Jakość powietrza monitoruje w Polsce Inspekcja Ochrony Środowiska wykorzystując Państwowy Monitoring Środowiska. Poszczególne wojewódzkie sieci zatwierdza Główny Inspektor Ochrony Środowiska. Z kolei za jakość pomiarów odpowiada Krajowe Laboratorium Referencyjne i Wzorcujące GIOŚ.

Stacji pomiarowych działa 305, a na nich funkcjonuje ok. 2,5 tys. stanowisk kontrolujących stan zanieczyszczenia powietrza. 251 stacji zlokalizowanych jest w miastach, 30 w obszarze podmiejskim, a 24 znajdują się na innych terenach. Szczegółową lokalizację wszystkich stacji można zobaczyć pod adresem http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/maps/measuringstation/Z.

Dane ze stacji są ogólnodostępne i wykorzystywane przy tworzeniu map smogu:

Problem smogu powraca głównie wraz z rozpoczęciem sezonu grzewczego. Powoduje go głównie niska emisja (ogrzewanie gospodarstw domowych), spaliny samochodowe oraz przemysł. Procentowo aż 52 proc. zanieczyszczeń emitują właśnie domowe piece, które nie spełniają norm emisji. Palenie odpadami, mułem i miałem węglowym oraz kiepskiej jakości paliwem zanieczyszcza atmosferę o wiele bardziej niż samochody (10 proc.) i przemysł (17 proc.). 

Wdychanie toksycznego dymu, składającego się z pyłów zawieszonych PM10 oraz PM2,5 powoduje: kaszel, zadyszkę, trudności z oddychaniem, zwiększa podatność na infekcje układu oddechowego oraz zaostrza alergie (astmę, katar sienny, zapalenie spojówek). Najgorsze dla organizmu jest wdychanie pyłów PM2,5, które są bardzo małe i przedostają się z pęcherzyków płucnych do krwiobiegu. 

Długotrwała ekspozycja na smog może mieć wpływ na przebieg chorób serca (powodować zawał) oraz zwiększać ryzyko zachorowania na choroby nowotworowe, powodować wady płodu, poronienia i niską masę urodzeniową dziecka.

Jak ustrzec się przed smogiem?

Kiedy normy zanieczyszczeń powietrza są znacznie przekroczone najlepiej ograniczyć wyjścia na powietrze do niezbędnego minimum. Jeśli musimy wychodzić i długo przebywać na zewnątrz warto zainwestować w specjalną maskę antysmogową, która filtruje powietrze i sprawia, że zatrzymują się na niej toksyny. O taką maskę należy dbać - regularnie wymieniać filtry, czyścić ją.

Więcej: Maska antysmogowa – sprawdzony sposób na pył zawieszony w powietrzu

Jak poprawić jakość powietrza?

W Polsce potrzebne są odpowiednie przepisy regulujące dopuszczone do użytku piece oraz materiał do palenia w nich. Obecnie, dzięki nowelizacji Prawa ochrony środowiska (art. 96) z września 2015 r. samorządy mogą włączyć się do walki o lepsze powietrze. Może zostać podjęta decyzja o rodzaju domowych kotłów, z których można korzystać na terenie samorządów (chodzi o określenie klasy emisyjnej). Dodatkowo samorządy mogą określić rodzaj paliwa, jakie jest dopuszczalne - w praktyce oznacza to, że mogą zabronić palenia mułem i miałem węglowym (w innych krajach traktowanym jako odpad przy produkcji węgla).

Polecamy: Jak chronić środowisko przed zanieczyszczeniami powietrza?