Nefrektomia, czyli zabieg usunięcia nerki, może przebiegać jako operacja radykalna lub oszczędzająca. Całkowite usunięcie nerki, czyli nefrektomia radykalna, polega na usunięciu nerki, nadnerczy i otaczającej tkanki tłuszczowej. Najczęściej wykonuje się ją w przypadku guzów nerki, zniszczenia nerek w przebiegu kamicy nerkowej, zaawansowanych stanów zapalnych, rozległych urazów, skrajnego wodonercza. Oczywiście, o ile jest to możliwe, chirurg stara się przeprowadzić operację oszczędzającą, by zachować jak największą część zdrowej nerki. Każda operacja wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym.

Wskazania do usunięcia nerki

W pierwszej kolejności, w większości stanów klinicznych lekarz nefrolog stara się wyleczyć dany stan chorobowy w obrębie nerki metodami zachowawczymi. Oczywiście czasem jest to niemożliwe. Dotyczy to np. sytuacji ratujących życie, kiedy nasilony krwotok zmusza lekarza do jak najszybszej interwencji. Podobnie jest w sytuacji zaawansowanych chorób nowotworowych, gdy metoda chirurgiczna jest często niezbędna, by choć minimalnie zwiększyć szansę powodzenia leczenia ogólnoustrojowego. Wskazania do usunięcia nerki obejmują następujące stany chorobowe (oczywiście po wcześniejszym wykluczeniu innych metod terapeutycznych):

• kamica nerkowa z towarzyszącymi powikłaniami ropnymi,
  
• kamica nerkowa z obecnością bardzo dużych kamieni,
  
• rozległe urazy,
  
• guzy nerki wielkości powyżej 7 cm,
  
• niektóre stany chorobowe przebiegające z niewydolnością nerek,
  
• wielotorbielowate nerki,
  
• wady nerek,
  
• infekcje.
  

Zobacz także: Chore nerki – objawy (na twarzy, skórne), których nie wolno lekceważyć

Ponadto niekiedy dochodzi do usunięcia nerki u zdrowego dawcy celem wykonania przeszczepu.

Czy operacja usunięcia nerki jest bezpieczna?

Jak każdy zabieg operacyjny, również operacja usunięcia nerki może dawać liczne powikłania. Zaawansowanie obecnych metod operacyjnych, zaostrzenie procedur medycznych mających na celu prewencję niektórych powikłań zmniejszają odsetek skutków ubocznych zabiegu.

Zobacz także: Operacja nerki: wskazania do zabiegu i zalecenia pooperacyjne

Wycięcie części nerki, czyli operacja oszczędzająca

Szczególnie w przypadku zmian nowotworowych lekarz może rozważać operację oszczędzającą. Polega ona na wycięciu tylko części nerki objętej procesem nowotworowym.

Częściowe usunięcie nerki w przypadku guza nowotworowego można rozpatrzeć, gdy jego wielkość nie przekracza 4 cm, gdy pacjent ma tylko jedną nerkę lub gdy guzy zlokalizowane są w obu nerkach. Wskazaniem do zabiegu oszczędzającego jest również dysfunkcja drugiej nerki.

Jeśli pacjent spełnia odpowiednie kryteria, operację całkowitego lub częściowego wycięcia nerki można wykonać metodą laparoskopową.

Operacja usunięcia nerki

Zabieg operacyjny usunięcia nerki wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Pacjent układany jest na boku. Chirurg wykonuje nacięcie pod łukiem żebrowym i dostaje się do przestrzeni zawierającej nerkę. Zabieg całkowitego usunięcia nerki polega na podwiązaniu naczyń krwionośnych zaopatrujących nerkę, nadnercza i moczowody. Następnie wszystkie te narządy zostają usunięte. Często usuwa się również okoliczne węzły chłonne, jeśli wskazaniem był nowotwór. Podczas zabiegu oszczędzającego chirurg stara się precyzyjnie usunąć fragment nerki objętej zmianą wraz z odpowiednim marginesem zdrowych tkanek.

Podczas operacji laparoskopowej wykonuje się dwucentymetrowe nacięcia i wprowadza przez nie odpowiednią aparaturę. Jest to zdecydowanie mniej traumatyzująca metoda operacji, gwarantująca szybszą rekonwalescencję i mniej powikłań.

Rekonwalescencja po zabiegu usunięcia nerki

Operacja usunięcia nerki to nie koniec leczenia. Zawsze po operacji na kilka dni pozostawiany jest dren. Ma on na celu ewakuację krwi gromadzącej się w obszarze po usunięciu nerki. Życie po operacji zależy od wskazań do wykonania nefrektomii i stanu drugiej nerki. Bezpośrednio po zabiegu konieczne jest ograniczenie aktywności fizycznej, a szczególnie większego wysiłku, przez kilka tygodni. Jak po każdej operacji, zalecana jest odpowiednia rekonwalescencja. Jej długość zależy od stanu ogólnego pacjenta i najczęściej jest sprawą indywidualną. U niektórych chorych ból po operacji jest zdecydowanie mocniej odczuwalny, utrudnia to ich wczesne uruchomienie. Bardzo ważny jest stan drugiej nerki. Jeśli jest ona w zupełności sprawna, po zakończonym leczeniu nie ma żadnych restrykcji w zakresie trybu życia. Należy jednak pamiętać, że jakiekolwiek upośledzenie jedynej nerki wiąże się z objawami niewydolności nerek i pogorszeniem stanu zdrowia. Bardzo ważny jest więc zdrowy, oszczędzający tryb życia.

Dieta po usunięciu nerki nie musi być tak restrykcyjna jak w przypadku chorób przebiegających z ich niewydolnością, jednak ważne jest na tyle zdrowe odżywianie, by nie doprowadzić do upośledzenia funkcji pozostawionej nerki. Należy walczyć z nadwagą i otyłością, by nie dopuścić do rozwoju cukrzycy. Ponadto stosuje się dietę ubogą w sól celem prewencji nadciśnienia tętniczego. Ważne jest też odpowiednie zbilansowanie podaży potasu i fosforanów w diecie oraz odpowiednie nawodnienie, ale nie przewodnienie. Konieczne są regularne konsultacje lekarskie.