Boraks ma wiele zastosowań, nie tylko w przemyśle farmaceutycznym, ale również w ceramice, garncarstwie, kosmetyce czy w szklarstwie. Charakteryzuje się właściwościami prozdrowotnymi i wykorzystywany jest jako wspomagacz w leczeniu łuszczycy, chorób stawów czy grzybicy. Boraks to inaczej sól sodowa kwasu borowego, w formie proszku łatwo rozpuszcza się w wodzie.
Czym jest boraks?
Boraks to minerał, który występuje w środowisku naturalnym. W terminologii naukowej określany jest jako tetraboran sodu bądź czteroboran sodu. Zaliczany jest do nieorganicznych związków chemicznych i stanowi również sól sodową słabego kwasu bromowego. Jest przede wszystkim źródłem boru. Z boraksu powstają kryształy o bezbarwnej barwie, które z łatwością rozpuszczają się w wodzie. Taki roztwór ma charakter silnie zasadowy i po spożyciu przez człowieka wchodzi w reakcję z kwasem solnym znajdującym się w żołądku. Wzór boraksu naturalnie występującego w przyrodzie wygląda następująco: Na2B4O7·10H2O.
Boraks – właściwości lecznicze
Główny składnik boraksu, czyli bor, występuje niemal w każdym nieprzetworzonym produkcie żywieniowym. Bor jest składnikiem niezbędnym dla roślin i zwierząt. Wpływa także na organizm człowieka, a zwłaszcza na kościec. Znaczne niedobory tego pierwiastka mogą prowadzić do utraty wapnia i demineralizacji. Szacuje się, że dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na bor wynosi od 2 mg do 5 mg na dobę.
Pierwiastek jest potrzebny do prawidłowego wzrostu roślin. Poziom boru w produktach roślinnych jest coraz niższy. Jest to spowodowane stosowaniem przez rolników nawozów mineralnych, które hamują wchłanianie boru z gleby. Niektóre związki chemiczne, np. kwas fitynowy będący składnikiem produktów zbożowych, takich jak płatki owsiane czy pieczywo, osłabiają wchłanianie boru z przewodu pokarmowego. W wyniku gotowania warzyw spada poziom zawartego w nich pierwiastka. Ze względu na omówione wyżej sytuacje wiele osób jest nieświadomych, iż wykazuje niedobór boru.
Boraks jest związkiem chemicznym o działaniu przeciwgrzybiczym, antyseptycznym, przeciwwirusowym oraz owadobójczym. Mimo iż bor i wszystkie jego związki są wydalane z moczem, jego obecność w organizmie umożliwia utrzymanie struktury błon komórkowych i bierze udział w przekazywaniu impulsów między presynapsami a postsynapsami, czyli połączeniami między komórkami nerwowymi (neuronami).
Skąd się bierze grzybica? Dowiesz się tego z naszego filmu:
Boraks – zastosowanie
Temat wpływu boraksu na zdrowie jest kwestią sporną. Związek ten wykazuje wiele właściwości prozdrowotnych i często stosowany jest w medycynie naturalnej. Wpływa pozytywnie na metabolizm niektórych pierwiastków, takich jak wapń, magnez czy fosfor. Jest niezbędny do utrzymania prawidłowego funkcjonowania gruczołu tarczowego oraz przytarczyc. Jego długotrwały i znaczny niedobór może wywołać zaburzenia tych gruczołów. Dodatkowo (ze względu na pozytywny wpływ pierwiastków, takich jak wapń czy fosfor, których stężenie w organizmie rośnie pod wpływem boru), wspomaga pracę stawów w ludzkim organizmie i wzmacnia kości. Jednak rzadko jego suplementacja jest zalecana przez lekarzy, gdyż w niektórych krajach uznawany jest za związek trujący.
Część badaczy twierdzi, iż regularne spożywanie boraksu może przyczynić się do rozwoju niepłodności zarówno żeńskiej, jak i męskiej. Bez wątpienia nadmierne przyswajanie substancji w dużych dawkach może zaszkodzić zdrowiu. Zdarza się to jednak bardzo rzadko, gdyż średnia dzienna dawka suplementowana wraz z pożywieniem wynosi 1 mg, czyli nie przekracza normy.
Boraks znalazł zastosowanie nie tylko w medycynie, ale też w przemyśle, np. jako produkt czyszczący i usuwający rdzę. Wykorzystywany jest w ceramice, garncarstwie, przemyśle szklarskim i kosmetycznym. Gospodynie domowe często łączą boraks z sokiem z cytryny, czym zwiększają jego właściwości czyszczące. Wówczas stosowany jest do mycia łazienek, przede wszystkim toalet oraz zlewów, którym nadaje połysk. Innym zastosowaniem boraksu jest usuwanie plam i zapachów z tkanin (np. odoru kociego moczu z dywanu). Środek ze względu na właściwości owadobójcze stosowany jest również do wybielania, eliminacji pcheł, mrówek, karaluchów, rybików, os, szerszeni oraz wielu innych insektów.
Bibliografia:
- Drobnik M., Latour T.: Badanie właściwości farmakodynamicznych roztworu kwasu borowego, „Rocznik Państwowego Zakładu Higieny” 2001.
- Zaprutko-Janicka A.: Piękno bez konserwantów. Sekrety urody naszych prababek. Jak Polki dbały o siebie w dwudziestoleciu międzywojennym, Wydawnictwo Znak Horyzont, Kraków 2016.