Zapalenie tęczówki oka (iritis) to proces, w którym najczęściej nie stwierdza się objawów infekcji bakteryjnej lub wirusowej. Dominują objawy miejscowego zapalenia wywołanego przez własne limfocyty chorego, reagujące na tkankę oka jak na obce, chorobotwórcze komórki.

Przyczyny zapalenia tęczówki oka

Zapalenie tęczówki oka najczęściej związane jest z chorobami autoimmunologicznymi toczącymi się w organizmie. Mówi się, że schorzenia te są wywoływane przez autoagresję, co oznacza, że nadmiernie pobudzone limfocyty chorego fałszywie rozpoznają niektóre jego tkanki jako materiał obcy i niszczą je, powodując miejscowe zmiany zapalne.

Zapalenie tęczówki często pojawia się w przebiegu chorób o podłożu reumatycznym, takich jak np.:

• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,
  
• reaktywne, łuszczycowe lub reumatoidalne zapalenie stawów,
  
• autoimmunologiczne zapalenie naczyń krwionośnych,
  
• toczeń rumieniowaty układowy,
  
• nieswoiste zapalenie jelit lub choroba Leśniowskiego-Crohna,
  
• sarkoidoza,
  
• cewkowo-miąższowe zapalenie nerek,
  
• zespół Sjögrena.
  

Wśród innych przyczyn należy wspomnieć choroby zakaźne, takie jak kiła czy gruźlica. Zapalenie tęczówki może pojawić się w przebiegu chłoniaka złośliwego, rozwijającej się w innym obszarze organizmu infekcji albo jako powikłanie przebytego zabiegu operacyjnego na gałce ocznej.

W części przypadków przyczyna nie zostaje stwierdzona. Mówi się wówczas o tzw. idiopatycznym zapaleniu tęczówki.

Zapalenie tęczówki oka – objawy

Zapalenie tęczówki oka może pojawić się nagle – w formie ostrej – lub przyjmować postać przewlekłą (w której progresja zmian jest wolniejsza, a objawy, choć identyczne, mają mniejsze nasilenie).

Chory skarży się najczęściej na dolegliwości, takie jak:

• intensywne, rwące bóle oka,
  
• łzawienie,
  
• zaburzenia widzenia,
  
• męty i mroczki w polu widzenia.
  

Badaniem okulistycznym (wykonywanym za pomocą lampy szczelinowej i odpowiednich soczewek, poszerzających wgląd lekarza do wnętrza gałki) stwierdza się najczęściej intensywne zaczerwienienie spojówki i twardówki w obrębie tzw. rąbka (obszaru u podstawy rogówki), przekrwienie tęczówki, zniekształcenie (odokrąglenie) lub zaburzenia ruchomości źrenicy. Rogówka może być obrzęknięta i mieć lekko zmniejszoną przezierność. W przypadku nasilonych zmian obserwuje się w cieczy wodnistej (wypełniającej przednią komorę oka) komórki lub nacieki zapalne albo wydzielinę ropną, widoczną w postaci jeziorka mętnej cieczy, tworzącego się pomiędzy rogówką a tęczówką.

Ciśnienie wewnątrzgałkowe może być podwyższone (szczególnie, jeśli zapalenie błony naczyniowej nie ogranicza się do tęczówki, ale obejmuje również ciało rzęskowe).

Leczenie zapalenia tęczówki

Leczenie zapalenia tęczówki oka jest zwykle długotrwałe. O ile objawy pojawiają się w przebiegu chorób układowych, niezbędna jest jednoczesna terapia zmian pierwotnych, np. dotyczących stawów. Ważne jest też wdrożenie terapii chorób zakaźnych (antybiotykoterapia) lub likwidacja ogniska zakażenia (farmakoterapia, ale również działania, takie jak ekstrakcja zęba, wycięcie ropnia lub czyraka itp.).

Podstawowym leczeniem zapalenia tęczówki jest leczenie miejscowe. Początkowo stosuje się przede wszystkim leki przeciwzapalne (kortykosteroidy) i antybiotyki, które podawane są w postaci kropli ocznych. Na noc okulista może dodatkowo przepisać maść, którą zakłada się do worka spojówkowego. Jej działanie jest dłuższe, ale ze względu na stan skupienia utrudnia ona widzenie, dlatego nie jest stosowana w ciągu dnia. Podawanie antybiotyków ma rolę zapobiegawczą – najczęściej pozwala uniknąć wtórnych infekcji bakteryjnych oka, dla których stan zapalny stwarza dobre warunki rozwoju. W stanach bardzo ciężkich leki mogą być dodatkowo podawane ogólnie (doustnie lub dożylnie).

Jeśli chory skarży się na silny światłowstręt, zaleca się mu noszenie okularów przeciwsłonecznych albo nawet przesłania się chore oko specjalnym szyldzikiem.

Po ustąpieniu ostrych objawów chory najczęściej przyjmuje przez dłuższy czas niesterydowe leki przeciwzapalne (NLPZ) w postaci kropli do oka. Zmiana leków wynika z faktu, że długotrwałe (powyżej 14 dni) stosowanie steroidów grozi wystąpieniem powikłań pod postacią wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego albo (w dłuższej perspektywie czasowej) przyspieszonego rozwoju zaćmy.

Zapalenie tęczówki oka – powikłania

Ostre zapalenie tęczówki może się uogólnić na całą błonę naczyniową. Stan ten wymaga bardzo intensywnego leczenia, ponieważ może doprowadzić nawet do utraty wzroku w chorym oku.

Najczęstszymi powikłaniami są:

• nawrót choroby,
  
• zaburzenia ciśnienia wewnątrzgałkowego, prowadzące nawet do jaskry,
  
• powstanie zrostów pomiędzy tęczówką a soczewką albo w kącie tęczówkowo-rogówkowym (w kącie przesączania),
  
• przyspieszony rozwój zaćmy,
  
• trwałe pogorszenie ostrości wzroku.
  

Ponieważ choroba pozostawia trwałe następstwa w ok. 20% przypadków, nie wolno jej bagatelizować, nawet jeśli natężenie objawów jest niewielkie albo gdy wdrożenie leczenia przynosi szybką poprawę. Przyjmuje się, że każde zapalenie tęczówki oka powinno być leczone przez okulistę, najlepiej w warunkach szpitalnych.