Serce dorosłego człowieka bije miarowo, z częstotliwością 60–85 uderzeń na minutę. Dzieje się tak za sprawą impulsów elektrycznych powstających w węźle zatokowym, które pobudzają komory do kurczenia się i wypychania krwi.

Przyczyny kołatania serca w ciąży

Kołatanie serca jest wynikiem zaburzenia ich wytwarzania. To nieprzyjemne, subiektywne uczucie szybszego, mocniejszego lub niemiarowego bicia serca. Dolegliwość ta może występować u osób zdrowych pod wpływem działania różnych czynników lub być objawem choroby. Kołatanie serca w ciąży najczęściej wiąże się z fizjologicznymi zmianami, które zachodzą w tym czasie w organizmie kobiety.

Od momentu zapłodnienia w organizmie kobiety zaczynają zachodzić intensywne zmiany, które mają przygotować jej ciało do ciąży i porodu. Dotyczą one także układu krążenia, który zaczyna ciężej pracować – znacznie zwiększa się objętość krwi krążącej. Tym samym serce musi przepompować jej więcej niż przed ciążą, nawet o 30–50% procent, w ciągu jednej minuty.

Kołatanie serca na początku ciąży wynika z przyspieszenia jego rytmu, związanego właśnie z tymi zmianami. Serce zaczyna pracować szybciej i mocniej, aby przepompować całą krew, co może być odczuwane przez kobietę jako nieprzyjemne uczucie w klatce piersiowej. Dodatkowo od początku ciąży do końca II trymestru obniża się ciśnienie tętnicze krwi, co także zmusza serce do bardziej intensywnej pracy mogącej wywołać zaburzenia rytmu.

Inne możliwe przyczyny kołatania serca w ciąży to:

• wzrost stężenia gonadotropiny kosmówkowej, która zmienia aktywność kanałów wapniowych i sodowych odpowiadających za regulację pracy serca,
• wzrost stężenia katecholamin, które wpływają na mięsień sercowy,
• stres i napięcie emocjonalne,

• intensywny wysiłek fizyczny,
• wzrost masy ciała,
• zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej.

Przyczyny kołatania serca na początku ciąży lub na jej innych etapach mogą być także związane z chorobami. Najczęściej są to: nadczynność tarczycy spowodowana zmianami w gospodarce hormonalnej, niedokrwistość lub wrodzone wady serca, które nie zostały wcześniej rozpoznane.

Objawy kołatania serca w ciąży

Objawy kołatania serca w ciąży są określane przez pacjentkę jako nieprzyjemne, niepokojące i powodujące dyskomfort. Kobieta odczuwa wyraźną zmianę w częstotliwości uderzeń serca na minutę lub w ich sile. Tętno może być podwyższone, a nawet przekroczyć 100/min.

Kołatanie serca w ciąży może trwać przez kilka sekund lub minut i pojawić się nawet kilka razy w ciągu dnia. Zmieniony rytm występuje najczęściej w czasie odpoczynku zaraz po wysiłku fizycznym lub w jego trakcie. Objawy te ustępują samoistnie, kiedy przyszła mama uspokoi się i zrelaksuje.

Objawy towarzyszące kołataniu serca w ciąży, które powinny zaniepokoić kobietę to:

• zawroty głowy,
• nudności,
• wymioty,
• uderzenia gorąca,
• wzmożona potliwość,
• uczucie duszności,
• ogólne pogorszenie samopoczucia,
• ból lub ucisk w klatce piersiowej.

W takiej sytuacji zawsze należy skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu.

Co robić, kiedy pojawi się kołatanie serca w ciąży?

Kołatanie serca w ciąży może być niepokojącą dolegliwością, zwłaszcza gdy pojawi się po raz pierwszy. Warto wówczas usiąść i uspokoić się, a objawy powinny minąć po kilku minutach. Wystąpienie tego rodzaju zaburzeń rytmu serca trzeba skonsultować ze swoim lekarzem przy okazji najbliższej wizyty. Pomocy medycznej powinny poszukać kobiety, u których poza kołataniem serca występują inne objawy lub rozpoznano u nich schorzenie kardiologiczne przed ciążą.

Do podstawowych badań wykonywanych w przypadku kołatania serca w ciąży należą:

• pomiar ciśnienia tętniczego krwi,
• elektrokardiografia (EKG) spoczynkowa,
• echo serca (USG serca),
• holter EKG (monitorowanie rytmu serca nieprzerwanie przez 24 godziny),
• badania laboratoryjne krwi (morfologia krwi, hormony tarczycy, poziom elektrolitów),
• EKG wysiłkowe.

Jak leczyć kołatanie serca w ciąży?

Kołatanie serca w ciąży, które nie jest objawem żadnej choroby, nie wymaga leczenia farmakologicznego. W trakcie napadu ciężarna powinna uspokoić się, wyciszyć i zrelaksować. Konieczne jest zadbanie o odpowiednią ilość snu i odpoczynku w ciągu dnia, a także zrezygnowanie z intensywnego wysiłku fizycznego i przemęczania się. Należy zwrócić uwagę, aby w diecie znalazły się produkty bogate w magnez, potas, wapń i żelazo. Jeżeli kołatanie serca jest związane z inną chorobą, postępowanie polega na odpowiedniej terapii schorzenia podstawowego. Ciężarna powinna być także pod stałą opieką poradni kardiologicznej.

Bibliografia:

1. M. Stefańczyk-Dzida, D. Płaczkiewicz, A. Kleinrok, Choroby układu krążenia u kobiet w ciąży, [w:] „Kardiologia po dyplomie”, 2011, tom 10, nr 7, s. 62–72.

2. Z. Kornacewicz-Jach, M. Peregud-Pogorzelska, Zaburzenia rytmu serca u kobiet w ciąży, [w:] „Przegląd Lekarski”, 2014, nr 3, s. 177–181.

Zobacz film: Fakty i mity o ciąży