Uzależnienie od seksu potrafi zrujnować związek i uniemożliwić funkcjonowanie w wielu obszarach. Mówiąc o seksoholizmie mamy na myśli osoby, które przestają kontrolować swoje potrzeby i nie potrafią już wybierać zdroworozsądkowo. Co to oznacza w praktyce? Masturbacja, natręctwa seksualne, częsta zdrada, częste oglądanie pornografii - to tylko niektóre z zachowań, które prezentuje osoba uzależniona od seksu.

Charakterystyczne cechy każdego uzależnienia to:

• przymus (utrata zdolności swobodnego wyboru: zaprzestać czy kontynuować);
• kontynuowanie zachowania, mimo niekorzystnych skutków, jak utrata zdrowia, pracy, małżeństwa czy wolności;
• idea nadwartościowa – obsesja na punkcie zachowania.

Nieleczony seksoholizm ma negatywne skutki dla jednostki. Nałogowe zachowania seksualne wiążą się ze zniekształconym myśleniem, racjonalizowaniem, bronieniem siebie, uzasadnianiem swojego zachowania i obwinianiem innych za powodowanie trudności. Zobaczcie, jak seksoholizm komentują eksperci na filmie poniżej:

Według Lwa-Starowicza seksoholizm to stan patologicznego nasilenia erotycznych zainteresowań i aktywności seksualnej, w którym te potrzeby dominują nad innymi, stanowiąc o sensie życia. Pierwszy opis pięciu przypadków erotomanii przedstawił w 1921 r. francuski psychiatra G.G. de Clérambault. Zwiększenie popędu seksualnego (hiperseksualność) spotykane jest także przy uszkodzeniu płatów czołowych i ciała migdałowatego w mózgu (tzw. zespół Klüvera i Bucy'ego).

Ile osób jest uzależnionych od seksu?

Nie mamy danych dotyczących Polaków. Jednak Amerykańskie Towarzystwo Problemów Seksualnych (American Association on Sexual Problems) oszacowało, że uzależnionych od seksu jest 10–15% Amerykanów, czyli około 25 milionów osób. Około 80 proc. osób uzależnionych od seksu to mężczyźni.

Rozpoznanie seksoholizmu i jego leczenie

Jeśli pacjent podejrzewa, że ma problem z seksem, a dokładniej uzależnieniem od niego powinien zdecydować się na wizytę u certyfikowanego specjalisty terapii uzależnień lub u specjalisty seksuologa. W celu pomocy chorym stworzono kwestionariusz składający się z 20 pytań. Im więcej pada odpowiedź tak, tym bardziej problem jest nasilony. 

1. Czy kiedykolwiek zastanawiał/a się Pan/i nad tym, czy nie potrzebuje pomocy z powodu swoich zachowań bądź fantazji seksualnych?
2. Czy kiedykolwiek myślał/a Pan/i o tym, że byłoby lepiej ograniczyć swoje potrzeby seksualne?
3. Czy kiedykolwiek myślał/a Pan/i o tym, że seks i seksualne podniety zawładnęły Tobą?
4. Czy kiedykolwiek próbował/a Pan/i kontrolować lub skończyć z tym, co uznaje za niewłaściwe w swoich zachowaniach seksualnych?
5. Czy traktuje Pan/i seks jako ucieczkę od innych problemów, rozładowanie emocji lub po prostu sposób na życie?
6. Czy czuje się Pan/i winną/ym, ma wyrzuty sumienia lub jest smutna/y po kontakcie seksualnym?
7. Czy Pani/Pana „gonitwa” za seksem ma charakter coraz bardziej przymusowy?
8. Czy Pani/Pana zachowania seksualne wpływają niekorzystnie na relacje ze współmałżonkiem/partnerem?
9. Czy w trakcie aktu seksualnego pomaga Pan/i sobie wywoływaniem seksualnych wspomnień lub fantazji?
10. Czy ulega Pan/i nieodpartemu impulsowi, kiedy ktoś prowokuje Panią/Pana lub namawia do kontaktu seksualnego w trakcie party, przyjęcia czy innego spotkania towarzyskiego?
11. Czy często zmienia Pan/i partnerów seksualnych?
12. Czy wierzy Pan/i, że istnieje osoba, która byłaby lekarstwem na żądze seksualne, samozaspokajanie (masturbację) czy też niewierność?
13. Czy odczuwa Pan/i konieczność stałego posiadania seksualnego partnera/partnerki?
14. Czy Pani/Pana potrzeby seksualne były kiedykolwiek problemem dla Pani/Pana lub dla najbliższych?
15. Czy zainteresowanie seksem przeszkadza Pani/Panu w koncentracji na innych sprawach?
16. Czy w miejscu pracy traci Pan/i czas na sprawy wiążące się z seksem?
17. Czy w poszukiwaniu kontaktów seksualnych zmienia Pan/i środowisko na mniej wymagające?
18. Czy natychmiast po akcie seksualnym stara się Pan/i jak najszybciej opuścić partnera/partnerkę?
19. Czy pomimo tego, że Pani/Pana stała/y partner/ka odpowiada seksualnie, często się Pani/Pan masturbuje lub utrzymuje kontakty seksualne z innymi osobami?
20.  Czy kiedykolwiek był/a Pan/i zatrzymana/y (aresztowana/y) w związku z seksem?

Diagnoza seksoholizmu

Opierając się na kryteriach diagnostycznych uzależnień wg ICD-10, uzależnienie od kompulsywnych zachowań związanych z seksem (seksoholizm) można rozpoznawać wówczas, gdy w okresie ostatniego roku stwierdzono obecność co najmniej trzech objawów z poniższej listy:

• silną potrzebę lub poczucie przymusu realizowania kompulsywnych zachowań związanych z seksem,
• subiektywne przekonanie o mniejszej możliwości kontrolowania zachowań związanych z seksem, tj. upośledzenie kontroli nad powstrzymywaniem się od kompulsywnych zachowań związanych z seksem oraz nad częstotliwością tych zachowań,
• występowanie, przy próbach ograniczenia możliwości realizowania kompulsywnych zachowań związanych z seksem, niepokoju, rozdrażnienia czy gorszego samopoczucia oraz ustępowanie tych stanów z chwilą pojawienia się możliwości ich realizowania,
• poświęcanie coraz większej ilości czasu na kompulsywne zachowania związane z seksem w celu uzyskania zadowolenia czy dobrego samopoczucia, które poprzednio osiągane było w znacznie krótszym czasie,
• postępujące zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub dotychczasowych zainteresowań na rzecz kompulsywnych zachowań związanych z seksem,
• kontynuowanie kompulsywnych zachowań związanych z seksem pomimo szkodliwych następstw (fizycznych, zdrowotnych, psychicznych i społecznych), o których wiadomo, że mają związek z kompulsywnymi zachowaniami związanymi z seksem. 

Uzależnienie od seksu a związek?

Związek z seksoholikiem jest bardzo trudny, jednak jest on formą leczenia uzależnienia. Uczenie się zdrowych więzi z ludźmi, budowie trwałego intymnego związku oraz nauka wyrażania i zaspokajania swojego popędu seksualnego w sposób zdrowy, tzn. niedestrukcyjny to elementy leczenia uzależnienia. Czasami bywa stosowana farmakoterapia, tj. stosowanie naltreksonu w celu zmniejszenia pobudzenia seksualnego i ograniczenia związanych z nim zachowań patologicznych. Terapia naltroksonem jest stosowana u więźniów skazanych za przestępstwa seksualne. 

Anonimowi Uzależnieni od Seksu i Miłości 

Pierwsza w Polsce samopomocowa grupa dla osób z problemami seksu – grupa Anonimowych Erotomanów (AE) – powstała w 1993 r. w Warszawie. Obecnie pomoc dla uzależnionych oferuje grupa Anonimowi Uzależnieni od Seksu i Miłości w wymiarze około 40 spotkań w miesiącu.

Anonimowi Uzależnieni od Seksu i Miłości są wspólnotą ukierunkowaną na Dwanaście Kroków i Dwanaście Tradycji zaczerpniętych z programu Anonimowych Alkoholików. Członkami Wspólnoty są zarówno ci, którzy cierpią z powodu kompulsywnej potrzeby seksu, jak też ci, którzy desperacko przywiązują się do jednej osoby. Niemal wszyscy uczestnicy Wspólnoty popadli w kompulsywno-obsesyjne wzorce o podłożu seksualnym, emocjonalnym lub uczuciowym, utracili poczucie własnej wartości, a ich zachowania i kontakty z ludźmi doprowadziły do pogłębiającej się destrukcji we wszystkich obszarach życia - czytamy na ich stronie internetowej http://www.slaa.pl/

Współuzależnienie od seksu

Problemem jest także współuzależnienie partnera. Tutaj również pomocny może okazać się kwestionariusz:

1. Czy cierpisz z powodu powtarzających się zdrad w swoich związkach?
2. Czy odczuwasz ból, wstyd lub zażenowanie z powodu zachowań seksualnych partnera?
3. Czy obawiasz się zdenerwować partnera z lęku, że cię porzuci (zostawi)?
4. Czy podejmujesz rozpaczliwe wysiłki w celu odciągnięcia uwagi partnera od jego chorych zachowań seksualnych, np. poprzez wyrzucanie pism lub filmów pornograficznych, wyrzucanie korespondencji, ubieranie się w sposób sugestywny itp.?
5. Czy z powodu zdrad partnera dręczą cię obsesyjne myśli na temat jego zachowań seksualnych i ich motywów lub żyjesz w ciągłym lęku przed zarażeniem chorobami wenerycznymi lub AIDS?
6. Czy czujesz się odpowiedzialna (winna) za zdrady partnera i jego problemy spowodowane uzależnieniem od seksu?
7. Czy kłamiesz lub ukrywasz przed innymi bliskimi ci osobami fakt występowania w twoim domu chorych zachowań seksualnych, zdrad, przemocy seksualnej itp.?
8. Czy z powodu lęku przed samotnością i opuszczeniem tkwisz w bolesnym i niszczącym cię związku, pomimo rosnącego cierpienia z powodu chorych zachowań seksualnych partnera (zdrady, masturbacja, pornografia, czat erotyczny itp.) i pogłębiającego się chaosu?
9. Czy wskutek pochłonięcia drugą osobą zapominasz lub zaniedbujesz ważne dla siebie sprawy, np. zawodowe, zdrowotne itp.?
10. Czy wierzysz w to, że jeśli postarasz się bardziej i zapewnisz partnerowi wysoce satysfakcjonujący seks, będzie to gwarancją trwałości związku?
11. Czy ze strachu lub dla tzw. świętego spokoju zgadzasz się na nieakceptowane przez siebie zachowania, w tym również seksualne?
12. Czy masz przekonanie, że wiesz lepiej, co jest dobre dla drugiej osoby, co ona czuje i czego potrzebuje do szczęścia i wierzysz, że potrafisz wyleczyć chorego partnera i nikt lepiej od ciebie tego nie zrobi?
13. Czy uważasz, że seks jest najważniejszą oznaką miłości?
14. Czy w twoim przekonaniu atrakcyjność fizyczna lub jej brak świadczy o twojej atrakcyjności w związku?
15. Czy czujesz, że musisz być doskonała/perfekcyjna w każdym calu, żeby zasłużyć na miłość?
16. Czy zdarza ci się używać seksu jako narzędzia do manipulacji partnerem i sposobu na pojednanie (seks - nagroda, brak seksu - kara)?
17. Czy w swoich związkach uczuciowych koncentrujesz się wokół zaspokajania potrzeb seksualnych partnera zgodnie z zasadą, że "jeśli w łóżku dobrze, wszędzie dobrze"?
18. Czy jesteś zazdrosna o kontakty partnera z płcią przeciwną lub obsesyjnie obawiasz się zdrady?
19. Czy w celu znalezienia dowodów zdrady zdarza ci się sprawdzać korespondencję, przeszukiwać telefon, przetrząsać kieszenie, przeglądać teczki z dokumentami itp.?
20.  Czy z powodu cierpienia wynikającego z chorych zachowań seksualnych partnera (zdrady, pornografia, masturbacja itp.) doświadczasz myśli samobójczych lub podejmujesz próby samobójcze?
21. Czy dręczące cię uczucia zagłuszasz używkami (papierosy, słodycze, leki, alkohol, zakupy itp.)?
22.  Czy zdarza ci się grozić odejściem lub rozwodem, a potem nie wprowadzasz tego w życie?
23.  Czy z powodu zaabsorbowania partnerem stopniowo utraciłaś zainteresowanie swoimi zamiłowaniami, rezygnujesz z kontaktów towarzyskich i przyjaźni?
24.  Czy z powodu zachowań seksualnych partnera borykasz się z problemami finansowymi?