Nie w każdym cyklu występuje owulacja. Są to tzw. cykle bezowulacyjne. Jeśli zdarzają się epizodycznie, nie są powodem do niepokoju. Jednak powtarzające się wymagają diagnostyki. Mogą być objawem choroby związanej z jajnikami lub tarczycą. Często są skutkiem zbyt dużej ilości męskich hormonów płciowych u kobiety lub zbyt dużej ilości prolaktyny.

Kalendarz miesiączkowy: dni płodne i niepłodne – kalendarz płodności

Prawidłowy cykl miesiączkowy trwa około 28 dni, w tym czasie dochodzi do licznych zmian w organizmie kobiety za sprawą hormonów.

Pierwsza część cyklu trwa od 3 do 6 dni i występuje w niej krwawienie. W tym czasie z dróg rodnych wydostaje się krew z fragmentami złuszczonego nabłonka.

W drugiej fazie cyklu zwanej fazą folikularną rośnie poziom estrogenu i rozwija się pęcherzyk Graafa, z którego zostanie uwolniona komórka jajowa.

Kolejna faza to owulacja, czyli dzień jajeczkowania. Komórka jajowa zostaje uwolniona i przesuwa się do jajowodu, gdzie dojrzewa i przez około 24 godziny jest gotowa do zapłodnienia. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, komórka jajowa obumiera i jest wydalana z organizmu.

Czwarta faza cyklu miesiączkowego, czyli faza lutealna, następuje po tym, jak nie doszło do zapłodnienia. Zwiększa się wtedy poziom progesteronu i następuje wzrost endometrium. Ta faza trwa od 10 do 16 dni, zwykle 14 dni.

Na podstawie występujących w cyklu objawów można stworzyć kalendarz dni płodnych. Kalendarzyk nie jest metodą antykoncepcyjną, pozwala jedynie w przybliżeniu określić dni płodne i niepłodne.

Na podstawie kalendarza miesiączkowego i obserwacji własnego ciała można ustalić, kiedy są dni płodne. Uznaje się, że okres płodny trwa od 5 dni przed owulacją do 4 dni po jajeczkowaniu. Tak duży zakres w obliczaniu dni płodnych wynika z tego, że plemnik jest w stanie przeżyć w organizmie kobiety od około 3 do 5 dni i jest w tym czasie zdolny do zapłodnienia komórki jajowej. Aż 4 dni po owulacji trwają dni potencjalnie płodne i jest to margines błędu obliczania dni płodnych, na wypadek gdyby jajeczkowanie się opóźniło.

Kalendarz dni płodnych: przesunięcia cyklu miesiączkowego i opóźnienie owulacji

Jak obliczyć dni płodne, jeśli cykle miesiączkowe są nieregularne? W takich przypadkach jest to bardzo trudne na podstawie jedynie kalendarza miesiączkowego i warto wspomóc się obserwacją własnego ciała albo testem owulacyjnym dostępnym w aptece. Test w aptece kosztuje od kilku do kilkunastu złotych i działa na zasadzie stwierdzenia podwyższonego poziomu hormonu LH, czyli lutropiny. Ilość tego hormonu rośnie w organizmie na 36 godzin przed jajeczkowaniem, a po owulacji spada.

To, kiedy są dni płodne, może zależeć od wielu czynników zewnętrznych. Owulacja może się opóźnić z powodu:

• stresu,
  
• przeziębienia,
  
• przemęczenia.
  

Dni płodne po okresie mogą zacząć się nawet 3 dni wcześniej niż wedle kalendarzyka. Nie da się określić z pewnością, ile dni po okresie są dni płodne, ponieważ ludzki organizm reaguje nawet na niewielkie zmiany i może zmieniać kalendarz owulacji.

Dni niepłodne także obliczyć można przypuszczalnie. Powinny przypadać od 4. lub 5. dnia po owulacji – w fazie lutealnej, oraz od 1. dnia cyklu do 5 dni przed jajeczkowaniem – dni niepłodne po okresie.

Kalendarz płodności z uwzględnieniem objawów dni płodnych

Obliczanie dni płodnych na podstawie kalendarza miesiączkowego powinno być uzupełnione obserwacją zmian zachodzących w ciele kobiety podczas cyklu miesiączkowego. Można dzięki temu obliczyć z większą dokładnością i prawdopodobieństwem, kiedy dni płodne się zaczynają, a kiedy kończą.

Metoda termiczna współgrająca z kalendarzykiem polega na codziennych pomiarach temperatury ciała i notowaniu ich w kalendarzyku menstruacyjnym. Na podstawie zebranych danych można zauważyć nieznaczny wzrost temperatury – o minimum 2 kreski – tuż przed owulacją i w jej trakcie. Po owulacji temperatura powinna wzrosnąć o kolejne 2 do 4 kresek.

Żeby na podstawie mierzenia temperatury dowiedzieć się, kiedy są dni płodne, trzeba trzymać się przy wykonywaniu pomiarów następujących zasad:

• mierzyć temperaturę zaraz po przebudzeniu i przed wstaniem z łóżka,
  
• dokonywać pomiaru po minimum 3 godzinach snu, a najlepiej po całej przespanej nocy,
  
• mierzyć temperaturę codziennie o tej samej godzinie.
  
• Na podstawie danych zbieranych przez minimum 3 miesiące należy wykonać wykres. Dni płodne powinny wyróżniać się na nim wzrostem temperatury.
  

Równolegle dni płodne i dni niepłodne rozpoznaje się na podstawie obserwacji śluzu z szyjki macicy. W cyklu miesiączkowym dni płodne przypadają wtedy, gdy śluz jest najbardziej przejrzysty i mokry. Ta metoda sprawdza się dopiero po roku prowadzenia obserwacji śluzu.

W pierwszej fazie cyklu miesiączkowego śluz u niektórych kobiet w ogóle się nie pojawia. U innych może być skąpy, gęsty i lepki, o małej przejrzystości. Zmiana następuje na około 6 dni przed jajeczkowaniem, wtedy śluz robi się rzadszy i bardziej przezroczysty, staje się bardziej przejrzysty. W dni kulminacyjnym, czyli w dniu jajeczkowania, śluz jest najrzadszy i mocno przejrzysty, staje się mocno śliski i mokry, a następnie zaczyna ponownie gęstnieć i zwiększać lepkość.

Objawy dni płodnych należy brać pod uwagę łącznie przy ustalaniu kalendarzyka małżeńskiego. Dla zwiększenia trafności prognoz, kiedy są dni płodne, warto połączyć kalendarz miesiączkowy z wykresem temperatury i zapiskami dotyczącymi śluzu.