Wody płodowe chronią dziecko przed bakteriami, hałasem oraz urazami. Są niezbędne do prawidłowego rozwoju płodu i zawierają wiele cennych substancji odżywczych, np. węglowodany, białka, fosfolipidy czy mocznik. Pełnią ważną rolę w procesach przemiany materii dziecka i dają mu możliwość poruszania się w macicy. Odejście wód płodowych jest jednym z głównych zwiastunów porodu.

Jak powstają i z czego składają się wody płodowe?

Pęcherz płodowy wokół zarodka zamyka się ok. 38. dnia od zapłodnienia. Jest on zbudowany z dwóch błon płodowych – zewnętrznej, czyli kosmówki – i wewnętrznej, czyli owodni. Komórki nabłonka owodni mają właściwości wydzielnicze i to właśnie one wytwarzają wody płodowe wypełniające worek owodniowy.

Skład wód płodowych przez całą ciążę ulega zmianom. Zawsze zawiera jednak hormony, witaminy, enzymy, tłuszcze, sole organiczne oraz białka. Ponadto są w nim komórki nabłonka płodu, a w zaawansowanej ciąży także fragmenty mazi płodowej i meszku pokrywającego głowę dziecka oraz mocz dziecka.

Wody płodowe są zawsze wytwarzane na bieżąco i podlegają ciągłej wymianie. W ciągu 3 godzin następuje całkowita wymiana płynu owodniowego. W 1. trymestrze ciąży wody płodowe są wchłaniane do krążenia przyszłej mamy, a nabłonek owodni stale wytwarza nowe. Po 20. tygodniu ciąży płyn zaczyna być także połykany przez dziecko i wydalany z moczem do worka owodniowego.

Zobacz też: Poronienie samoistne - jak rozpoznać? Przyczyny

Jak wyglądają wody płodowe i ile powinno ich być?

Objętość wód płodowych zwiększa się wraz z rozwojem ciąży – początkowo jest to zaledwie 100 ml, a w 3. trymestrze objętość wynosi nawet 1,5 l. Zbyt mało wód płodowych (małowodzie) może świadczyć o:

• chorobie nerek u dziecka,
• gestozie u matki,
• chorobie naczyń krwionośnych u matki,
• chorobie nerek u matki.

Małowodzie może być przyczyną niedotlenienia dziecka podczas porodu, niskiej masy urodzeniowej i niedojrzałości płuc.

Za dużo wód płodowych (wielowodzie), może oznaczać, że dziecko ma wady przewodu pokarmowego lub układu nerwowego. Po stwierdzeniu małowodzia lub wielowodzia lekarz może podjąć decyzję o wstrzyknięciu płynu do worka owodniowego lub odciągnięciu jego nadmiaru.

Prawidłowe wody płodowe początkowo są przezroczyste, wraz z rozwojem ciąży mogą stać się lekko opalizujące, a tuż przed porodem mętne. Mogą przypominać wodę z mydlinami. Zapach wód płodowych jest specyficzny, słodkawo-rybi, ale mogą one też nie mieć żadnego zapachu. Zielone wody płodowe lub brązowawe czy czerwone oznaczają, że należy jak najszybciej trafić do szpitala.

Kolor wód płodowych może oznaczać:

• konflikt serologiczny – wody żółte,
• wewnątrzmaciczną śmierć płodu – wody brązowawe,
• niedotlenienie – wody zielone.

Tylko lekarz może stwierdzić, co oznacza kolor wód płodowych, zwłaszcza jeśli są zielonkawe. Zielone wody płodowe powstają wtedy, kiedy dziecko w wyniku stresu wydali smółkę jeszcze przed przyjściem na świat.

Jak odchodzą wody płodowe?

Sączenie się wód płodowych jest oznaką zbliżającego się porodu. Worek owodniowy może pęknąć przed terminem porodu, w wyznaczonym terminie, a także dopiero w trakcie porodu. Sączenie się wód płodowych przed 37.–38. tygodniem ciąży oznacza przedwczesne pęknięcie błon płodowych. Wówczas konieczne jest znalezienie przyczyny wycieku, którą najczęściej jest infekcja bakteryjna lub defekt w budowie macicy, szyjki macicy bądź worka owodniowego.

Przedwczesne odejście wód płodowych może spowodować rozprzestrzenienie się infekcji bakteryjnej do macicy i płodu. Niewielkie pęknięcie worka owodniowego może zagoić się samoistnie. Jeśli do tego nie dojdzie, to akcja porodowa powinna rozpocząć się w ciągu 48 godzin od pęknięcia. Wody płodowe można pomylić z upławami lub moczem – w razie potrzeby lekarz może wykonać test na wyciek wód płodowych. Specjalny test można też kupić w aptece i wykonać w domu.

Wody płodowe mogą wydostawać się na kilka sposobów:

• silny wyciek wód płodowych (strumień) – oznacza pęknięcie pęcherza płodowego i rozpoczęcie porodu,
• wyciekanie wód płodowych niewielkimi strużkami – niekoniecznie jest to zwiastun szybkiego porodu, ale należy poinformować lekarza o sączeniu.

U większości kobiet wody płodowe odchodzą po 38. tygodniu ciąży lub później. Jeśli po terminie porodu lub w trakcie zaawansowanej akcji porodowej nie dojdzie do pęknięcia pęcherza płodowego, lekarz może zdecydować o jego przebiciu. Jeśli do odejścia wód płodowych doszło poza szpitalem, kobieta powinna przyjechać na porodówkę w ciągu maksymalnie 2 godzin.