworodka jest niebezpieczna?
Konsultacja lekarska jest konieczna, gdy czkawka u niemowlęcia trwa bardzo długo i utrzymuje się do kilku godzin, a podjęte metody zaradcze nie przyniosły zamierzonego efektu. Powodem do niepokoju jest czkawka, która utrudnia karmienie dziecka oraz zakłóca sen i budzi niemowlę.
Jak pozbyć się czkawki u niemowlaka?
Czkawka u noworodka nie jest powodem do niepokoju. Przy jej zwalczaniu pomocne są proste domowe sposoby. Objaw ustąpić może po masowaniu i ogrzewaniu brzucha. Warto położyć niemowlaka na brzuchu i lekko klepać go po plecach (dłonią złożoną tak, aby w środku znajdowało się powietrze, nie klepie się dziecka otwartą ręką). Rytm oddychania reguluje wyjście na spacer.
Czkawkę wywołaną przejedzeniem lub zachłyśnięciem się powietrzem zwalcza się, zapewniając możliwość odbicia się. Dzieciom powyżej 3 miesiąca życia można podać ciepłą przegotowaną wodę. Atak czkawki ustępuje także po trzymaniu niemowlęcia przez jakiś czas w pozycji pionowej, co umożliwia swobodne przejście pokarmu z żołądka do jelit. Podczas karmienia należy zadbać o właściwe ułożenie dziecka i prawidłowe przystawienie do piersi. Należy dbać o to, aby niemowlę chwyciło całą otoczkę brodawki. Karmiąc sztucznie trzeba zwracać uwagę, aby smoczek był wypełniony pokarmem lub stosować butelki z systemem antykolkowym. Warto też częściej karmić dziecko, ale podawać mu mniejsze ilości pokarmu. Ponadto można przyłożyć dziecko do piersi, bo regularne odruchy połykania i oddechu pomagają rozluźnić przeponę. Czkawkę z powodu wychłodzenia organizmu zwalcza się przez ogrzanie ciała dziecka - okrycie kocem, założenie ciepłego ubrania, przytulenie, podanie ciepłego napoju. Należy pamiętać o właściwej temperaturze pomieszczenia, w którym przebywa niemowlę. Czasem oziębienie spowodowane jest mokrą pieluszką - wtedy wystarczy przewinięcie.
Zobacz także: Żywienie niemowląt, czyli jak powinna wyglądać dieta dla dzieci
Nie można zwalczać czkawki u niemowląt w ten sam sposób, który stosuje się u dorosłych, jak wstrzymywanie oddechu, straszenie, karmienie sokiem z cytryny czy miodem.