Nerki są filtrem w ludzkim ciele – usuwają z organizmu produkty przemiany materii i toksyny, ale zatrzymują niezbędne składniki. Wpływają na ciśnienie krwi, regulują objętość płynów ustrojowych, biorą udział w procesach krwiotwórczych i regulują pH organizmu. Nerki mają zdolność adaptacyjną – jeśli jedna nerka stopniowo przestaje pracować, jej funkcje przejmuje druga, zdrowa. W przypadku obu chorych nerek konieczne jest dializowanie.

Co to dializa nerek na czym polega? U kogo stosuje się dializy?

Dializa nerek to procedura filtrowania krwi przy użyciu sztucznej błony półprzepuszczalnej poza organizmem lub przy użyciu płynu dializacyjnego i otrzewnej jako naturalnej błony filtrującej. Stosuje się jedną z dwóch metod dializy w zależności od stanu chorego:

• hemodializę – w przewlekłej i ostrej niewydolności nerek i przy zatruciach; krew od chorego płynie do maszyny, tam jest oczyszczana, a następnie wraca do organizmu osoby dializowanej; krew krąży pomiędzy chorym a dializatorem aż zostanie wystraczająco oczyszczona,
  
• dializę otrzewnową – w zaawansowanej przewlekłej niewydolności nerek; do organizmu chorego przez specjalny cewnik wprowadza się płyn dializacyjny – on filtruje krew i jest usuwany tym samym cewnikiem na zewnątrz; cewnik w jamie brzusznej jest zamontowany na stałe, a błoną filtrującą krew jest otrzewna, czyli błona wyścielająca jamę brzuszną i okrywająca narządy wewnętrzne.
  

Niezależnie od metody dializa polega na oczyszczeniu krwi z toksyn.

Dializę nerek stosuje się u osób z niewydolnością nerek oraz oczekujących na przeszczep tego narządu. Organizm chorych z zawansowaną niewydolnością nerek wymaga wykonywania ciągłych dializ.

Jak wygląda dializa nerek? Przebieg dializy i czas trwania

W Polsce najczęściej wybierana jest hemodializa, czyli dializa pozaustrojowa. Można przeprowadzić ją w szpitalu lub w domu. Szkolenie na temat dializowania w domu trwa około 5 tygodni, powinni w nim uczestniczyć chory i osoba towarzysząca. Narodowy Fundusz Zdrowia refunduje dializy ubezpieczonym pacjentom. Pory dializy powinny być ustalone przez lekarza we współpracy z chorym i skrupulatnie przestrzegane. Jedna sesja dializy trwa od 3 do 6 godzin.

Do przeprowadzenia dializy niezbędny jest dostęp do krwi – dlatego w ciele osoby dializowanej umieszcza się cewnik czasowy lub długoterminowy. Cewniki czasowe mają zastosowanie, gdy potrzeba przeprowadzenia dializy jest nagła albo gdy wiadomo, że dializy nie potrwają dłużej niż 3 tygodnie. 

Każdy cewnik ma dwa kanały – żylny i tętniczy. Jeden z nich wyprowadza krew do dializatora, a drugi – wprowadza ją do organizmu. Gdy dializy muszą być wykonywane bardzo często przez długi czas, wykonuje się przetokę tętniczo-żylną. Przetoka jest przystosowywana do pracy przez około 7 tygodni, ale dzięki niej przepływ krwi jest znacznie większy niż w przypadku cewnika – odpowiednio od 600 do 1200 ml/min i od 200 do 300 ml/min. Przetokę tętniczo-żylną sztuczną lub z naczyń chorego wykonuje się na przedramieniu lewej ręki u osób praworęcznych i prawej – u leworęcznych.

Hemodializa rozpoczyna się od usadowienia chorego na specjalnym fotelu i podłączeniu go do dializatora. Krew krąży od chorego do maszyny i z powrotem przez kilka godzin, a w tym czasie podawane są leki przeciwzakrzepowe. Po zakończeniu dializy chory jest odłączany od dializatora i może wrócić do domu.

Rokowania w dializie nerek: jak długo można żyć?

Rokowania dializy nerek zależą od stanu chorego oraz tego, jaki tryb życia prowadzi. Osoby dializowane przewlekle chore mogą przeżyć nawet ponad 20 lat. Chory korzystający z dializ powinien szczególną uwagę zwracać na dietę, ponieważ ma ona ogromne znaczenie w leczeniu nerek.

Dieta przy dializach: zapotrzebowanie kaloryczne, ograniczenie płynów i soli

Osoba chora na nerki nie powinna pić zbyt wiele płynów ani spożywać produktów bogatych w potas i fosfor. Lepiej zrezygnować z roślin strączkowych (oprócz fasolki szparagowej i groszku zielonego).

Z jadłospisu należy też wyłączyć sól lub przynajmniej mocno ją ograniczyć. Dieta przy dializach powinna zawierać białko o wysokiej wartości biologicznej. Źródłem takiego białka są ryby, drób, mleko i przetwory mleczne oraz białko jaja kurzego. Dieta powinna być dostosowana do ogólnego stanu chorego, szczególnie przy towarzyszących niewydolności nerek chorobach serca i cukrzycy.

Powikłania po dializie nerek

Powikłania dializy nerek dzieli się na infekcyjne i nieinfekcyjne. Do pierwszych powikłań może dojść już przy zakładaniu cewnika lub tworzeniu przetoki tętniczo-żylnej. Potencjalne zagrożenia to:

• przerwanie naczynia krwionośnego,
  
• zator naczyniowy,
  
• zaburzenia akcji serca,
  
• odma opłucnowa,
  
• w dalszej perspektywie czasu również infekcja, zwężenie naczynia lub zakrzep.
  

Możliwe powikłania przy dializach to:

• ból głowy,
  
• spadek ciśnienia tętniczego krwi,
  
• skurcze mięśni,
  
• swędzenie skóry,
  
• nudności i wymioty,
  
• krwawienie z miejsca podłączenia drenu,
• przy pierwszym podłączeniu do dializatora zdarza się ból w klatce piersiowej i plecach, niepokój, duszność – tzw. zespół pierwszego użycia.