Jedzenie to nasz pocieszyciel
Zajadanie stresu to bardzo powszechny sposób radzenia sobie z trudnymi sytuacjami. Na czym polega ten mechanizm? Jak tłumaczy dietetyk Marta Jachym źródła problemu należałoby szukać już w dzieciństwie i wychowaniu.
Większość z nas, od dziecka, uczona jest schematu, w którym jedzenie, zwłaszcza słodycze, pełnią rolę pocieszyciela. Każdy pewnie pamięta ciepłe słowa mamy czy babci „nie płacz, nie boli, masz czekoladkę” albo „jak będziesz dzielny, pójdziemy na lody”.
Jedzenie służy nam nie tylko do zaspakajaniu naszego głodu. Jest również przyjemnością. Jednak kiedy nie potrafimy znaleźć alternatywnych form ukojenia i zadowolenia, wówczas pojawia się problem.
Wyrabiając w sobie latami nawyk odreagowywania stresów jedzeniem, przestajemy się kontrolować. Mamy wrażenie, że przekąska, dostarczając nam chwilowej przyjemności, odwróci uwagę od napięcia. Paradoksalnie, często dzieje się odwrotnie – u osób, które zajadają nerwy, wywoła ona dodatkowo wyrzuty sumienia, pogłębiając stres. Słodycz nie wymaga dużych kosztów, obecności drugiej osoby, nie wywołuje kaca i prawie zawsze jest pod ręką. Łatwo wpaść w błędne koło.
- mówi Marta Jachym.
Zobacz też: Cukier to biała śmierć. Dlaczego jest niebezpieczny i czy może uzależniać?
Sięgamy po to, co smakowite
Po jakie przekąski sięgamy najchętniej na „odstresowanie”? Dlaczego zamiast po jabłko sięgamy po czekoladę lub chipsy?
Zdaniem ekspertki najchętniej wybieramy produkty, które każdy z nas określiłby je jako „smakowite”. Choć ta kwestia może wydawać się bardzo indywidualna, to dietetyczka zauważa tu pewną zależność cukru i tłuszczu.
Smakowitość najczęściej charakteryzuje się połączeniem dwóch składników – cukru i tłuszczu. Nasze ulubione słodycze – jak czekolada, ciastka, lody, batony, stanowią połączenie, niemal pół na pół, tych dwóch składników, co wyjątkowo wzmacnia doznania kulinarne. Często myślimy, że jesteśmy uzależnieni od cukru – prawdą jest jednak, że uzależniamy się od konkretnych smaków, a nie od tego składnika. Gdyby pozbawić naszą ulubioną słodycz, tłuszczu, który jest nośnikiem smaku, straciłaby na atrakcyjności. Przy produktach zasobnych w oba te składniki, często uzupełnionych o wzmacniacze smaku, łatwo o stracenie kontroli.
- tłumaczy ekspertka.
W sytuacjach stresujących nie myślimy o powolnym delektowaniu się jedzeniem, a szukamy produktów, które poruszają nasze kubki natychmiastowo. Dlatego to właśnie przetworzone produkty, są naszym największym zagrożeniem w kontroli łaknienia.
Sięgamy też po produkty, które można określić jako „domino” – zjedzenie jednego, powoduje, że nie wiemy kiedy kończymy całą paczkę. Nie zawsze są to produkty rozumiane jako niezdrowe. Dobrym przykładem są orzechy. Zasobne przede wszystkim w tłuszcze i białko migdały nie są tak lubiane jak najczęściej wybierane przez Polaków – nerkowce. Te, mają i tłuszcz i węglowodany, są smaczniejsze, dlatego kontrola zjadanych ilości jest dla nas trudniejsza
-dodaje Marta Jachym.
Zobacz też: Czym zastąpić słodycze? Poznaj zdrowsze zamienniki
Nie tylko niedopinające się spodnie…
Konsekwencją podjadania między posiłkami, zwłaszcza w sytuacjach stresujących produktów „smakowitych” nie są tylko dodatkowe centymetry w pasie czy w biodrach. Długotrwałe podjadanie niesie również negatywne skutki dla naszego zdrowia.
W przypadku wielu osób, wystarczy tydzień podjadania niezdrowych rzeczy ponad miarę, aby pojawił się przyrost tkanki tłuszczowej, pogorszenie cery, zaparcia, bóle brzucha czy ospałość. Nie zawsze mamy świadomość, jak podjadanie wpływa na nasze samopoczucie. Stałe skoki cukru we krwi, mogą powodować problemy z koncentracją, brak energii, senność. Niezdrowe przekąski wpływają negatywnie na naszą mikroflorę jelitową, a stąd krótka droga do poważnych problemów trawiennych, z którymi boryka się duża część naszego społeczeństwa, a nawet dużych spadków nastrój i depresji. Pomijając czysto fizyczne ryzyko, na które się narażamy jedząc niezdrowo – cukrzyca, miażdżyca, nowotwory, powinniśmy zdawać sobie sprawę, że jedzenie wpływa na wszystkie aspekty naszego życia. Sen, procesy myślowe, libido, nastrój. Wiele osób szuka magicznej pigułki na rozwiązanie swoich dolegliwości, tymczasem zawsze, w pierwszej kolejności należałoby się przyjrzeć swojej diecie
- wyjaśnia dietetyk.
Zobacz też: Zdrowe przekąski dla dzieci. Czym zastąpić słodycze?
Jak przestać podjadać?
Zdaniem ekspertki samodzielne poradzenie sobie z silnym nawykiem podjadania bywa trudne, ale nie niemożliwe. Przede wszystkim, powinniśmy zacząć od zauważenia i określenia emocji, które nam towarzyszą, gdy popadamy w objadanie.
Pomocne może być prowadzenie dziennika. Często mamy problem z tym, żeby określić swój stan emocjonalny, zwłaszcza, że jesteśmy przyzwyczajeni do zagłuszania sygnałów, które daje nam i ciało i umysł. Moi pacjenci, prowadząc dziennik, często są zaskoczeni wnioskami, do których dochodzą, np. nie zdawali sobie sprawy, że epizody objadania pojawiają się zawsze wtedy, gdy coś gwałtownie zburzy ich plan dnia. Powodów może być wiele, a podstawą powinno być ich znalezienie. Gdy już to osiągniemy, musimy szczerze porozmawiać z samym sobą i poszukać alternatywnych, zdrowych sposobów na rozładowanie codziennych napięć. One będą zawsze – mniejsze lub większe. Nie jesteśmy w stanie wyeliminować stresu z naszego życia, ale możemy go oswoić. Dla niektórych ćwiczenia, faktycznie będą świetnym sposobem na rozluźnienie, ale część osób, może pod ich wpływem dodatkowo się stresować, bo np. krępuje ich chodzenie na siłownie. Musimy być ze sobą szczerzy i dla rozluźnienia robić to, co naprawdę sprawia nam przyjemność. Warto wrócić do dzieciństwa i przypomnieć sobie swoje stare pasje, jak to było, kiedy mieliśmy na nie czas? Trzeba też uzmysłowić sobie, że po każdym impulsie, skłaniającym nas do sięgnięcia po niezdrowe produkty, jest moment na zastanowienie się. Warto, go nie przegapić i odpowiedzieć sobie – czy to naprawdę sprawi, że poczuje się lepiej?
- podsumowuje ekspertka.
Zobacz też: Sposoby na ograniczenie spożycia słodyczy
Marta Jachym - dietetyk i szkoleniowiec. Studiowała dziennikarstwo i dietetykę kliniczną. Absolwentka kilkudziesięciu szkoleń i konferencji żywieniowych. Na co dzień przyjmuje pacjentów w warszawskiej klinice MD Clinic, prowadząc poradnię „Przełom w odżywianiu.” Prowadzi szkolenia dotyczące zdrowego trybu życia, redukcji stresu, oraz budowania odporności w dużych firmach. Specjalizuje się w dietoterapii chorób autoimunologicznych, tarczycy, gospodarki cukrowej i zaburzeń układu pokarmowego. Pracuje z pacjentami z zaburzeniami odżywiania, łącząc istotę stanu psychicznego z tym jak funkcjonuje nasze ciało. Szczególną wagę przywiązuje do zebrania obszernego wywiadu dotyczącego samopoczucia pacjenta, który pomaga znaleźć źródło i przyczynę dolegliwości. Twierdzi, że uważność, dobra komunikacja wewnętrzna i obserwowanie sygnałów wysyłanych przez ciało i umysł, to najlepsza droga do skutecznego wdrażania zdrowych nawyków żywieniowych.
Zobacz film: Ula Somow w Dzień dobry TVN o tym, jak nie przytyć w czasie kwarantanny.