Mgła mózgowa, czyli brain fog nie jest uważana za jednostkę chorobową, a zespół lekkich zaburzeń świadomości, które towarzyszyć mogą w przebiegu m.in. encefalopatii wątrobowej czy tocznia rumieniowatego. Ostatnio zaobserwowano, że mgła mózgowa pojawia się również u osób, które były zarażone koronawirusem SARS-CoV-2 u. Na stan zamglenia umysłu często cierpią pacjenci, u których przebieg COVID-19 był ciężki. Dotyczy zarówno osób starszych, jak i młodych, chociaż u seniorów objawy dezorientacji zwykle są silniejsze.

Nie zostały jak dotąd określone kryteria diagnostyczne stanu nazywanego terminem mgła mózgowa. W związku z tym rozpoznanie stawia się w oparciu o subiektywne odczucia chorego i obserwacje dokonane przez lekarza. Niestety przywrócenie tzw. clear brain, czyli czystego umysłu jest długotrwałym i złożonym procesem.

Czym jest mgła mózgowa?

Mgła mózgowa w klasyfikacji zaburzeń psychicznych (z ang. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, DSM) przydzielona została do kategorii zaburzeń poznawczych niesklasyfikowanych gdzie indziej. Mgłę mózgową definiuje się jako zbiór charakterystycznych objawów, które związane są z zaburzoną interpretacją wrażeń zmysłowych – utrudnioną ich percepcją (postrzeganiem).

Mgła mózgowa (brain fog) alternatywnie określana bywa jako mgła psychiczna (z ang. mental fog) oraz zmętnienie świadomości (z ang. clouding of consciousness). Przez część badaczy mgła mózgowa uważna jest za lżejszą postać delirium (zaburzenie świadomości przejawiające się poczuciem dezorientacji w przestrzeni i czasie, upośledzeniem funkcji intelektualnych, trudnościami w utrzymaniu uwagi, występowaniem omamów), w związku z czym niekiedy spotyka się także określenie niepełnoobjawowe delirium (z ang. subsyndromal delirium).

Mgła mózgowa – przyczyny powstania

1. Stan zapalny wywołany infekcją

Naukowcy przypuszczają, że pojawienie się mgły mózgowej po przechorowaniu COVID-19 to skutek uszkodzenia komórek mózgowych w wyniku procesów zapalnych wywołanych przez koronawirusa. Już na początku pandemii zaobserwowali, że COVID-19 sieje spustoszenie nie tylko w układzie oddechowym, ale jest też zagrożeniem dla układu nerwowego – mózgu, rdzenia kręgowego i nerwów. Warto podkreślić, że inne infekcje wirusowe, a także bakteryjne, również mogą prowadzić do mgły mózgowej. 

2. Zaburzenia wydzielania neuroprzekaźników

Jako inne przyczyny pojawienia się mgły mózgowej wskazuje się zaburzoną regulacją neuroprzekaźników (substancji odpowiedzialnych za przenoszenie sygnału między neuronami – komórkami nerwowymi) w układzie nerwowym, zwłaszcza tzw. czwórki sygnalizacji mózgowej: serotoniny, dopaminy, kwasu gamma aminomasłowego, acetylocholiny.

3. Stres i niehigieniczny tryb życia

Zamglenie umysłu spowodowane może być ciągłym narażeniem na działanie czynników stresowych, nadmiarem stymulantów czy eksploatacją organizmu ponad normę. Podkreśla się także rolę: odwodnienia organizmu, niskiej aktywności fizycznej, nadmiaru informacji, niedoboru snu, zbyt dużej ilości obowiązków. Podłożem stanu przymglenia umysłu mogą być również procesy zapalne związane ze stresem oksydacyjnym.

Zobacz film i sprawdź jak jest zbudowany mózg: 

Mgła mózgowa a inne choroby

Mgła mózgowa to zespół dolegliwości, który występuje w przebiegu rozmaitych chorób, w tym zwłaszcza:

• jako skutek zarażenia koronawirusem SARS-CoV-2 (obserwacje poczynione przez lekarzy w czasie pandemii COVID-19)
  
• encefalopatii wątrobowej – zespołu neurologicznego przejawiającego się zaburzeniem w funkcjonowaniu centralnego układu nerwowego, do czego dochodzi w konsekwencji nagromadzenia toksyn w wyniku uszkodzenia wątroby,

• encefalopatii Wernickego zwanej też encefalopatią alkoholową – zespołu objawów neurologicznych spowodowanych ubogą w tiaminę dietą i przewlekłym spożywaniem alkoholu,
• Tocznia rumieniowatego – grupy chorób autoimmunologicznych przejawiających się w postaci dermatoz – chorób skóry lub chorób układowych dotykających kilka rodzajów tkanek i narządów,
• boreliozy zwanej też chorobą z Lyme lub krętkowicą kleszczową – zakaźnej choroby wieloukładowej spowodowanej przez bakterie z rodzaju krętki.

Objawy mgły mózgowej

Mgła mózgowa objawia się przede wszystkim: nadmierną sennością, dekoncentracją – upośledzoną koncentracją, problemami z rozumieniem, postrzeganiem, skupieniem myśli czy zapamiętywaniem. Dodatkowo dezorientacją, ograniczonym odbiorem informacji z zewnątrz, nagłymi zmianami nastroju, trudnościami w uczeniu się, składaniu zdań i trzeźwym, logicznym myśleniu.

Niekiedy pojawić się mogą problemy z koordynacją ruchową, zapominanie nazw przedmiotów codziennego użytku i brak motywacji do podejmowania działań. Chorzy opisują ten stan jako „chodzenie we mgle”.

Leczenie mgły mózgowej

Leczenie mgły mózgowej opiera się na terapii schorzenia podstawowego odpowiadającego za jej powstanie.

W leczeniu mgły mózgu niezwiązanej z żadną konkretną chorobą szczególną kładzie się na zdrowy styl życia, na który składa się:

• Zbilansowana i urozmaicona dieta, będąca źródłem niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu składników mineralnych i witamin.
  
• Regularnie podejmowana aktywność ruchowa, dotlenianie organizmu.
  
• Zdrowy sen. Specjaliści uważają, że regenerację organizmu zapewni sen trwający około 8 godzin. Żeby sen był kojący należy stworzyć odpowiednie ku temu warunki – usunąć z sypialni źródła dźwięku i światła oraz ustawić temperaturę na 18–20ᵒC.
  
• Różne form relaksacji, wyciszenia, jak medytacja, joga czy muzykoterapia.