Zaparcie u niemowlęcia to dolegliwość, która uniemożliwia spokojny sen i prawidłowy rozwój dziecka. Wyznacznikiem zaparcia nie jest jednak częstość oddawania stolca, ale to, czy jest on nadmiernie zbity i powoduje ból podczas wyróżniania. Należy pamiętać o tym, że niemowlę karmione piersią może wypróżniać się rzadziej niż dziecko karmione butelką. Wynika to z tego, że kobiecy pokarm jest tak wartościowy, iż organizm malca trawi go niemal w całości. Zaparcie u niemowlęcia karmionego piersią może pojawić się, jeśli u dziecka występuje przejściowa nietolerancja laktozy lub innych składników znajdujących się w diecie mamy.

Zaparcia u niemowląt – objawy

Zaparcia u niemowląt karmionych piersią pojawiają się najczęściej wtedy, gdy:

• dziecko ma przejściową nietolerancję laktozy,
  
• do diety dziecka zostają wprowadzane produkty niemleczne,
  
• u dziecka występuje nietolerancja na produkty znajdujące się w diecie karmiącej kobiety.
  

Zaparcia u niemowląt karmionych sztucznie mogą być efektem alergii na białko krowie lub nietolerancji laktozy. Jednak to, co dla dorosłego człowieka może wydawać się zaparciem, dla niemowlęcia może nie stanowić żadnego problemu. Wiadomo już, że trzy-, czteromiesięczne niemowlęta karmione wyłącznie piersią mogą wypróżniać się nawet raz na tydzień. Niemowlęta karmione mlekiem modyfikowanym także nie muszą wypróżniać się codziennie, chociaż stolec raz na tydzień jest wskazaniem do wizyty u lekarza.

O zaparciach u niemowląt można mówić, gdy:

• niemowlę poniżej 6. miesiąca życia ma wyraźne trudności podczas robienia kupki, jest niespokojne, płacze podczas oddawania stolca przez nawet 10 minut, nie ma apetytu, ma nabrzmiały i twardy brzuszek,
  
• niemowlę karmione piersią wypróżnia się rzadziej niż raz na tydzień, a karmione mieszanką z trudem wypróżnia się tylko raz w tygodniu,
  
• niemowlę powyżej 6. miesiąca życia wypróżnia się rzadziej niż 2 razy w tygodniu, odczuwa ból podczas robienia kupki, próbuje świadomie wstrzymywać oddawanie stolca, oddaje zbite stolce. O zaparciu może świadczyć też popuszczanie kupki, ból brzucha, wzdęcie, niepokój, małe przyrosty masy ciała, zmniejszony apetyt.
  

Zaparcia u noworodka – przyczyny

Zaparcia u noworodków i niemowląt karmionych piersią są dość częste. Zdarzają się zwłaszcza u dzieci cierpiących na alergie lub nietolerancje pokarmowe, np. nietolerancję laktozy. Wówczas zjedzenie przez mamę uczulającego pokarmu może wywołać u dziecka reakcję alergiczną, która objawia się m.in. zaparciami. Zaparcia u niemowlaka po mleku modyfikowanym także mogą wynikać z alergii lub nietolerancji laktozy.

Problem z zaparciami może być też efektem stosowania antybiotyków. Wówczas zaburzona zostaje mikroflora jelitowa, co ułatwia szkodliwym mikroorganizmom kolonizację jelit.

Zaparcia dokuczają często dzieciom urodzonym w wyniku cesarskiego cięcia, ponieważ podczas porodu nie mają one kontaktu z mikroflorą pochwy i dróg rodnych matki, w których bytują bakterie kwasu mlekowego. W wyniku tego kolonizacja przewodu pokarmowego dobroczynnymi bakteriami jest opóźniona, co może skutkować zaparciami.

Zaparcia u niemowląt po rozszerzeniu diety zdarzają się bardzo często, ponieważ nowe pokarmy stanowią prawdziwą „rewolucję” dla układu pokarmowego dziecka. Maleństwu mogą wówczas dokuczać nie tylko zaparcia, ale także biegunki.

Co jeść i podawać dziecku, by uniknąć zaparć?

Zaparcia u niemowlęcia karmionego piersią nie są częste, a dieta matki ma na nie duży wpływ. Produkty, które mogą wywoływać u dziecka problemy, to:

• białe pieczywo,
  
• słodycze,
  
• potrawy smażone.
  

Karmiąca mama powinna wprowadzić do diety kasze i pieczywo pełnoziarniste, a także surowe i świeże warzywa oraz owoce. Warto przystawiać dziecko jak najczęściej, ponieważ pierwsze krople mleka są lekkostrawne i bardziej wodniste. W razie potrzeby można podawać niemowlęciu przegotowaną wodę, ale tylko po konsultacji z pediatrą. Jeśli mamie zależy na kontynuowaniu karmienia piersią, dopajanie dziecka nie jest wskazane.

W przypadku dzieci, u których przyczyną zaparć jest mleko modyfikowane, należy porozmawiać z lekarzem na temat możliwości stosowania innej mieszanki. Niemowlętom cierpiącym na alergię lub nietolerancję laktozy przepisywane są wówczas specjalne preparaty, które można nabyć w aptece. Uczulające białka mleka są w nich rozbite na aminokwasy, które nie powinny wywoływać alergii.

Niemowlęta, które jedzą już pokarmy stałe, także mogą cierpieć na zaparcia. Jeśli zaparcia się powtarzają, należy przede wszystkim wykluczyć z diety:

• kleiki i kaszki ryżowe,
  
• tartą marchewkę,
  
• gotowane jabłko.
  

Niemowlęciu należy podawać większe ilości wody oraz rozcieńczony sok jabłkowy, gruszkowy lub śliwkowy. Na własną rękę nie wolno podawać żadnych leków ani czopków. Po konsultacji z pediatrą można zastosować laktulozę w syropie lub czopki glicerynowe.

Zaparcia u niemowlęcia – jak sobie z nimi radzić?

Dobre efekty na zaparcia u niemowląt przynosi masaż brzuszka okrężnymi ruchami zgodnie ze wskazówkami zegara, wykonywany 3–4 razy dziennie. Można też zastosować domowe sposoby, do których zalicza się:

• dodawanie do posiłku przygotowanego dla dziecka łyżki oliwy z oliwek,
  
• podawanie dziecku przed jogurtu naturalnego,
  
• podawanie dziecku herbatki z rumianku,
  
• wprowadzenie do diety dziecka suszonych śliwek lub kompotu z suszonych śliwek.