Zatoki szczękowe mają skomplikowaną budowę, co sprzyja powstawaniu stanów zapalnych. Zapalenie zatok szczękowych może z postaci ostrej przejść w przewlekłe zapalenie zatok szczękowych i prowadzić do bardzo groźnych powikłań. Stan zapalny obejmuje obszar sięgający od korzeni górnych zębów, poprzez dno oczodołu, aż po jamę nosową. Leczenie jest uzależnione od przyczyn schorzenia – w skrajnych przypadkach konieczne jest nakłucie.

Przyczyny zapalenia zatok szczękowych

Zatoki szczękowe znajdują się w bliskim sąsiedztwie zębów, dlatego częstą przyczyną stanu zapalnego są niewyleczone zęby. Zębopochodne zapalenie zatok szczękowych może pojawić się nie tylko z powodu nieleczonych zębów, ale również w efekcie nieprawidłowo przeprowadzonego leczenia kanałowego, np. gdy lekarz podczas poszerzania kanałów przebije się do zatoki. Zapalenie zatok szczękowych może wystąpić również po wyrwaniu zęba, skutkującym przetoką ustno-zatokową. Zapalenie zębopochodne zwykle obejmuje tylko jedną stronę twarzy.

Aż w 80% przypadków przyczyną stanu zapalnego zatok przynosowych są infekcje górnych dróg oddechowych, np. katar w przebiegu grypy lub przeziębienia. Nawracające infekcje wirusowe, bakteryjne czy grzybicze mogą skutkować przewlekłym zapaleniem zatok szczękowych. Stany zapalne często dokuczają również osobom cierpiącym na astmę lub alergiczny nieżyt nosa. Przyczyną przewlekłego stanu zapalnego zatok przynosowych mogą być także polipy i wady anatomiczne zatok. W każdym z tych przypadków stan zapalny jest obustronny. Czynnikiem, który sprzyja wystąpieniu schorzenia, jest palenie papierosów i pływanie.

Zapalenie zatok szczękowych – objawy

Najbardziej dokuczliwe objawy daje ostre zapalenie zatok szczękowych. Szczególnie uciążliwe jest uczucie rozpychania policzka, które pojawia się po nocnym spoczynku, kiedy odprowadzanie wydzieliny z nosa jest utrudnione. Wydzielina ścieka po tylnej ścianie gardła, powodując nieprzyjemny smak w ustach i wywołując odruch kaszlu. Ból, przypominający ból zębów, nasila się podczas wysiłku fizycznego, pochylania głowy oraz kaszlu. Są to objawy zapalenia zatok szczękowych, które powinny skłonić do natychmiastowej wizyty u lekarza. Nieleczona infekcja przechodzi w postać przewlekłą.

Przewlekłe zapalenie zatok szczękowych może objawiać się bólem imitującym ból zębów górnych. Stan zapalny rozszerza się od korzeni zębów aż do jamy nosowej, przez co objawy są nietypowe.

Chory może odczuwać:

• ból głowy,
  
• ucisk kości policzkowych,
  
• ucisk okolic czoła.
  

Ucisk nasila się podczas kaszlu i pochylania głowy. Przewlekłemu stanowi zapalnemu zatok szczękowych może towarzyszyć temperatura, objawy przeziębienia oraz zatkany nos. Nieleczone zapalenie prowadzi do zaburzeń zmysłu węchu, które niekiedy jest jedynym odczuwalnym objawem choroby.

Zapalenie zatok szczękowych – jak leczyć?

Leczenie zapalenia zatok szczękowych jest ściśle uzależnione od przyczyny dolegliwości. Do szczegółowej diagnostyki niezbędna jest tomografia komputerowa (TK), a w szczególnie trudnych przypadkach wykonywana jest endoskopia nosa i zatok. Lekarz może też postawić diagnozę na podstawie wywiadu z pacjentem lub zdjęcia rentgenowskiego (RTG) zatok. W przypadku zapalenia zatok na tle alergicznym zalecane są badania krwi i testy alergiczne. W diagnostyce wykorzystywane są także badania wymazów.

Stan zapalny zatok szczękowych o podłożu wirusowym nie wymaga stosowania antybiotyków. Leczenie polega przede wszystkim na łagodzeniu dokuczliwych objawów, czyli bólu zębów i głowy. W tym celu stosowane są leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, np. ibuprofen oraz miejscowe krople do nosa obkurczające śluzówkę i leki mukolityczne, które rozrzedzają wydzielinę. Po częściowym udrożnieniu nosa można stosować leczenie domowe zapalenia zatok szczękowych, np. inhalacje z olejkami eterycznymi, płukanie nosa solą hipertoniczną lub fizjologiczną.

W przypadku gdy przyczyną stanu zapalnego są wady budowy zatok, konieczne jest wykonanie zabiegu chirurgicznego. Najczęściej stosowane jest endoskopowe udrożnienie zatok szczękowych lub prostowanie przegrody nosowej. W zakażeniach bakteryjnych niezbędne jest zażywanie antybiotyków.

Zobacz też: Skuteczne antybiotyki na zatoki

Powikłania nieleczonego zapalenia zatok szczękowych

Nieleczony stan zapalny zatok szczękowych może powodować groźne powikłania. Dotyczy to zwłaszcza osób, które cierpią na przewlekłe zapalenie zatok szczękowych, niedające wyraźnych objawów. Do najczęstszych powikłań zalicza się:

• zapalenie szpiku kostnego i kości ścian zatoki,
  
• ropień lub zapalenia tkanek oczodołu,
  
• zapalenie mózgu lub opon mózgowo-rdzeniowych, ropnie mózgu