Refluks oznacza przemieszczenie się zawartości żołądka do przełyku lub jamy ustnej. Choroba powoduje uszkodzenie błony śluzowej, a w konsekwencji ból. Przyczyną refluksu mogą być inne schorzenia, z którymi zmaga się dziecko, jak alergie pokarmowe, astma czy mukowiscydoza. Jeśli przebiega w miarę łagodnie i nie pojawia się często, może stanowić naturalny odruch w wyniku przekarmienia dziecka.

Refluks u niemowląt objawy

Objawy refluksu, charakterystyczne w przebiegu u niemowląt to:

• regurgitacja (tzw. ulewanie) - cofanie się treści pokarmowej z żołądka do gardła oraz jamy ustnej; obfite i trwające powyżej 12 miesiąca życia uznaje się za patologiczne, gdy występuje sporadycznie nie jest niebezpieczne; dotyczy około 50% niemowląt od 2 do 8 miesiąca życia; w większości przypadków ustępuje samoistnie;
  
• ruminacja - regurgitacje z powtórnym przeżuciem oraz połknięciem pokarmu;
  
• zgaga;
  
• spadek apetytu, odmowa przyjmowania pokarmu;
  
• trudności w karmieniu, upośledzona koordynacja ssania i połykania;
  
• krztuszenie się lub zachłystywanie treścią pokarmową;
  
• chlustające wymioty czasem zabarwione krwią;
  
• utrata masy ciała;
  
• rozdrażnienie, płaczliwość, marudzenie;
  
• trudności w przełykaniu - zazwyczaj wynik stanu zapalnego błony śluzowej jamy ustnej i przełyku;
  
• niedokrwistość;
  
• nocne napady duszności.
  

Ponadto refluks współwystępujący z chorobami układu oddechowego może zaostrzać ich przebieg. Szczególnie często obserwuje się to w przypadku astmy. Dzieci zmagające się z refluksem cierpią często na nawracające obturacyjne zapalenie oskrzeli, nawracające zapalenie płuc, nawracające zapalenie krtani, przewlekłe zapalenie ucha środkowego i zapalenie zatok nosa. Częściej występuje u nich także przewlekły kaszel, chrypka i napady świszczącego oddechu. U starszych dzieci pojawić się mogą ubytki szkliwa zębów, co zwiększa ryzyko próchnicy w przyszłości. Refluks, który często się powtarza, może prowadzić do choroby refluksowej przełyku.

Refluks u dziecka - przyczyny

Refluks u dzieci może rozwinąć się jako konsekwencja innych zaburzeń stanu zdrowia. Współwystępuje z chorobami neurologicznymi, a zwłaszcza mózgowym porażeniem dziecięcym, przewlekłymi chorobami płuc, jak mukowiscydoza lub dysplazja oskrzelowo-płucna oraz w przebiegu niektórych zespołów genetycznych (głównie zespołu Downa). Może pojawić się po przeszczepie płuc lub być spowodowany zaburzeniami pracy przewodu pokarmowego czy zwężeniem odźwiernika żołądka. Czynnikiem determinującym ulewanie są też: nietolerancja pokarmu, infekcja układu moczowego, zaburzenia metaboliczne. W dodatku żołądek niemowlaka jest bardzo mały, więc łatwo doprowadzić do jego przepełnienia.

Refluks u niemowlaka - diagnoza i leczenie

Wizyta u lekarza jest konieczna, gdy objaw ulewania nasila się, zwracane treści są obfite, a dziecko nie przybiera na wadze. Symptomy utrzymują się do końca 1 roku życia.

Podstawową metodą wykorzystywaną do diagnostyki choroby refluksowej jest 24-godzinna pH-metria przełyku. Na podstawie badania możliwe jest określenie stopnia narażenia błony śluzowej przełyku na kwaśną zawartość żołądka. Można też przeprowadzić badanie endoskopowe. Umożliwia ono ocenę zmian zapalnych błony śluzowej przełyku. Na jego podstawie stwierdza się także obecności owrzodzeń. Zastosowanie może mieć badanie RTG klatki piersiowej z kontrastem, które wykazuje wszelkie nieprawidłowości w budowie anatomicznej i w zakresie motoryki przewodu pokarmowego.

Proces leczenia refluksu u niemowląt opiera się przede wszystkim na zmianie sposobu żywienia. Podaje się dziecku specjalne mleczne mieszanki oznaczone symbolem AR. Produkowane są one na bazie krowiego mleka, a w ich składzie znaleźć można m.in. mączkę chleba świętojańskiego, gumę skrobiową z nasion fasoli, skrobię ziemniaczaną, ryżową i kukurydzianą. Produkty te zagęszczają treść pokarmową, co zapobiega ulewaniu. Warto na jakiś czas wprowadzić do jadłospisu mieszankę hipoalergiczną, która pozbawiona jest białka mleka krowiego (refluks może być związany z reakcją alergiczną). Trzeba pionizować dziecko po posiłku i prowadzić do odbijania się i usunięcia powietrza połkniętego przy jedzeniu. Podstawę terapii stanowi także zmiana stylu życia - częste karmienie dziecka, ale w małych ilościach oraz nie podawanie mu pokarmu co najmniej na godzinę przed położeniem spać. Niemowlaka należy układać do snu z tułowiem położonym wyżej niż jama brzuszna.

Lekarz zalecić może farmakoterapię, która opiera się na środkach obniżających pH żołądka. Może przepisać prokinetyki, które poprawiają motorykę przełyku i żołądka i zwiększają napięcie zwieracza przełyku. Warto zastosować także leki przyspieszające opróżnianie żołądka. Konieczność chirurgicznego leczenia choroby refluksowej należy do rzadkości. Rozwiązanie to jest stosowane, gdy za refluks odpowiadają wady anatomiczne w obrębie przewodu pokarmowego - na przykład za nisko położone dno żołądka.