Czym jest cukrzyca ciążowa
Cukrzyca ciążowa jest spowodowana zaburzeniami gospodarki hormonalnej w kobiecym organizmie w okresie ciąży.
U kobiet spodziewających się dziecka zapotrzebowanie na insulinę rośnie, ale nie każdy organizm potrafi sprostać jego dodatkowej produkcji. W wyniku czego stężenie glukozy we krwi znacznie się podnosi. Cukrzyca ciążowa polega więc na nietolerancji węglowodanów.
Cukrzyca ciążowa staje się coraz powszechniejszym problemem społecznym. Nieleczona jest groźna zarówno dla mamy, jak i dziecka. Przypadłość może powodować przedwczesny poród, niedojrzałość metaboliczną narządów płodu, między innymi układu oddechowego. Bardzo groźnym powikłaniem cukrzycy ciążowej jest makrosomia (nadmierna wielkość lub masa płodu - dziecko waży ponad 4 kg).
Dlatego ciężarna chorująca cukrzycę ciążową powinna być pod jeszcze większym nadzorem swojego lekarza prowadzącego.
Objawy cukrzycy ciążowej
Zwykle cukrzyca ciążowa nie daje żadnych objawów. Choć sygnałem, który powinien zaniepokoić ciężarną mamę może być uczucie silnego pragnienia, zawroty głowy czy omdlenia. Jest to spowodowane nadmiarem glukozy w krwioobiegu.
Cukrzyca ciążowa może pojawić się u każdej kobiety, jednak w grupie najwyższego ryzyka są te panie, które:
- mają więcej niż 35 lat,
- cierpią na nadwagę lub otyłość,
- przed ciążą chorowały na nadciśnienie tętnicze,
- przechodziły cukrzycę w poprzednich ciążach,
- urodziły dziecko o wadze przekraczającej 4 kilogramy,
- urodziły więcej niż dwójkę dzieci,
- poroniły,
- w rodzinie mają stwierdzone przypadki cukrzycy typu 2,
- urodziły dziecko z wadą rozwojową,
- mają zespół policystycznych jajników.
Badanie w kierunku cukrzycy ciążowej
Testy na poziom glukozy we krwi wykonuje się w ciąży kilkakrotnie. Pierwszy – około 10. tygodnia ciąży. Badanie polega na pobraniu krwi na czczo. Jeżeli wynik wyszedł w normie (Norma glukozy na czczo u kobiety w ciąży wynosi do 92 mg/dl.), drugi test obciążenia glukozą (OGTT) wykonuje się między 24. a 28. tygodniem ciąży. Badanie polega na trzykrotnym pobraniu krwi i zmierzeniu poziomu glukozy.
- Na czczo (czyli przynajmniej 8h od ostatniego posiłku)
- Po 1h od wypicia roztworu 75g glukozy
- Po 2h od wypicia roztworu 75g glukozy
Obecne normy OGGT (są co jakiś czas aktualizowane) obowiązują od 2014 roku i są one następujące:
- poziom glukozy na czczo – do 92 mg/dl (92 mg/dl jest już wartością nieprawidłową),
- poziom glukozy po 1h od wypicia roztworu 75g glukozy – do 180 mg/dl,
- poziom glukozy po 2h od wypicia roztworu 75g glukozy – do 153 mg/dl.
Jeżeli któraś z tych wartości znajduje się powyżej normy, lekarz rozpoznaje cukrzyce ciążową. Nie ma czegoś takiego, jak cukrzyca ciążowa „lekka” czy „ciężka”.
Jak wygląda leczenie cukrzycy ciążowej
Cukrzycę ciążową próbuje się na początku leczyć nieinwazyjnie za pomocą diety i aktywności fizycznej. Lekarz diabetolog ustala ilość kalorii, którą powinna przyjmować mama, biorąc pod uwagę jej BMI oraz zapotrzebowanie energetyczne. Diabetolog informuje pacjentkę, jakie produkty może ona spożywać, a które są bezwzględnie zakazane.
Wprowadzona dieta powinna zadziałać w przeciągu pierwszych dni. Jeżeli pomimo stosowania się do wytycznych lekarza, poziom glukozy we krwi nie spada, lekarz podaje pacjentce insulinę.
Dieta dla kobiet z cukrzycą ciążową
Jadłospis w przypadku, gdy jest stosowana dieta cukrzycowa powinien zawierać:
- 40–50% węglowodanów (w większości złożonych),
- 20–30% tłuszczów,
- 30% białka.
Z diety powinno się w tym czasie zupełnie wykluczyć:
- słodycze,
- słone przekąski
- cukier, słodziki, miód,
- potrawy przetworzone (np. frytki, pizzę, hamburgery)
- potrawy o wysokim indeksie glikemicznym
Dieta cukrzycowa w ciąży wymaga od pacjentki pewnych wyrzeczeń, jednak umiejętnie skomponowana dieta (najlepiej przez dietetyka) może być zarówno odżywcza oraz smaczna.
Źródłem cukrów złożonych są produkty pełnoziarniste, brązowy ryż, grube kasze (zwłaszcza kasza gryczana ma niski indeks glikemiczny) i płatki owsiane. Polecane są też świeże warzywa bogate w witaminy i błonnik, który reguluje pracę układu pokarmowego.
Dieta w cukrzycy ciążowej powinna uwzględniać chude mięso, np. królika, indyka lub cielęcinę, chude mleko i jego przetwory oraz tłuszcze roślinne.
Produkty bogate w inulinę, która wpływa na polepszenie funkcjonowania gospodarki cukrowej to topinambur, cykoria, mniszek lekarski, karczochy, szparagi, banany, pory, cebula i czosnek.
Choć nie zaleca się spożywania większej ilości owoców niż 3 dziennie ze względu na obecność fruktozy, niektóre z nich obniżają poziom cukru, a nawet leczą cukrzycę. Należą do nich jagody, borówki amerykańskie oraz jabłka.