Choroba brudnych rąk dotyczy najczęściej małych dzieci, które poprzez wkładanie rąk oraz przedmiotów do ust poznają świat. Zdarzają się jednak przypadki chorób brudnych rąk u dorosłych, którzy nie przestrzegają podstawowych zasad higieny.

Choroba brudnych rąk – kogo dotyczy i co ją wywołuje?

Choroba brudnych rąk może przytrafić się każdemu dziecku. Grupa schorzeń określana potocznie jako choroba brudnych rąk jest spora i dotyczy najczęściej zakażeń poprzez drogę pokarmową. Tego typu schorzenia są związane z brakiem należytej higieny, niemyciem rąk, a także jedzeniem niewłaściwie przygotowanych warzyw i owoców. 

Zdaniem lekarzy w grupie ryzyka są niemal wszystkie dzieci na każdym etapie dojrzewania (niemowlęta, dzieci w wieku przedszkolnym oraz szkolnym). Podejrzewa się, że pierwotniakami wywołującymi jedną z chorób brudnych rąk – lambliozę – może być zarażonych aż 70% przedszkolaków. Infekcji można zapobiegać poprzez stosowanie się do podstawowych zasad higieny, w tym dokładne mycie rąk.

Choroba brudnych rąk a wirusowe zapalenie wątroby

Jedną z najpoważniejszych chorób brudnych rąk są zarażenia wirusami zapalenia wątroby typu A oraz E. Pierwsze z nich wywołują żółtaczkę pokarmową (WZW A), która jest ostrą chorobą zakaźną wątroby. Przenoszona jest jak pozostałe choroby brudnych rąk drogą pokarmową. W przypadku dzieci, które najczęściej zapadają na choroby z tej grupy, żółtaczka pokarmowa przebiega zwykle bezobjawowo, natomiast u dorosłych symptomami zakażenia są m.in. silne bóle brzucha, gorączka, zażółcenie spojówek i skóry oraz biegunka. 

Sama choroba zazwyczaj nie zagraża życiu i nie przechodzi w postać przewlekłą. Istnieją skuteczne szczepionki, które są zalecane osobom wyjeżdżającym do krajów rozwijających się, a także pracownikom przemysłu przetwórstwa żywności i dzieciom powyżej 2. roku życia.

Kolejnym przykładem choroby brudnych rąk jest wirusowe zapalenie wątroby typu E. To ostra choroba zakaźna przenoszona, podobnie jak WZW A, drogą pokarmową, choć jej przebieg u zapadłych na nią dorosłych jest zdecydowanie cięższy. Do zakażeń dochodzi najczęściej poprzez spożycie zakażonej wody, owoców oraz warzyw.

Zakażenia rotawirusami i norowirusami

Do schorzeń nazywanych chorobami brudnych rąk zalicza się zakażenia rotawirusami, które najczęściej dotykają dzieci w wieku przedszkolnym. Rotawirusy rozprzestrzeniają się szybko i wywołują biegunki oraz wymioty. W przypadku zaostrzenia objawów należy bezzwłocznie skontaktować się z lekarzem, ponieważ u małych dzieci objawy zakażenia rotawirusami mogą doprowadzić do szybkiego odwodnienia, które zagraża życiu. Norowirusy są wirusami zbliżonymi do wirusa wywołującego WZW E. Podobnie jak rotawirusy objawiają się biegunkami w formie masowych zachorowań w zamkniętych środowiskach (np. przedszkola).

Salmonella i tasiemiec jako przykład choroby brudnych rąk

Salmonelloza, zwana potocznie salmonellą, jest wywołana bakterią Salmonella enterica. Znane są odmiany jelitowe oraz durowe. Pierwsze z nich wywołują ostrą chorobę przebiegającą z biegunką i wymiotami. Dziecko może zarazić się bakteriami poprzez zjedzenie skażonych jajek, mięsa, mleka, majonezu, a także źle przechowywanych kostek lodu lub nawet niewielkiej ilości piasku z piaskownicy. Pierwsze objawy to najczęściej ból brzucha, gorączka i wymioty.

W gronie chorób brudnych rąk znajdują się także zakażenia tasiemcami, do których może dojść podczas jedzenia niemytych jagód i poziomek, a także w wyniku kontaktu z psem. Jaja tasiemca przenoszą się do organizmu, gdzie przekształcają się w larwy. Ta choroba brudnych rąk jest szczególnie dotkliwa dla małych dzieci, ponieważ w zależności od umiejscowienia się, larwy wywołują silny kaszel, bóle głowy, duszności oraz bóle w klatce piersiowej.

Pozostałe choroby brudnych rąk

Jak informują lekarze, do pozostałych chorób brudnych rąk należy toksokaroza (wywołują ją glisty kotów i psów), lamblioza (zakażenie pierwotniakami wywołującymi bóle brzucha i brak apetytu), owsiki (zakażenia pasożytami, poprzez np. bawienie się tymi samymi zabawkami z osobami zakażonymi w przedszkolu), zakażenie glistą ludzką (zakażenie np. poprzez włożenie brudnych palców do ust), afty oraz bakteryjne zapalenie jamy ustnej.

Jak zapobiegać chorobom brudnych rąk?

Lekarze są jednogłośni w kwestii zapobiegania chorobom brudnych rąk. Aby uchronić się przed groźnymi zakażeniami, należy przestrzegać higieny osobistej, a zwłaszcza myć ręce pod bieżącą wodą z użyciem mydła lub innych środków dezynfekujących. Właściwe jest także wdrożenie edukacji, by małe dzieci, szczególnie narażone na choroby brudnych rąk, wiedziały, że dłonie należy myć zawsze, gdy są one brudne, po każdym skorzystaniu z toalety, przed jedzeniem, po kontakcie ze zwierzętami, po powrocie do domu, po wydmuchaniu nosa w chusteczkę. Dłonie należy myć także po każdym kontakcie z surowym mięsem, jajkami, śmieciami i odchodami.