Badanie INR (z ang. international normalized ratio) jest jednym ze wskaźników badania oceniającego krzepnięcie krwi, zwanego koagulogramem. Polega na pobraniu krwi z żyły łokciowej, a wskazaniami do jego wykonania są najczęściej: terapia antykoagulantami (szczególnie acenokumarolem i warfaryną), ryzyko choroby zakrzepowo-zatorowej, niewydolność wątroby oraz zbliżający się zabieg operacyjny.
Badania INR a czas protrombinowy i koagulogram
INR, czyli znormalizowany czas protrombinowy, to parametr oznaczany w koagulogramie. Na koagulogram składają się również pozostałe wartości, takie jak czas protrombinowy (PT), czas kaolinowo-kefalinowy (APTT), czas trombinowy (TT), wskaźnik Quicka (PT%), stężenie fibrynogenu, stężenie antytrombiny III i poziom D-dimerów.
Czas protrombinowy wraz ze wskaźnikiem INR wyrażają sprawność zewnątrzpochodnego układu aktywującego protrombinę, czyli sprawność procesu krzepnięcia krwi niezależnie od ilości płytek krwi. Krzepnięcie krwi to proces, w którym udział biorą także czynniki wytwarzane w wątrobie (zewnątrzpochodne). Im dłuższy jest czas protrombinowy (PT) albo im wyższa wartość INR, tym skłonność do krzepliwości jest mniejsza, przez co proces krzepnięcia krwi wydłuża się. Wskaźnik INR pozwala określić tendencje do krwawień lub powstawania zakrzepów.
Zobacz także: Małopłytkowość krwi – spadek liczby płytek krwi. Przyczyny i metody leczenia
Wskazania do wykonania badania INR
Wskaźnik INR, podobnie jak koagulogram, wykonywany jest w próbie oceny układu krzepnięcia. Wskazaniami do przeprowadzenia mogą być: skłonność do powstawania licznych i częstych sińców bez uzasadnionych przyczyn (z powodu niewielkich urazów, uderzeń), niewłaściwe krwawienia u kobiet (nienaturalnie obfite miesiączki, krwawienia pozamiesiączkowe), częste krwawienie dziąseł, wybroczyny na skórze, w jamie ustnej i na pozostałych błonach śluzowych, nawracające krwawienia z nosa, krwawienie z przewodu pokarmowego, a także podejrzenie choroby wątroby (zaburzeń pracy) lub potrzeba oceny czynności narządu.
Jak informują lekarze, badanie INR lub oznaczenie czasu protrombinowego powinno być wykonane także u osób przed operacjami w celu uniknięcia potencjalnego nadmiernego krwawienia w trakcie wykonywanego zabiegu. Oznaczeniu PT lub INR powinni poddać się także osoby po zakończonych operacjach kardiologicznych, kardiochirurgicznych, a także po zabiegach z zakresu chirurgii naczyniowej. Wskaźnik INR jest konieczny do oceny skuteczności leczenia antykoagulantami, czyli lekami przeciwzakrzepowymi, utrudniającymi bądź uniemożliwiającymi proces krzepnięcia krwi, do których należą m.in. warfaryna lub acenocumarol.
Na czym polega badanie INR? Czy trzeba być na czczo?
Badanie INR podobnie jak pozostałych parametrów koagulogramu, polega na pobraniu próbki krwi, najczęściej z żyły łokciowej. Oznaczenie wykonywane jest w laboratorium analitycznym, które posiada odpowiednią aparaturę i odczynniki potrzebne do jego wykonania. W kontroli leczenia środkami przeciwzakrzepowymi badanie wykonywane jest cyklicznie w średnim odstępie co 2–4 tygodnie.
Przygotowania do oznaczenia INR są zależne od miejsca wykonania badania. i zażycie tabletki rozrzedzającej krew przed jej pobraniem. W niektórych placówkach zalecane jest wypicie wody przed badaniem. Warto pamiętać, że na otrzymany wynik ma wpływ stosowana dieta. Możliwe jest także wykonanie badania INR samemu w domu, za sprawą dostępnych na rynku aparatów do samokontroli wskaźnika INR. Wyglądem i zasadą działania przypominają popularne glukometry. Badanie domową aparaturą do zabiegów INR wymaga pobrania krwi z palca.
Normy INR – kiedy INR jest za niskie, a kiedy za wysokie?
Prawidłowe wartości dla oznaczenia INR wynoszą 0,8–1,2. Wynik poniżej przedstawionej normy może być spowodowany leczenie streptokinazą, zażyciem heparyny w dużej dawce, stosowaniem leków przeciwdrgawkowych, penicyliny, cefalosporyny, sulfonamidu, a także obecnością dziurawca, białka soi i żeń-szenia w diecie. Osoby nieprzyjmujące leków przeciwzakrzepowych z podwyższonym wynikiem INR (odbiegającym od normy) powinny jak najszybciej skonsultować wynik z lekarzem. W przypadku osób stosujących leki przeciwkrzepliwe (warfarynę, dikumarol, acenokumarol) wynik poniżej 2 świadczy o niewłaściwym działaniu leku lub zbyt małej dawce, zakres 2–3 oznacza tzw. zakres terapeutyczny, który umożliwia wydłużenie czasu krzepnięcia krwi bez większego ryzyka wystąpienia niebezpiecznych krwotoków. U osób stosujących leki przeciwzakrzepowe taki zakres dowodzi, że dawka leku jest właściwa. Wartości powyżej 5 stanowią zagrożenie i wysokie ryzyko wystąpienia krwotoków. Mogą oznaczać także zbyt częste przyjmowanie leków lub stosowanie ich w zbyt dużych dawkach.
Bibliografia
- Mariańska B., Fabijańska-Mitek B., Windyga J., Badania laboratoryjne w hematologii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003, ISBN 83-200-2758-6.
- Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, „Medycyna Praktyczna” 2011, ISBN 978-83-7430-289-0.
- Waterbury L., Hematologia, Urban & Partner, Wrocław 1998, ISBN 83-85842-68-3.