Ryzyko rozwoju zapalenia zatok czołowych jest większe u osób zmagających się z problemem spadku odporności, które przeziębiają się kilka razy w roku, zapadają na infekcje grzybicze i doświadczają reakcji alergicznych. Podatność na zachorowanie rośnie także w związku z powiększeniem migdałków, paleniem papierosów i obecnością wad strukturalnych w obrębie zatok, które utrudniają ich samoistny drenaż.

Przyczyny stanu zapalnego zatok

Zatoki czołowe to niewielkie wypełnione powietrzem przestrzenie znajdujące się tuż nad oczodołami, na linii brwi. Spełniają one kilka funkcji w organizmie, między innymi ogrzewają i nawilżają wdychane powietrze wytwarzanym przez siebie rzadkim śluzem. W normalnych okolicznościach wydzielina ta spływa do przewodów nosowych.

Nagromadzenie śluzu w obrębie zatok czołowych może mieć różne przyczyny. Najważniejsze z nich to:

• przeziębienie – w przebiegu infekcji wirusowej dochodzi do nadmiernej produkcji wydzieliny, co nierzadko skutkuje zatkaniem ujścia zatok i rozwojem stanu zapalnego;
  
• polipy w nosie – te łagodne przerosty śluzówki mogą poważnie ograniczyć zdolność zatok do filtrowania powietrza i jednocześnie zwiększyć ilość śluzu zgromadzonego w zatokach;
  
• bakterie – przedostają się do zatok przez przewody nosowe i zaczynają namnażać się, jeśli zapalenie zatok czołowych ma podłoże bakteryjne, należy liczyć się z dużym prawdopodobieństwem wystąpienia najbardziej poważnych symptomów schorzenia;
  
• krzywa przegroda nosowa – jej obecność wiąże się z niemożnością uzyskania optymalnej cyrkulacji powietrza – stan ten może predysponować do zapalenia zatok.

Zapalenie zatok czołowych – objawy

Głównym i najczęściej spotykanym symptomem stanu zapalnego zatok czołowych jest ból twarzy wokół oczu lub na czole. Zapalenie może wywołać także inne objawy, przy czym ich rodzaj i stopień natężenia mogą różnić się u poszczególnych osób zależnie od typu zapalenia (ostre lub przewlekłe) i źródła infekcji. Wśród dolegliwości, z którymi zmagają się chorzy, wymienia się katar, uczucie osłabienia i zmęczenie, ucisk w obrębie oczodołów, gorączkę, kaszel nasilający się w nocy, przykry oddech i ból gardła.

Objawy zapalenia zatok czołowych u dzieci to również wysoka gorączka, wydzielina z nosa oraz typowe objawy przeziębienia.

Przewlekłe zapalenie zatok czołowych

Jeśli symptomy stanu zapalnego zatok nie ustępują przez 12 lub więcej tygodni, przyjmuje się, że choroba przybrała przewlekłą postać (krótszy czas trwania schorzenia – do 4 tygodni – to główna cecha ostrego zapalenia zatok). U osób dotkniętych długotrwałym zapaleniem zatok źródła stanu zapalnego i towarzyszących mu dolegliwości można doszukiwać się w częściowym lub całkowitym zablokowaniu ich ujścia, na przykład w związku z wadami ich budowy lub alergią wziewną. Zalegająca w zatokach wydzielina jest bowiem doskonałą pożywką dla bakterii, które teoretycznie powinny zostać wychwycone przez rzęski znajdujące się w śluzówce nosa, ale te czasem zawodzą (np. po uszkodzeniu przez wdychane suche powietrze lub pył).

Typowe objawy przewlekłego zapalenia zatok czołowych u osób dorosłych to: ból lub ucisk w okolicy zatok, uczucie zatkanego nosa i nasilający się katar. Może dojść do utraty zmysłu węchu i pojawienia się chronicznego kaszlu. U dzieci obserwuje się natomiast chrapanie, oddychanie przez usta, zatkany nos, kaszel (szczególnie uciążliwy w nocy), drażliwość, częste zachorowania na infekcję ucha oraz katar.

Bez podjęcia leczenia przewlekły stan zapalny zatok czołowych może zapoczątkować poważne problemy ze zdrowiem, takie jak ropień mózgu lub nawet zapalenie opon mózgowych.

Zapalenie zatok czołowych – leczenie

W leczeniu ostrego stanu zapalnego zatok kluczowe znaczenie ma uprzednie ustalenie przyczyny schorzenia – gdy ma ono podłoże wirusowe, szczególnie pomocne w łagodzeniu zapalenia i udrożnieniu ujść zatok są lecznicze spraye do nosa, które rozrzedzają śluz. Popularne są także leki antyhistaminowe, ale należy stosować je z umiarem, zgodnie z zaleceniami lekarza, ponieważ ich zbyt duże dawki mogą przesuszać śluzówkę i powodować dyskomfort zamiast ulgi. Jeśli zapalenie zatok objawia się silnym bólem, warto sięgnąć po lek przeciwbólowy dostępny bez recepty.

Po upływie 7–10 dni leczenia powinny pojawić się pierwsze oznaki poprawy. Jeśli stan chorego nie zmienia się na lepsze, może wskazywać to na bakteryjne źródło zapalenia zatok. Przy takim rozpoznaniu podaje się antybiotyki. Jeżeli problem niedrożności zatok wynika z ich wad strukturalnych, warto rozważyć zabieg chirurgiczny.

Jeśli zdiagnozowano przewlekłe zapalenie zatok czołowych, chory stosuje leki (najczęściej kortykosteroidy), a przy braku poprawy lekarze zalecają poddanie się operacji udrożnienia zatkanych ujść zatok.