Jak wynika z publikacji naukowych coraz więcej dzieci rodzi się z obustronnym uszkodzeniem słuchu. Wczesne zdiagnozowane tej dolegliwości umożliwia natychmiastowe wdrożenie leczenia, polegającego na wspieraniu rozwoju upośledzonego organu. Badania przesiewowe słuchu wykonuje się u niemowląt w celu zdiagnozowania schorzeń układu słuchowego na wczesnym stadium rozwoju.

Metody badania przesiewowego słuchu u dziecka

Badanie przesiewowe słuchu wykonuje się u noworodków, w celu wykluczenia lub potwierdzenia wystąpienia zaburzenia funkcjonowania układu słuchowego. Wiek dziecka ma tu bardzo duże znaczenie, ponieważ im szybciej tego typu dolegliwości zostają wykryte, tym większa szansa na ich całkowite wyleczenie. 

W Polsce funkcjonuje program obowiązkowego wykonywania badań słuchu u noworodków. Tego typu badania są bezpieczne dla życia i zdrowia dziecka, a przy tym bezpłatne i całkowicie bezbolesne.

Badania przesiewowe słuchu obejmują dwa etapy:

1. rejestrację otomisji akustycznych (OAE od ang. otoacoustic emissions) 
2. rejestrację słuchowych potencjałów wywołanych z pnia mózgu (ABR od ang. Auditory Brainstem Response). 

Pierwszy z wyróżnionych testów polega na wprowadzeniu do ucha dziecka sondy wraz z głośnikiem, emitującym jednostajny i krótkotrwały dźwięk oraz mikrofonem, odbierającym sygnały ze ślimaka usznego (części ucha wewnętrznego). 

Podczas wykonywania przesiewowego badania słuchu u noworodka najczęściej stosuje się otoemisje, wywołane trzaskiem lub tonami o różnej częstotliwości nadawania. 

Jeśli u dziecka, słuch działa prawidłowo, sonda wprowadzona do ucha, powinna zarejestrować reakcję, świadczącą o niezakłóconym odebraniu sygnału dźwiękowego. Badanie to pozwala na precyzyjne określenie stopnia uszkodzenia słuchu oraz zdiagnozowania nieprawidłowo funkcjonującego elementu układu słuchowego.

Natomiast drugi etap przesiewowego badania słuchu, czyli rejestracja słuchowych potencjałów, wywołanych z pnia mózgu, jest trudniejszy od OAE. Polega on na przyłożeniu do czoła i do płatków usznych dziecka elektrod, w celu sprawdzenia tego, czy mózg prawidłowo odbiera i rejestruje sygnały dźwiękowe. Tego typu badane wykonuje się podczas snu noworodka lub w znieczuleniu ogólnym.

Kiedy wykonuje się badania słuchu u dziecka?

Przesiewowe badania słuchu u noworodków należy wykonać jak najwcześniej, ponieważ w razie wystąpienia nieprawidłowości, umożliwia to natychmiastowe wdrożenie leczenia. Istotne przy tym jest to, że pierwsze oznaki upośledzenia organu słuchu można zauważyć u dziecka dopiero po 6. miesiącu życia. 

Wydawane wcześniej przez niemowlę dźwięki są odruchowe i nie mają nic wspólnego z funkcjonowaniem układu słuchowego. Wobec tego przesiewowe badania słuchu u noworodka należy wykonać kilka dni po porodzie. Najlepiej w drugiej dobie życia, kiedy w uszach nie zalega już maź płodowa.

Wyniki przesiewowych badań słuchu

Wówczas, gdy badanie OAE i ATR nie wykaże nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu słuchowego, noworodkowi przyznaje się Niebieski certyfikat. Natomiast, jeśli wynik przeprowadzonego badania przesiewowego słuchu będzie negatywny dziecko otrzymuje żółtą karteczkę. 

Należy przy tym podkreślić, że nieprawidłowości w badaniu przesiewowym nie są równoznaczne z upośledzeniem organu słuchu, bowiem ich przyczyną może być nadmierna ruchliwość dziecka podczas badania. Niemniej jednak niemowlę, u którego podejrzewa się uszkodzenie słuchu, kieruje się na dodatkowe badania do otolaryngologa i audiologa, w celu postawienia szczegółowej diagnozy. 

Częstą przyczyną nieprawidłowego funkcjonowania organu słuchu w pierwszych dniach dziecka jest niedostatecznie oczyszczenie z mazi płodowej.

Przyczyny uszkodzenia słuchu u noworodków

Jak już wspomniano zdiagnozowanie chorób słuchu we wczesnym etapie ich rozwoju umożliwia szybkie wdrożenie leczenia. Na całkowite lub częściowe upośledzenie układu słuchowego najbardziej narażone są dzieci:

• obciążone genetycznie przez wrodzone choroby słuchu rodziców,
  
• zakażone drobnoustrojami z grupy TORCH, m.in.: wirusem HIV, różyczką i toksoplazmozą, 
  
• przyjmujące leki ototoksyczne,
  
• z zniekształconym uchem lub twarzoczaszką, 
  
• z wysokim poziomem stężenia bilirubiny (barwnika żółciowego),
  
• z niską wagą (poniżej 1,5 kg),
  
• z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych,
  
• z niską punktacją w skali Apgar (od 0-6 pkt),
  
• z niewydolnością oddechowo-krążeniową.

Leczenie schorzeń układu słuchowego u niemowląt

W niemowlęcym okresie życia można zdiagnozować całkowite upośledzenie słuchu lub niedosłuch jedno- lub dwustronny. Wczesne rozpoznanie schorzenia pozwala na wdrożenie leczenia. Niekiedy wystarczy zastosować farmakoterapię. 

W cięższych przypadkach uszkodzenia słuchu stosuje się leczenie operacyjne. Wówczas, gdy nieprawidłowości w funkcjonowaniu narządu słuchu mają charakter trwały i nieodwracalny, stosuje się aparat słuchowy lub implanty słuchowe.