Odklejenie się łożyska oznacza przedwczesne oddzielenie się prawidłowo umiejscowionego łożyska od ściany macicy. Towarzyszy mu krwiak pozałożyskowy. Odklejenie się łożyska obejmuje wiek ciążowy powyżej 20. tygodnia ciąży, czyli okres po całkowitym ukształtowaniu się łożyska. Zjawisko to dotyczy około 1% ciężarnych, przy czym prawdopodobieństwo odklejenia się łożyska w kolejnych ciążach (przy wystąpieniu przedwczesnego oddzielenia się łożyska we wcześniejszych) jest dużo większe niż u ogólnej populacji.

Przyczyny odklejania się łożyska

Podstawową przyczyną przedwczesnego odklejenia się łożyska jest zaburzenie dotyczące naczyń endometrium i myometrium (czyli kolejno: błony śluzowej i warstwy mięśniowej macicy) w miejscu, w którym przylega łożysko, a konkretnie w warstwie podstawnej łożyska. Dodatkowo dochodzi do zaburzeń w krążeniu maciczno-łożyskowym.

Jest wiele przyczyn mogących doprowadzić do odklejenia łożyska:

• nadciśnienie tętnicze,
  
• palenie papierosów,
  
• niedobory kwasu foliowego,
  
• wiek powyżej 30 lat,
  
• zażywanie narkotyków,
  
• urazy,
  
• krótka pępowina,
  
• wady budowy macicy.
  

Objawy i kryteria diagnostyczne odklejającego się łożyska

Na podstawie kryteriów anatomicznych i klinicznych, jak ilość utraconej krwi, napięcie macicy, zaburzenia czynności serca płodu, zaburzenia homeostazy organizmu ciężarnej czy obecność wstrząsu, klasyfikuje się oddzielenie łożyska w skali od 0 do 3.

Główne objawy przedwczesnego odklejenia się łożyska w ciąży to ból brzucha, podbrzusza i okolicy krzyżowej, a także wzmożone napięcie macicy. Ból początkowo może przemijać. Ma tępy charakter, może przypominać drętwienie. Szczególnie trudny do odróżnienia jest ból występujący podczas skurczu. Objawy towarzyszące to nudności i wymioty w szczególnie ciężkich przypadkach. 

Napięta macica często utrudnia badanie płodu. Przedwczesne odklejenie się łożyska powinno być zawsze wzięte pod uwagę w przypadku krwawienia ciężarnej. Krwawienie wynika z krwiaka powstającego pozałożyskowo. Niekiedy krew, przenikając do worka owodniowego, zabarwia płyn owodniowy. Jeśli doszło do wcześniejszego całkowitego oddzielenia się łożyska, a do tego pojawienia się zaburzeń w układzie krzepnięcia, odklejenie się łożyska może przebiegać bez krwawienia, co jest niepomyślnym zjawiskiem. Zagrożenie i stan płodu zależą od powierzchni, na której doszło do oddzielenia się łożyska.

Lekarz zawsze powinien wykluczyć inne przyczyny krwawienia z macicy u ciężarnej. Czasami tego typu ból może pojawić się w wyniku ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego, zapalenia otrzewnej, trzustki, a także patologii nerek.

Rozpoznanie i leczenie odklejającego się łożyska

Odklejające się łożysko rozpoznawane jest przede wszystkim na podstawie badania ultrasonograficznego (USG). Leczenie prowadzone jest wyłącznie w warunkach szpitalnych na oddziałach intensywnego nadzoru ginekologicznego nad płodem i matką. Podczas obserwacji ocenia się:

• stan ogólny matki, czyli podstawowe parametry życiowe, jak ciśnienie i tętno,
  
• stan płodu poprzez wykonywanie kardiotokografii i USG.
  

Ponadto opieka na oddziale ma na celu zapobiec wstrząsowi hipowolemicznemu, umożliwia częste badanie położnicze ciężarnej i wczesne wykrycie zaburzeń w zakresie dobrostanu płodu.

Jeśli lekarze stwierdzą zagrożenie dla życia i zdrowia matki lub płodu, podejmują decyzję o zakończeniu ciąży, szczególnie gdy płód osiągnął taki stopień rozwoju, który umożliwia mu przeżycie poza organizmem matki. W przypadku płodu martwego postępowanie polega na wywołaniu porodu. Tylko w sytuacji, kiedy poród nie postępuje, wykonuje się cięcie cesarskie. Jest to również metoda z wyboru w sytuacjach zagrożenia dla matki w ciężkich postaciach oddzielenia łożyska.

We wczesnej ciąży, w początkowych jej stadiach, kiedy płód jest niezdolny do życia, a zagrożenie dla matki niewielkie, podejmuje się próby leczenia z zastosowaniem środków tokolitycznych.

Skąd wiadomo, że poród już się rozpoczął? Dowiesz się tego z filmu:

Powikłania odklejenia się łożyska

W zależności od nasilenia i szybkości postępowania odklejania się łożyska, a także czasu ciąży różne są możliwe powikłania tego stanu:

• wstrząs hipowolemiczny,
  
• zaburzenia krzepnięcia krwi i zespół uogólnionego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego,
  
• udar maciczno-łożyskowy,
  
• uszkodzenie narządów matki,
  
• zator płynem owodniowym.
  

Ryzyko śmierci okołoporodowej jest bardzo wysokie zarówno dla matki, jak i dla płodu.