Problem niepłodności dotyka coraz więcej osób. Część z nich podejmuje próby zapłodnienia pozaustrojowego, które polega na połączeniu komórki jajowej i plemnika w warunkach laboratoryjnych, poza żeńskim układem rozrodczym. Kiedy in vitro okazuje się niepomyślne, szansą na posiadanie potomstwa bywa prenatalna adopcja zarodka.
Co to jest adopcja zarodka?
Adopcja zarodka bywa ratunkiem dla osób starających się o potomstwo, a dotychczas bezskutecznie walczących z problemem niepłodności. Światowa Organizacja Zdrowia uznała niepłodność za chorobę cywilizacyjną. Specjaliści podkreślają jej wieloczynnikowe podłoże, które nierzadko jest niemożliwe do określenia. Adopcja zarodków jest najrzadziej stosowaną formą adopcji prenatalnej w Polsce. Opiera się na wykorzystaniu nadliczbowych zarodków nieużytych w procedurze in vitro, jakiej poddała się inna para.
Czytaj także: Rozmowy intymne o in vitro Małgorzaty Rozenek-Majdan
Adopcja zarodków – krioprezerwacja
Kobieta decydująca się na zapłodnienie in vitro zostaje poddana terapii hormonalnej, w wyniku której wytwarza duże ilości komórek jajowych. Po pobraniu ich z organizmu następuje selekcja i do każdej prawidłowej wprowadza się męskie nasienie, w wyniku czego dochodzi do zapłodnienia. Spośród tak przygotowanych zarodków do inseminacji wykorzystuje się przeważnie 2. Pozostałe poddawane są krioprezerwacji. Umieszcza się je w pojemniku z ciekłym azotem, gdzie panuje temperatura -196°C. Przechowywanie zarodków w takich warunkach może trwać wiele lat. Po wyrażeniu chęci dawstwa zostają przywrócone do normalnej temperatury +20°C, poddane ocenie i przekazane do adopcji.
Jak wygląda adopcja zarodka?
Procedura adopcji zarodka ma pięcioetapowy przebieg:
- krok pierwszy – po wizycie, na której orzeka się o stanie zdrowia kobiety (na podstawie analizy dotychczas prowadzonego leczenia, zabiegów, wyników badań i ewentualnych przeciwwskazań do ciąży), a parę kwalifikuje się do adopcji zarodka. Specjalista zapoznaje ich ze szczegółowym planem postępowania;
- krok drugi – para wypełnia kartę biorców zarodka, gdzie podaje się szczegółowe informacje o swoim wyglądzie, w tym wadze, wzroście, karnacji, budowie ciała, kolorze oczu i włosów. Dodatkowo wskazuje się na pochodzenie etniczne i grupę krwi. Na tych wiadomościach w dużej mierze opierać się będzie dobór zarodków do adopcji;
- krok trzeci – po dokonaniu wyboru spośród zaproponowanych do adopcji zarodków specjaliści rozpoczynają proces przygotowywania kobiety do ich transferu. Procedura medyczna przeniesienia adoptowanych zarodków do ciała biorczyni ma taki sam przebieg jak w przypadku transferu własnych uprzednio mrożonych zarodków. Lekarz ocenia, czy zarodek przeniesiony będzie podczas naturalnego cyklu menstruacyjnego, czy też konieczna jest stymulacja hormonalna, która przygotowuje błonę śluzową macicy do implantacji;
- krok czwarty – zarodki przenoszone zostają do ciała biorczyni w stadium blastocysty. Zabieg jest bezbolesny. Trwa średnio 10–15 minut. Wykonywany jest pod kontrolą USG i przy pełnym pęcherzu moczowym. Zapewnia to lekarzowi lepszą widoczność macicy. Zarodki transferuje się drogą dopochwową przy użyciu specjalistycznego katetera. Po zabiegu biorczyni przyjmuje środki podnoszące szansę na zagnieżdżenie zarodków. Biorczyni zarodków nie wymaga hospitalizacji i bezpośrednio po transferze może wrócić do normalnego trybu życia. Naukowcy podkreślają jednak, by unikać wzmożonego wysiłku fizycznego;
- krok piąty – po upływie 11–12 dni od transferu kobieta powinna wykonać test ciążowy z krwi. Niezależnie od rezultatu należy go powtórzyć po 48 godzinach. W przypadku wyniku negatywnego po krwawieniu menstruacyjnym należy zgłosić się na badanie kontrolne. Proces powtórzyć można w następnym cyklu. Przy wyniku pozytywnym wskazane jest natomiast kontynuowanie przyjmowania leków. Po 3 tygodniach od transferu wykonuje się USG i przy jego pomocy sprawdza się rozwój zarodka. O tym, jak długo zażywane będą leki, decyduje lekarz.
Adopcja zarodka – statystyki
Według statystyk adopcja zarodka przeprowadzana jest w Polsce w skali roku około 100 razy. Ta stosunkowo niewielka liczba związana jest z ograniczonym dostępem do nadliczbowych zarodków. Średnio 30% par, które przystępują do in vitro, posiada dodatkowe zarodki, z czego część nie decyduje się na dawstwo, by móc skorzystać z nich w przypadku niepowodzenia wcześniejszego zabiegu. Czas oczekiwania na adopcję zarodka wynosi 3–6 miesięcy. Kliniki specjalizujące się w tych procedurach wskazują, że jest za mało zarodków w stosunku do chętnych. Skuteczność adopcji zarodków wynosi około 30%. Rozwiązanie to uważa się za jedyną opcję dla par, u których czynnik żeński lub męski uniemożliwia spełnienie marzeń o posiadaniu dziecka.
Zobacz film: Adopcja prenatalna
Bibliografia:
- M. Wikland, Obstetric outcomes after transfer of vitrified blastocysts, [w:] „Human Reproduction”, 2010, 25(7), s. 1699–1707.
- J. Mandelbaum, Embryo and oocyte cryopreservation, [w:] „Human Reproduction”, 2000, 15(4), s. 43–47.
- R. Łukasiewicz, Dawstwo zarodków a przysposobienie – zagadnienia wybrane, [w:] Nasciturus pro iam nato habetur. O ochronę dziecka poczętego i jego matki, red. J. Mazurkiewicz, P. Mysiak, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2017.