Nerki ważą razem około 300 g. Mimo niepozornej wagi, ich rola w organizmie jest bardzo ważna. Utrzymują równowagę wodno-elektrolitową i kwasowo-zasadową. Do ich zadań należy też regulowanie gospodarki wapniowo-fosforanowej, humoralnej (rodzaj odporności) i hormonalnej.

Gdzie są nerki i jak są zbudowane?

Nerki reagują na wszelkie zaburzenia w organizmie. Jeśli jakiejś substancji jest zbyt dużo bądź jest niepotrzebna, a jednocześnie jest rozpuszczalna w wodzie, zostanie przez nie wydalona. Jeśli jest jej zbyt mało lub jest potrzebna do prawidłowego funkcjonowania organizmu, magazynują ją. Nerki mają kształt fasolek i położone są na tylnej ścianie jamy brzusznej, po obu stronach lędźwiowego odcinka kręgosłupa (czyli poniżej krawędzi żeber) i poza jamą otrzewnej. Wewnętrzną część każdej z nich stanowi rdzeń, a zewnętrzną kora.

Zbudowane są z miliona mikroskopijnych części – nefronów, które składają się z kłębuszka nerkowego (pokrywają go włosowate naczynia krwionośne) filtrującego krew i kanalika (cewki nerkowej), którym przefiltrowane składniki przepływają, po czym ulegają dalszym przemianom i na ostatnim etapie przekształcają się w wydalany z organizmu mocz, który spływa do miedniczek nerkowych. Każdy stan chorobowy może spowodować wyłączenie z pracy pewnej grupy nefronów i przejęcie ich obowiązków przez kolejne, co prowadzi do ich obciążenia i kolejnych wyłączeń. Uszkodzenie nerek może wynikać z bezpośredniego stanu chorobowego lub innych schorzeń.

Zobacz też: Kolka nerkowa - objawy

Chore nerki – objawy niewydolności nerek

Niewydolność nerek zaburza proces oczyszczania krwi i usuwania wody. Następuje nagromadzenie produktów przemiany materii, które w innych warunkach uległyby wydaleniu. Wśród nich są również toksyny. Niewydolność nerek ma charakter ogólnoustrojowy, ponieważ zanieczyszczona krew trafia do wszystkich narządów, kolejno upośledzając ich funkcjonowanie. Może mieć charakter ostry (uszkodzenia są odwracalne) lub przewlekły (występują nieodwracalne, postępujące zmiany, które prowadzą do całkowitego zaniku funkcji nerek).

Objawy niewydolności nerek są niecharakterystyczne i mogą imitować choroby odcinka lędźwiowego kręgosłupa, co utrudnia prawidłową diagnozę w pierwszym stadium choroby. Ostra niewydolność powoduje ponadto wymioty, biegunkę i krwawienie z przewodu pokarmowego. W kolejnym stadium pojawiają się objawy związane z zatrzymywaniem się wody w organizmie: obrzęki, zwiększenie masy ciała, zaburzenia oddychania na skutek obrzęku płuc i drżenie mięśni.

Pierwszymi objawami przewlekłej niewydolności mogą być z kolei zaburzenia w produkcji moczu (z reguły wielomocz) oraz zaburzenia ogólnoustrojowe, np podwyższenie ciśnienia tętniczego. Wraz z rozwojem choroby występują kolejne objawy m.in.: osłabienie, zawroty głowy, zaburzenia pracy serca (arytmie, niewydolność serca), wymioty, nudności itd.

Zobacz też: Wodonercze

Odmiedniczkowe zapalenie nerki

Odmiedniczkowe zapalenie nerki może mieć dużo groźniejsze nastęstwa niż zwykłe zapalenie cewki moczowej. Wywołują je bakterie (w około 80% Escherichia coli), które np. na skutek niedostatecznej higieny zalegają w drogach moczowych.

Objawy zapalenia nerek są podobne do tych związanych z ich niewydolnością. Dodatkowo pojawia się ostry ból w okolicy odcinka lędźwiowego kręgosłupa, który może promieniować do pachwiny (tzw. objaw Goldflama). Wcześnie zdiagnozowane zapalenie wymaga podania antybiotyku, jednak stan ostry oznacza często konieczność leczenia szpitalnego i wlewów dożylnych. Przewlekłe zapalenie prowadzi do upośledzenia funkcji nerek, a powikłaniem może być ich trwała niewydolność. W stanach zaawansowanych choroby, która nie jest właściwie zdiagnozowana i leczona (brak dializ, czyli leczenia nerkozastępczego), dochodzi do stanu zagrożenia życia.

Przeszczep nerki

Przeszczep nerki (transplantacja) jest metodą leczenia nerkozastępczego. Likwiduje problem niewydolności uszkodzonego narządu przez zastąpienie go zdrowym. Obecnie jest to najskuteczniejsza tego typu metoda leczenia. Przeszczepiona nerka jest w stanie poprawnie funkcjonować w nowym organizmie, przejmując wszystkie funkcje poprzedniej. Podstawowym warunkiem powodzenia przeszczepu jest pewność, że pobrany od dawcy narząd jest sprawny. Ponadto zarówno dawca, jak i biorca muszą mieć zgodną grupę krwi. Wskazana jest też zgodność antygenów tkankowych. Nerkę można pobrać od:

• zmarłego dawcy,
• żyjącego dawcy spokrewnionego lub niespokrewnionego z biorcą, pod warunkiem zachowania wymogów zgodności oraz pewności, że druga nerka dawcy również jest zdrowa i będzie w stanie przejąć funkcje pobranego narządu.