Przepona to ogromny mięsień pełniący zasadniczą rolę w oddychaniu, oddzielający jamę brzuszną od klatki piersiowej. Nie jest on jednak jednolity. Istnieją wrodzone, a także nabyte przestrzenie w obrębie przepony. Do tych pierwszych zalicza się otwory stanowiące przejście dla aorty, kręgosłupa, przełyku czy żyły głównej dolnej. Przepuklina przeponowa to przemieszczenie się narządów lub ich fragmentów przez naturalne bądź nabyte otwory przepony.
Przepuklina przeponowa – rodzaje
Do przepuklin przeponowych zalicza się przede wszystkim przepuklinę rozworu przełykowego, przebiegającą przez naturalny otwór (rozwór) dla przełyku. Przepukliny wrodzone to przede wszystkim przepuklina Bochdaleka i przepuklina Morgagniego.
Przepuklina rozworu przełykowego
Przepuklina rozworu przełykowego jest nabytą przepukliną przeponową występującą u dorosłych, w szczególności u kobiet. Przewaga zachorowań wśród kobiet wynika z tego, że ciąża jest jednym z czynników predysponujących do jej wystąpienia. Wyróżnia się następujące typu przepukliny rozworu przełykowego:
-
Przepuklina wślizgowa – stanowi zdecydowaną większość przepuklin rozworu przełykowego. Polega na przemieszczeniu się do klatki piersiowej początkowej części żołądka. Połączenie przełykowo-żołądkowe przemieszcza się ku górze. Przepuklina ta charakteryzuje się zgagą, zarzucaniem pokarmu, zaburzeniami połykania, bólami w klatce piersiowej. Nie są to jednak specyficzne objawy przepukliny, wobec tego konieczna jest dokładna diagnostyka. Często objawy sugerują chorobę refluksową przełyku. Badaniami pozwalającymi na jej zdiagnozowanie są badanie radiologiczne z użyciem kontrastu, a także badanie endoskopowe.
-
Przepuklina okołoprzełykowa – w tym typie przepukliny połączenie przełykowo-żołądkowe pozostaje we właściwej pozycji, natomiast dno żołądka przemieszcza się ku gurze. Wciska się obok tego połączenia przez rozwór przełykowy. W rzadkich przypadkach dochodzi do przemieszczenia się w ten sposób całego żołądka (z wyjątkiem wpustu i odźwiernika). Przepuklina tego typu może mieć przebieg bezobjawowy lub dawać objawy typowe dla przepuklin – uwięźnięcie przepukliny, zapalenie worka przepuklinowego, niedrożność przewodu pokarmowego. Dodatkowo mogą pojawić się objawy wynikające z ucisku przepukliny na sąsiadujące narządy – zaburzenia rytmu serca, duszność. Jeśli dojdzie do uwięźnięcia przepukliny, skręcenia worka przepuklinowego lub innych ciężkich powikłań (niedokrwienie, martwica, przebicie ściany), występuje nagły ból i nudności w nadbrzuszu.
-
Przepuklina mieszana, tzw. wślizgowo-okołoprzełykowa – polega na przemieszczeniu się zarówna dna, jak i całej krzywizny większej żołądka wysoko do klatki piersiowej.
Wrodzone przepukliny przeponowe
Jedną z form przepukliny wrodzonej przeponowej jest wrodzony krótki przełyk. Jest to wada powodująca stałe umiejscowienie żołądka (częściowo lub w całości) w klatce piersiowej. Wady wrodzone często współistnieją z różnymi zaburzeniami genetycznymi.
Wrodzone przepukliny przeponowe wynikają z nieprawidłowości w budowie przepony już u płodu. Przez powstałe otwory do klatki piersiowej przemieszczają się narządy jamy brzusznej. Większość tego typu wad wrodzonych jest rozpoznawana już w okresie noworodkowym lub niemowlęcym, choć zdarzają się przypadki rozpoznań u dorosłych. Zawartość worka przepuklinowego może być rozmaita. Może on zawierać żołądek, fragmenty jelit czy śledzionę.
Objawy przepukliny wrodzonej są zróżnicowane. Mogą objawić się ostrą niewydolnością oddechową i sinicą, szczególnie w przypadku dużych przepuklin. Niekiedy zdarza się, że do tak zaostrzonych objawów z układu oddechowego dochodzi w ciągu pierwszych 24 godzin życia. Objawy mniejszych przepuklin to np.: przewlekłe zaparcia, duszności, bóle w klatce piersiowej, płytszy oddech.
Główne dwa typy przepuklin wrodzonych to przepuklina przeponowa Bochdaleka (w tylno-bocznych ubytkach przepony) i przepuklina przeponowa Morgagniego (wrotami jej są trójkąty mostkowo-żebrowe przepony, przez które fizjologicznie przechodzą naczynia krwionośne).
Leczenie przepuklin przeponowych
Leczeniem operacyjnym powinni być obowiązkowo objęci chorzy z rozpoznaniem przepukliny okołoprzełykowej, ze względu na możliwość wystąpienia powikłań. Metodą z wyboru jest fundoplikacja Nissena, czyli doszycie dna żołądka do przedniej ściany jamy brzusznej, co ma ustabilizować żołądek poniżej przepony. Dodatkowo zmniejsza się światło rozworu przełykowego przepony. Niekiedy zabiegi przepuklin przeponowych przeprowadza się laparoskopowo.
Leczenie wrodzonych przepuklin przeponowych również opiera się na leczeniu chirurgicznym, nawet u noworodków.