Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C (z ang. Hepatitis C virus, HCV, inaczej WZW C) wśród ciężarnych kobiet to poważny problem zdrowotny. Jego konsekwencją może być przeniesienie patogenu z matki na dziecko. Ryzyko zakażenia okołoporodowego szacowane jest na około 5%. Stąd też bardzo ważne jest badanie HCV w ciąży, które wykonać można niemalże w każdym laboratorium.

Badanie HCV w ciąży – w jakim celu się je wykonuje?

Wirus zapalenia wątroby typu C to hepatotropowy wirus RNA należący do rodziny flawiwirusów. HCV nierzadko przebiega bezobjawowo lub daje niespecyficzne dolegliwości, jak uczucie zmęczenia, wzdęcia, utrata apetytu. W związku z tym rozpoznanie choroby jest niezwykle utrudnione. Żeby ograniczyć ryzyko szerzenia się zakażenia i przykrych konsekwencji zdrowotnych związanych z rozwojem wywołanej przez niego choroby, wskazane jest wykonanie badania HCV. Wirus odpowiada za ponad 50% wszystkich przypadków przewlekłego zapalenia wątroby.

Kobieta może zarazić się wirusem HCV podczas trwania ciąży, przy czym do zakażenia częściej dochodzi przed jej rozpoczęciem, czego zwykle nie jest świadoma. Leczenie HCV zalecane jest przed planowaną ciążą. W jej trakcie jest przeciwwskazane, gdyż może doprowadzić do efektów ubocznych stanowiących zagrożenia dla nienarodzonego dziecka. Opieka nad ciężarnymi zakażonymi HCV jest w związku z tym znacznie ograniczona.

Myślisz o zajściu w ciążę, a może właśnie spodziewasz się dziecka? Sprawdź, jakie badania powinnaś wykonać.

Na czym polega badanie HCV w ciąży?

Badanie HCV w ciąży polega na ocenie obecności przeciwciał anty-HCV. To podstawowy test przesiewowy w diagnostyce zakażeń HCV. Należy go wykonać do 10. tygodnia ciąży. Negatywny wynik anty-HCV świadczy o braku zakażenia, choć w przeszłości mogło do niego dojść, lecz wirus został wyeliminowany z organizmu. Badacze donoszą, że 20–30% organizmów udaje się pokonać wirusa. Wynik niereaktywny oznacza koniec diagnostyki w kierunku wirusa HCV. Z kolei pozytywny nie świadczy o wirusowym zapaleniu wątroby typu C. Stanowi wyłącznie przypuszczenie. Zdarzają się przypadki, że pozytywne wyniki anty-HCV w ciąży są fałszywie dodatnie, tzn. mimo że wykryte zostały przeciwciała, to rzeczywiście nie ma ich w organizmie.

Uzyskanie pozytywnego wyniku w badaniu anty-HCV w ciąży wymaga dalszej diagnostyki, która polega na teście na obecność HCV-RNA, czyli materiału genetycznego wirusa HCV. Pozwala on ostatecznie wykluczyć lub potwierdzić zakażenie. Wynik ujemny informuje, że w organizmie nie ma patogenu. Z kolei wynik dodatni świadczy o aktywnej infekcji, czyli namnażaniu się wirusa w organizmie. Wówczas ciąża będzie pod specjalną opieką.

Czy do badania HCV w ciąży należy się specjalnie przygotować?

Materiałem do badania HCV jest krew żylna pobrana ze zgięcia łokciowego. Nie jest potrzebne żadne specjalne przygotowanie do badania. Nie trzeba być na czczo. Badaniu poddać się można o dowolnej porze dnia.

Ile kosztuje badanie HCV w ciąży?

Cena badania HCV w ciąży polegającego na oznaczeniu przeciwciał anty-HCV kosztuje od 20 do 40 zł. Znacznie droższe jest badanie, którego celem jest wykrycie materiału genetycznego HCV. Jego cena sięga do nawet kilkuset złotych. Istnieje też możliwość wykonania analiz bezpłatnie w ramach NFZ na podstawie skierowania.

Wirus HCV w ciąży – strategia przeciwdziałania zakażeniom

W Polsce realizowana jest „Narodowa Strategia Zapobiegania i Zwalczania Zakażeń HCV na lata 2015–2020”, w ramach której prowadzony jest „Pilotażowy program badania kobiet w ciąży w kierunku zakażenia wirusem HCV”. Inicjatywa ta wykonywana jest przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie. Jej głównym celem jest usprawnienie profilaktyki wertykalnego przenoszenia zakażenia HCV. Projektem objęta została grupa 8000 ciężarnych kobiet zamieszkałych na terenie województwa mazowieckiego, kujawsko-pomorskiego, małopolskiego, lubelskiego, świętokrzyskiego.

Polecamy: Badanie HIV w ciąży – obowiązkowe czy jedynie zalecane?

Zobacz, jak zbudowana jest wątroba:

Wirus HCV w ciąży – jakie niesie ryzyko dla dziecka?

Wirus HCV w ciąży nie podnosi ryzyka wystąpienia u dziecka wad wrodzonych, poronienia czy przedwczesnego porodu. Za to dojść może do przeniesienia patogenu na dziecko. Prawdopodobieństwo tzw. zakażenia wertykalnego szacowane jest na około 5%. Oznacza to, że na 100 ciężarnych zakażonych wirusem zapalenia wątroby typu C średnio 5 przekaże HCV dziecku. Transmisja HCV większa jest w przypadku kobiet: zakażonych dodatkowo wirusem HIV, o wysokim poziomie wiremii, zażywających narkotyki. Do przeniesienia wirusa HCV może dojść wewnątrzmacicznie, jak też podczas trwania akcji porodowej. Wszystkie dzieci urodzone przez zakażone HCV matki diagnozowane są w kierunku tego patogenu.

W kobiecym mleku znajdować się mogą materiał genetyczny HCV RNA i przeciwciała anty-HCV, przy czym literatura przedmiotu nie donosi o żadnych przypadkach przeniesienia zakażenia na drodze naturalnego karmienia. W związku z tym nie ma przeciwwskazań do podawania dzieciom mleka kobiet zakażonych wirusem WZW typu C.

Bibliografia:

1. Hartleb M., Milkiewicz P., Mach T., Cichoż-Lach H., Zakażenie HCV — epidemiologia, wyzwania diagnostyczne i szanse stworzone przez nowe terapie, „Gastroenterologia Kliniczna” 2016, 8(3), s. 75–84.
2. Kołakowska A., Godzik P., Madaliński K., Zakażenia wirusem HCV u kobiet w ciąży, „Medycyna Doświadczalna i Mikrobiologia” 2014, 66, s. 215–222.
3. Aniszewska M., Kowalik–Mikołajewska B., Pokorska–Lis M. i wsp., Zakażenie wertykalne HCV – ocena częstości i przebiegu zakażenia u dzieci, „Przegląd Epidemiologiczny” 2007, 61, s. 7–15.
4. Aniszewska M., Kowalik–Mikołajewska B., Pokorska–Lis M. i wsp., Częstość występowania przeciwciał anty–HCV u kobiet ciężarnych. Analiza czynników ryzyka zakażenia HCV, „Przegląd Epidemiologiczny” 2009, 63, s. 293–298.