W życiu płodowym, czyli w krytycznym momencie rozwoju organizmu ludzkiego, wpływ niekorzystnych czynników środowiskowych, w tym niedostateczna podaż, całkowity brak lub nadmiar niektórych składników odżywczych, może mieć negatywny wpływ na rozwój dziecka i jego dalsze życie. To, w jaki sposób odżywia się kobieta w ciąży, ma ogromny wpływ na późniejszy przebieg procesów metabolicznych, a także na rozwój chorób cywilizacyjnych u dziecka. Zbyt duży przyrost masy ciała w ciąży nie jest zjawiskiem pożądanym. W ciąży bliźniaczej zapotrzebowanie na składniki odżywcze jest wyższe niż w ciąży pojedynczej.

Ile powinno się przytyć w ciąży?

Urodzone dziecko waży średnio 3,5 kg, tymczasem kobieta tyje w ciąży znacznie więcej. Wzrost objętości krwi, powiększająca się macica, wody płodowe – to tylko nieliczne czynniki wpływające na ostateczną masę ciała przyszłej matki. Niestety niektóre kobiety są przekonane, że ciąża to stan, kiedy mogą jeść za dwoje. Nic bardziej mylnego. Nadmierne przyjmowanie składników odżywczych w ciąży i zbyt intensywne tycie mogą wpłynąć negatywnie na rozwój dziecka, przebieg ciąży i porodu. To, ile można przytyć w ciąży, uwarunkowane jest przede wszystkim masą ciała kobiety przed zapłodnieniem.

Czy odchudzanie w ciąży to dobry pomysł? Dowiesz się tego z naszego filmu

Najczęściej wykorzystywanym wskaźnikiem, określającym prawidłową masę ciała, jest body mass index (BMI). Oblicza się go ze wzoru: waga [kg]/wzrost[m] 2 . Zbyt wysoki wskaźnik BMI przed zajściem w ciążę zwiększa ilość porodów przedwczesnych i porodów zakończonych cięciem cesarskim. Względem wskaźnika BMI przed ciążą określa się, ile kobieta powinna przytyć w ciąży. Zależności przedstawiają się następująco:

• BMI <18,5 (niedowaga) – kobieta powinna przytyć w ciąży 13–16 kg;

• BMI 18,5–24,9 (prawidłowa masa ciała) – kobieta powinna przytyć w ciąży 11–13 kg;

• BMI 25–29,9 (nadwaga) – kobieta powinna przytyć w ciąży 10–11 kg;

• BMI >30 (otyłość) – kobieta powinna przytyć w ciąży maksymalnie 10 kg.

W ciąży bliźniaczej kobieta może przytyć zdecydowanie więcej – średnio 15–21 kg. Pomiary masy ciała powinny być dokonywane przez kobietę raz w miesiącu, a wyniki naniesione przez ginekologa na kartę przebiegu ciąży podczas wizyty. Udowodniono, że średni przyrost masy ciała kobiety w ciąży przekłada się na optymalną wagę dziecka.

Dlaczego tak ważne jest, ile przytyje kobieta w ciąży?

Zbyt duży przyrost masy ciała w ciąży może wpłynąć na rozwój otyłości zarówno u matki, jak i u dziecka, co przyczynia się do zwiększenia ryzyka chorób cywilizacyjnych. Tyjąc zbyt dużo w ciąży, kobieta naraża nie tylko siebie i dziecko na długotrwałe powikłania, ale również szkodzi samemu przebiegowi ciąży. Dotyczy to również otyłości przed ciążą, która zwiększa ryzyko cukrzycy ciążowej, nadciśnienia, makrosomii płodu. Przekłada się na wzrost ryzyka przedwczesnego porodu, cesarskiego cięcia i wielu innych powikłań okołoporodowych.

Na jaką aktywność mogą sobie pozwolić przyszłe mamy? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie

Odchudzanie w ciąży jest absolutnie przeciwwskazane. Należy zachować zasady zdrowego żywienia, nie wolno ograniczać kalorii poniżej dziennego zapotrzebowania ze względu na to, że może to doprowadzić do powikłań w postaci np. niedoborów u rozwijającego się płodu. Niewielki przyrost masy ciała w ciąży również nie jest dobry. Niedowaga przed ciążą i zbyt niski przyrost masy ciała w ciąży mogą przełożyć się na masę urodzeniową dziecka i zwiększyć ryzyko powikłań.

Ile powinno się przytyć w kolejnych trymestrach ciąży?

Przyrost masy ciała nie zawsze jest regularny. W pierwszych tygodniach ciąży kobieta może nawet stracić na wadze, jeśli dokuczają jej mdłości. Taki spadek masy ciała nie powinien jednak przekraczać 2 kg. Największy przyrost masy ciała obserwuje się w III trymestrze – powinien wynosić średnio 0,5 kg na tydzień.

W ciąży wzrasta zapotrzebowanie na różne składniki odżywcze, w tym przede wszystkim na witaminy z grupy B, A, C, E, foliany, cholinę, niacynę czy kwas pantotenowy oraz na minerały, jak wapń, jod, selen, żelazo, cynk i magnez. Głównym błędem żywieniowym jest spożywanie nadmiernej ilości produktów, które jednak nie zawierają wymienionych składników, a obfitują np. w tłuszcze czy proste węglowodany. Jedzenie słodyczy i innych niewskazanych produktów wpływa na rozwój otyłości, ale również przekłada się na niedobór witamin i składników mineralnych mimo przyrostu masy ciała.

Zapotrzebowanie na energię w I trymestrze ciąży się nie zwiększa. Pozostaje takie samo jak przed ciążą, choć wzrasta zapotrzebowanie na wymienione wyżej witaminy i minerały, dlatego bardzo istotna jest jakość pożywienia. W II trymestrze zapotrzebowanie kaloryczne rośnie o 360 kcal na dobę, a w III – o 475 kcal na dobę.

Ile może trwać powrót do formy po ciąży? Zobacz nasz film i poznaj opinię eksperta