Zapalenie oskrzelików to ostra choroba infekcyjna, obejmująca jeden z końcowych odcinków dróg oddechowych. Drzewo oskrzelowe bowiem rozpoczyna się od dwóch oskrzeli głównych, a dalej dzieli się na coraz mniejsze odgałęzienia. Na końcu przechodzą one w oskrzeliki końcowe i pęcherzyki płucne. Zapalenie oskrzelików u dorosłych raczej nie jest rozpoznawane. Jest to choroba wieku dziecięcego, szczególnie dotykająca niemowląt i małych dzieci do 2. roku życia. Do zachorowania dochodzi częściej u chłopców niż u dziewczynek. Szczyt zachorowań przypada na przełom listopada i grudnia, czasem wydłuża się aż do lutego lub marca.

Zapalenie oskrzelików – przyczyny

Zapalenie oskrzelików wywołują przede wszystkim wirusy nabłonka oddechowego (RS – Respiratory syncytial virus). Dużo rzadziej zapalenie oskrzelików wywołane jest przez adenowirusy, wirusy grypy i paragrypy czy rynowirusy. Są to czynniki etiologiczne wspólne dla każdej grupy wiekowej, jednak głównie u niemowląt i małych dzieci wywołują zapalenie oskrzelików. Zakażenie szerzy się drogą kropelkową, szczególnie przez kichnięcie czy kaszel. Najczęściej źródłem zakażenia jest starsze rodzeństwo uczęszczające do żłobka lub przedszkola. Rzadziej te zakażenia przenoszone są przez osoby dorosłe.

Do czynników ryzyka rozwoju ciężkiego zapalenia oskrzelików zalicza się:

• wcześniactwo,
  
• wady serca,
  
• choroby neurologiczne,
  
• zaburzenia odporności,
  
• zakażenie w ciągu pierwszych 3 miesięcy życia,
  
• brak karmienia piersią,
  
• karmienie piersią krócej niż 2 miesiące,
  
• narażenie na dym tytoniowy,
  
• żłobek lub kontakt z rodzeństwem chodzącym do żłobka lub przedszkola.
  

Objawy zapalenia oskrzelików u dzieci i niemowląt

Objawy pojawiają się po około 5 dniach po kontakcie z wirusem. Początki choroby są zazwyczaj łagodne. Przypominają zwykłą infekcję górnych dróg oddechowych i obejmują niewysoką gorączkę i katar. Po około 2 dniach pojawia się kaszel, który stopniowo narasta i staje się produktywny ze względu na zwiększoną ilość gęstej wydzieliny oskrzelowej. To z kolei może być przyczyną duszności i świstów oddechowych. Dziecko oddycha szybko i głęboko. Im większa duszność dopada dziecko, tym bardziej zaciąga ono międzyżebrza i porusza skrzydełkami nosa. Duszność ponadto jest wyraźnie zauważalna podczas karmienia niemowląt, przez nią bowiem jedzenie staje się dla dziecka ogromnym wysiłkiem. Dlatego też podczas infekcji niejednokrotnie musi ono przerywać ssanie.

Najczęściej dzieci nie wymagają pobytu w szpitalu. Leczenie odbywa się więc w warunkach ambulatoryjnych. Niewielki odsetek dzieci rozwija objawy niewydolności oddechowej, wymagające intensywnej terapii w warunkach szpitalnych.

Zobacz także, czym charakteryzuje się zapalenie oskrzeli:

Leczenie zapalenia oskrzelików u niemowląt i małych dzieci

Niekiedy objawy są tak słabo nasilone, że wystarczy jedynie podawanie dziecku leków przeciwgorączkowych, czyszczenie nosa i dbanie o właściwe nawodnienie. Większość chorych traci apetyt przy infekcji, jednak przyjmowanie mniejszej ilości pokarmu przez 2–3 dni nie niesie żadnych poważnych konsekwencji dla zdrowia. Najważniejsze jest, by dziecko dużo piło. Jeśli rodzic ma problem z nawadnianiem dziecka, konieczne jest zgłoszenie się z nim do szpitala. Czasami w przypadku nasilonej duszności włącza się dziecku leki rozszerzające oskrzela. Antybiotyki wdraża się jedynie w sytuacjach pogorszenia stanu klinicznego niemowląt, u których dodatkowo rozwijają się powikłania w postaci zapalenia ucha środkowego. Okres zdrowienia trwa około 2 tygodni.

Zakażenie wirusem RS nie powoduje trwałej odporności. Dlatego nie można wykluczyć ponownej infekcji. Najczęściej jednak obserwuje się coraz łagodniejsze zakażenia wraz z każdą kolejną infekcją.

Profilaktyka zapalenia oskrzelików i niemowląt u dzieci

Uznaje się, że najlepszą formą prewencji przed ciężkimi zakażeniami jest karmienie piersią. Dlatego Światowa Organizacja Zdrowia zaleca minimum półroczny okres karmienia piersią. Należy unikać kontaktu dzieci z dymem tytoniowym. Nie chodzi tylko o bezpośrednie palenie w sąsiedztwie dziecka, ale również o przenoszenie substancji czynnych na ubraniach itp. Należy również dbać o właściwe nawadnianie dziecka, zapobieganie odwodnieniu i łagodzenie gorączki.