Tarczyca jest gruczołem wydzielania dokrewnego leżącym tuż poniżej krtani i przylegającym do tarczycy. Hormony tarczycy to tyroksyna (inaczej T4 – tetrajodotyronina) i trijodotyronina (T3), będące pochodnymi tyrozyny. Aby tarczyca mogła produkować hormony, niezbędny jest jod. Większość wydzielanych przez tarczycę hormonów stanowi tyroksyna, ulegająca w nerkach i wątrobie konwersji do T3.

Co to jest eutyreoza?

Stan eutyreozy oznacza prawidłowy poziom hormonów tarczycy. Ze względu na to, że nadmiar lub niedobór hormonów tarczycy wywołuje wiele różnorodnych, niepożądanych efektów w organizmie, bardzo ważne jest utrzymanie gospodarki hormonalnej tarczycy w stanie eutyreozy. Synteza i wydzielanie hormonów tarczycy zależy od wydzielanej przez przysadkę mózgową tyreotropiny (TSH). Jej wzrost stymuluje tarczycę do produkcji hormonów, a spadek jej poziomu zmniejsza syntezę tych związków. Obwodowy efekt na tkanki wywołują jedynie tzw. wolne hormony tarczycy i one są najczęściej badane w przypadku diagnostyki chorób tarczycy, tzn. fT3 i fT4. Stanowią one niecałe 0,5% puli wszystkich hormonów tarczycy. Reszta związana jest z krążącymi we krwi białkami. Eutyreoza stwierdzana jest wtedy, gdy stężenie fT4 i TSH w surowicy jest prawidłowe. Prawdopodobieństwo eutyreozy jest duże również w przypadku prawidłowego poziomu TSH i delikatnie zwiększonego stężenia fT4.

Choroby tarczycy przebiegające z eutyreozą

Eutyreoza nie daje 100% pewności, że w tarczycy nie dzieje się nic złego. Istnieje kilka jednostek chorobowych przebiegających właśnie z eutyreozą. Objawy tych chorób związane są najczęściej z wyczuwalnym powiększeniem się tarczycy lub obecnością guzka.

Rzadziej zdarza się, by przejściowa faza pomiędzy nadczynnością a jawną niedoczynnością tarczycy w chorobie Hashimoto przebiegała w stanie eutyreozy, choć może się tak zdarzyć.

Z eutyreozą przebiegają następują schorzenia:

1. Wole miąższowe nietoksyczne – to powiększenie objętości tarczycy, stwierdzone w badaniu ultrasonograficznym (USG), niezaburzające ani struktury, ani funkcji tarczycy. Przyczyny tego powiększenia mogą być różne. Dawniej było związane z niedoborem jodu, a obecnie przypisuje się czynniki autoimmunologiczne w etiologii tego schorzenia. Duży wpływ na ich powstawanie mają czynniki genetyczne.
   
2. Wole guzkowe nietoksyczne – jest to schorzenie tarczycy polegające na ogniskowych zmianach w jej budowie i strukturze. Mogą być to zmiany rozrostowe, zwyrodnieniowe, a także zwłóknienia, które nie zaburzają funkcji tarczycy. Rozwijają się jako konsekwencja niedoboru jodu, pewnych predyspozycji genetycznych, zaburzeń hormonalnych, a także pod wpływem czynników wolotwórczych. Do innych przyczyn zalicza się palenie papierosów, stany zapalne tarczycy, procesy autoimmunologiczne. W przypadku stwierdzenia w badaniu ultrasonograficznym obecności wola guzkowego, lekarz zawsze powinien rozważyć wykonanie biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej dla potwierdzenia charakteru zmian.
   
3. Przypadkowo wykryte guzki tarczycy – około 50% zdrowych osób, niewykazujących odchyleń od normy w badaniach przedmiotowych, ma pojedyncze zmiany w obrazie ultrasonograficznym. Najczęściej nie jest to powód do niepokoju, chyba że lekarz na podstawie wywiadu chorobowego i rodzinnego, a także innych badań stwierdzi podwyższone ryzyko, np. raka tarczycy. Wtedy może zdecydować się na wykonanie biopsji cienkoigłowej.