Ginekomastia może się pojawić bez względu na wiek. Bardzo często występuje u niemowląt, ale również u dorosłych podczas dojrzewania albo starzenia się. Często jest mylona z lipomastią, czyli gromadzeniem się masy tłuszczowej wokół piersi. Ginekomastii natomiast należy doszukiwać się w problemach z tkanką gruczołową. Jak się okazuje, tę chorobę wykrywa się u ponad połowy mężczyzn. Jednak ujawnia się ona w różnych okresach ich życia oraz z różną intensywnością.
Ginekomastia. Dlaczego tkanka gruczołowa się rozrasta?
Ginekomastia może występować pod dwiema postaciami: fizjologiczną i patologiczną. Pierwsza z nich pojawia się w czasie dojrzewania, czego objawem jest produkcja większej ilości wolnego estrogenu (żeński hormon płciowy) w porównaniu do testosteronu. Skutkiem tego jest rozwój gruczołów piersiowych, a w konsekwencji powiększenie ich. Ten rodzaj ginekomastii powinien ustąpić sam po kilku miesiącach. Ginekomastia fizjologiczna występuje również u 60 do 90 proc. noworodków ze względu na działanie hormonów matki.
Ginekomastia patologiczna wiąże się m.in. z otyłością. Do wzrostu poziomu żeńskiego hormonu płciowego dochodzi wskutek choroby nowotworowej (jąder, nadnerczy, ośrodkowego układu nerwowego) czy przerostu nadnerczy. W przypadku dorosłych mężczyzn przyczyną mogą być procesy zgodnego z prawami natury starzenia się, czego powodem jest obniżona ilość produkowanych androgenów – męskich hormonów płciowych.
Innym rodzajem omawianego schorzenia jest ginekomastia idiopatyczna. Lekarze nie potrafią jednoznacznie wskazać jej przyczyn, wiadomo jednak, że podłożem wielu zachorowań bywa uzależnienie od alkoholu lub narkotyków – substancje te powodują zaburzenia w metabolizmie hormonów płciowych.
Wśród chorób metabolicznych występują te, które zwiększają ilość wytwarzanego białka w wątrobie, co powoduje wiązanie testosteronu we krwi. Proces ten towarzyszy najczęściej nadczynności tarczycy.
Ginekomastia występuje również u osób, które zapadły na przewlekłe schorzenia nerek oraz wątroby. W tym przypadku powoduje zwolniony metabolizm hormonów płciowych, co prowadzi do nieprawidłowych ich proporcji oraz sytuacji, w której gruczoły piersiowe są pobudzane do wzrostu. Przyczyną schorzenia mogą być również zażywane leki stosowane przy niewydolności serca, grzybicy, nadciśnieniu, arytmii oraz chorobach wrzodowych dwunastnicy czy żołądka.
Jak rozpoznać ginekomastię?
Aby rozpoznać ginekomastię, najpierw lekarz musi przeprowadzić pogłębiony wywiad z pacjentem oraz wykonać badanie fizykalne. Następnie brany jest pod uwagę wiek badanego – u dojrzewających chłopców oraz starzejących się mężczyzn dochodzi do zmian fizjologicznych, które nie potrzebują leczenia, podczas gdy u pozostałych panów, biologicznie zdolnych do założenia rodziny, lekarz powinien wykluczyć poważne choroby, w tym nowotwory mogące być przyczyną zaburzeń.
Ważne w diagnostyce jest ustalenie czasu, w którym pojawił się wzrost gruczołów sutkowych, a także symptomów temu towarzyszących, w tym bólu. Specjalista może zlecić dodatkowe badania, które pomagają podczas dalszego leczenia. Należą do nich: próby wątrobowe i nerkowe, stężenie testosteronu, estradiolu, lutropiny (LH), hormonu tyreotropowego (TSH), hormon folikulotropowego (FSH), morfologia krwi oraz markery nowotworowe.
Równie istotne jest wykonanie testów obrazowych, w tym ultrasonografii (USG) jamy brzusznej, jąder oraz gruczołów piersiowych. W sytuacji gdy lekarz podejrzewa określoną przyczynę, może skierować pacjenta na dodatkowe badania, tj. rezonans magnetyczny nadnerczy jak i przysadki, USG tarczycy czy tomografię komputerową jamy brzusznej lub/i klatki piersiowej.
Ginekomastia – leczenie
Leczenie ginekomastii jest uzależnione od przyczyny. Nowotwory wymagają leczenia onkologicznego, natomiast choroba wywołana stosowaniem leków zmusza najczęściej do ich odstawienia bądź wprowadzenia zamienników, w podobny sposób działających na zwalczane schorzenia. Leczenie ginekomastii, która jest wynikiem chorób wątroby, tarczycy czy nerek, powinno być skupione wokół poprawy funkcjonowania tych organów. Specjaliści mogą wprowadzić również leki ograniczające działanie estrogenów albo stymulujące produkcję testosteronu.
Otyli mężczyźni najpierw powinni zmniejszyć poziom tkanki tłuszczowej poprzez dopasowanie indywidualnej diety oraz ćwiczeń fizycznych. Leczenie chirurgiczne jest stosowane, gdy terapia przyczynowa nie ma wpływu na poziom ginekomastii.
U niektórych mężczyzn może pojawić się tzw. ginekomastia samoistna, czyli ta, która utrzymuje się jeszcze z okresu dojrzewania. Niekiedy również wymaga ona leczenia chirurgicznego. Zabieg jest wykonywany w ogólnym znieczuleniu i polega na usunięciu nadmiernej tkanki tłuszczowej i gruczołowej. Chirurg najczęściej przeprowadza cięcie w okolicach pachy bądź brodawki sutkowej.
Warto zaznaczyć, że ginekomastia zwłaszcza u nastolatków czy młodych mężczyzn bardzo często związana jest z odczuwaniem dużego stresu. Zdarza się, że osoba z takim problemem jest wyśmiewana przez rówieśników, a to może mieć ogromny wpływ na jej dorosłe życie. Dlatego, jeśli jest taka potrzeba, pacjent powinien trafić również po opiekę psychologa.
Zabieg operacyjny u swojego jedenastoletniego pacjenta przeprowadził dr Marek Szczyt. Jak on wyglądał? Dowiecie się tego z poniższego fragmentu programu Powrót Doktora Szczyta, który możecie oglądać na antenie Discovery life: