Podwyższone ASO może świadczyć o rozpoznaniu takich chorób, jak: anginy paciorkowcowej, szkarlatyny, choroby reumatycznej czy ostrego popaciorkowcowego zapalenia nerek. W krajach uprzemysłowionych częstość występowania chorób po zakażeniach paciorkowcowych znacznie spadła, ale nadal pozostaje poważnym problemem w zakresie zdrowia publicznego wśród krajów rozwijających się.
Podwyższone ASO – jakie są pierwsze objawy?
W większości przypadków objawowe zakażenia paciorkowcami są diagnozowane z użyciem testu ASO i leczone antybiotykami. Jeśli nie powodują objawów możliwych do rozpoznania, mogą wystąpić powikłania, takie jak gorączka reumatyczna i kłębuszkowe zapalenie nerek, zwłaszcza u małych dzieci. Wykonanie testu jest więc wskazane u osób, które mają symptomy sugerujące gorączkę reumatyczną (np. gorączkę, obrzęk stawów i ból w więcej niż jednym stawie, zwłaszcza w kostkach, kolanach, łokciach i nadgarstkach oraz wysypkę na skórze) lub kłębuszkowe zapalenie nerek (np. krwiomocz, wysypka, obrzęki na twarzy czy nadciśnienie tętnicze) i niedawno przebyły ból gardła lub miały potwierdzone zakażenie paciorkowcami. Test mian przeciwciał ASO odbywa się poprzez pobranie próbki krwi z żyły łokciowej na zlecenie lekarskie, które wydawane jest, kiedy lekarz podejrzewa wystąpienie wyżej wymienionych powikłań po zakażeniu paciorkowcami z grupy A. Ryzyko związane z wykonaniem testu ASO jest minimalne. Może dotyczyć bólu podczas pobrania krwi lub po nim. Ponadto mogą pojawić się trudności z pobraniem próbki, co wiąże się z kilkukrotnymi ukłuciami, które mogą stać się przyczyną omdlenia, krwiaków podskórnych czy zakażenia w miejscu wkłucia. Profilaktyka antybiotykowa jest zwykle kontynuowana u pacjentów z reumatyczną chorobą serca lub tych, którzy są często narażeni na zakażenia paciorkowcowe.
Podwyższone ASO – co oznacza wynik testu?
Wynik testu interpretowany jest pod względem czułości odczynnika lateksowego w badaniach diagnostycznych. Za normę uważa się wynik mieszczący się w granicach od 10 do 200 jm/ml, natomiast za wysoką wartość – przekraczający 200 jm/ml u osób dorosłych. Podwyższone ASO a u dzieci to rezultat powyżej 333 UI/ml. Poziomy przeciwciał ASO osiągają najwyższy wskaźnik na początku gorączki reumatycznej, ale można je też dostrzec w niektórych innych chorobach, jak reumatoidalne zapalenie stawów. Narastające miano przeciwciał ASO ujawnia się w pierwszym miesiącu po zakażeniu. Następnie spadają one przez okres 3–6 miesięcy i wracają do normalnego poziomu po 6–12 miesiącach. Test można przeprowadzić dwukrotnie w odstępie około dwóch tygodni w celu stwierdzenia, czy poziom przeciwciał wzrasta, spada, czy pozostaje taki sam. Przeciwciała przeciwko ASO wytwarzają się około tygodnia do miesiąca po początkowym zakażeniu paciorkowcami. Ich liczba osiąga szczyt w ciągu około 3–5 tygodni po chorobie, a następnie obniża się, ale mogą one zostać wykryte przez kilka miesięcy po ustąpieniu zakażenia paciorkowcowego.
Jak interpretować podwyższone ASO?
Podwyższone miano przeciwciał (pozytywne ASO) lub rosnące miano ASO może świadczyć o aktualnym lub przebytym niedawno zakażeniu paciorkowcowym grupy A.
Poziom przeciwciał osiąga szczyt od 3 do 8 tygodni po pojawieniu się infekcji. Jeśli jest początkowo wysoki, a następnie spada, sugeruje, że wystąpiło zakażenie, które powoli ustępuje. Warto zaznaczyć, że czułość kliniczna badania obejmuje wartości w przedziale od 50 do 80%. Interpretacja wyniku testu należy do lekarza prowadzącego, który wyciągnie odpowiednie wnioski i skieruje na dodatkowe badania, jeżeli będzie taka konieczność. Na podstawie stężenia przeciwciał ASO określi, czy wystąpiły powikłania po zakażeniu paciorkowcowym i ustali ryzyko innych schorzeń, które mają paciorkowcową etiologię. Wysokie ASO może być odrębnie interpretowane ze względu na różne metody oznaczenia przeciwciał, np. w metodzie miareczkowej rezultat podawany jest w postaci wskaźnika, co może powodować rozbieżność z wynikami innych metod. Przyjmuje się, że im większa wartość, tym więcej przeciwciał obecnych jest we krwi.
U osób, które nie przeszły w ostatnim czasie zakażenia paciorkowcem z grupy A, wynik obecności przeciwciał ASO będzie niewykrywalny lub wystąpi w bardzo niskich stężeniach. W przypadku pojawienia się i wyleczenia zakażenia paciorkowcem z grup A możliwe jest, że przeciwciała pozostaną w organizmie na wykrywalnym poziomie jeszcze przez kilka miesięcy. Podwyższone ASO nie prognozuje wystąpienia powikłań ani nie odzwierciedla stanu zaawansowania choroby. W przypadku wystąpienia objawów chorób reumatycznych lub zapalenia kłębuszków nerkowych wysoki poziom ASO może potwierdzić rozpoznanie.