Klasycznym objawem wstrząsu anafilaktycznego u dziecka jest nagłe zaczerwienienie skóry połączone z uczuciem duszności powstałej na skutek narastającego obrzęku. Brak reakcji na tym etapie może spowodować zablokowanie dróg oddechowych i uduszenie, dlatego dziecko musi otrzymać pilną pomoc medyczną.
Jakie jest mechanizm powstawania wstrząsu anafilaktycznego u dzieci?
Wstrząs anafilaktyczny u dzieci jest reakcją alergiczną o ciężkim przebiegu. Jego powstawaniu sprzyja szereg czynników, które pełnią funkcję uczulających alergenów. Anafilaksja nie u każdego pojawia się od razu, mimo że w większości przypadków objawy są nagłe. U niektórych dzieci uczulenie może powstać z opóźnieniem, jednak jest tak samo niebezpieczne. Niekiedy nie odnajduje się żadnej uchwytnej przyczyny wstrząsu, co uniemożliwia podjęcie leczenia, które mogłoby zapobiec wystąpieniu anafilaksji w przyszłości.
Mechanizm powstawania reakcji u dziecka opiera się na wyprodukowaniu przez jego system immunologiczny wielu substancji chemicznych, które oddziałują negatywnie na cały organizm. Bez odpowiedniej pomocy medycznej dziecko może umrzeć z powodu niewydolności wielonarządowej.
Zobaczcie na filmie, jakie są objawy wstrząsu anafilaktycznego u osób, które są uczulone na jad owadów:
Przyczyny wstrząsu anafilaktycznego u dzieci
Wstrząs anafilaktyczny pojawia się na skutek bezpośredniego kontaktu z alergenem. Negatywna reakcja organizmu jest na ogół nagła i występuje w ciągu kilku lub kilkunastu minut od momentu zetknięcia się z czynnikiem sprawczym. Do takich zalicza się:
- niektóre pokarmy – zwłaszcza orzeszki ziemne, owoce morza lub sezam,
- jad owadów – po ukąszeniach pszczół i os lub szerszeni,
- leki – antybiotyki należące do grupy penicylin lub silne środki przeciwbólowe,
- preparaty anestetyczne (znieczulające),
- środki kontrastowe podawane przed badaniami radiologicznymi,
- produkty zawierające lateks.
Nie są to jedyne czynniki, które predysponują do powstania wstrząsu anafilaktycznego. Reakcja alergiczna u dziecka może powstać na skutek styczności z jakąkolwiek substancją, na którą jest on uczulony. Na wstrząs szczególnie narażone są dzieci, które mają alergie pokarmowe, chorują na astmę lub w przeszłości miały już taką reakcję.
Objawy wstrząsu anafilaktycznego u dzieci
Typowymi objawami wstrząsu anafilaktycznego u dzieci są: zaczerwienienie skóry i narastający obrzęk newralgicznych części ciała takich jak: wargi, powieki, uszy lub nos. Puchnie też szyja dziecka, co może utrudnić mu oddychanie, a nawet spowodować uduszenie. Podrażnieniu często towarzyszy świąd skóry i zmiany przypominające bąble pokrzywkowe, które mogą rozlewać się na cały obszar ciała.
Reakcja alergiczna obejmuje też przewód pokarmowy. Dziecko zmaga się z bólami brzucha. Ma często kłopoty z połykaniem pokarmów. Słabnie i skarży się na uczucie gorąca. Bywa, że traci przytomność. W takim momencie trzeba położyć go na boku i udrożnić drogi oddechowe. Należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe.
Jak pomóc dziecku ze wstrząsem anafilaktycznym?
Dziecku ze wstrząsem anafilaktycznym trzeba udzielić pilnej pomocy medycznej. Jeśli jest ono przytomne, nie wolno podawać mu nic do picia i musi mieć dostęp do świeżego powietrza. Gdy słabnie, należy je ułożyć w pozycji bezpiecznej i zadzwonić po pomoc. Niezwykle istotne jest natychmiastowe przerwanie kontaktu z alergenem. Po podaniu leków i zatrzymaniu objawów wstrząsu pacjenta trzeba skierować do alergologa celem dokładniejszej diagnostyki.
Leczenie wstrząsu anafilaktycznego u dzieci
Standardowym postępowaniem w przypadku reakcji anafilaktycznej jest podanie dziecku roztworu adrenaliny oraz glikokortykosteroidu i leków przeciwhistaminowych domięśniowo po to, aby powstrzymały mechanizm i objawy reakcji alergicznej. Przy kłopotach z oddychaniem należy mu podać tlen.
Przy wstrząsie anafilaktycznym u dzieci spowodowanym jadem owadów stosuje się immunoterapię swoistą. Niestety jest ona w fazie testów, jeśli chodzi o reakcje powstałe na skutek działania innych czynników.
Jak zapobiec wystąpieniu objawów wstrząsu anafilaktycznego u dziecka?
Zapobieganie anafilaksji wymaga zastosowania się do paru zasad:
- należy ograniczyć kontakt dziecka z alergenem,
- zakupić ampułkostrzykawkę z adrenaliną i poinformować dziecko oraz osoby postronne, w jaki sposób i w jakich okolicznościach jej używać,
- założyć dziecku bransoletkę z informacją o uczuleniu tak, aby była widoczna.
Dziecko z alergią pokarmową musi unikać jedzenia produktów, których składniki mogą je uczulać. Jeśli jest małe i nieświadome swoich zachowań, trzeba o jego chorobie poinformować żłobek, przedszkole lub szkołę.
Bibliografia:
1. U. Jedynak-Wąsowicz, Anafilaksja, [w:] „Medycyna Praktyczna” https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/choroby-alergiczne/138888,anafilaksja, [dostęp: 16.05.2019].