Dlaczego dzieci nas okłamują?

Iwona Michniewicz, Edukator Pozytywnej Dyscypliny, Coach, Trener Biznesowy, Trener FRIS:

Jest kilka powodów dlaczego nasze dzieci kłamią. Bardzo częstym motywatorem takiego zachowania jest strach. Dzieci boją się reakcji rodziców, kar, w szczególności jeżeli już mają za sobą takie doświadczenia. Zdarza się też tak, że nie chcą rozczarować mamy i taty, uważają, że mogą czymś sprawić rodzicowi przykrość lub zawód więc opowiadają inną wersję zdarzeń. Kolejnym powodem jest chęć zwiększenia swojej atrakcyjności, zwrócenia na siebie uwagi osób w najbliższym otoczeniu. Dzieci wymyślają różne historie, po to żeby zaimponować komuś innemu. Czasami zdarza się, że chcą zachować tzw. twarz, mają świadomość, że zrobiły coś niewłaściwego, ale mówią tylko część prawdy, koloryzują siebie i swoje wytłumaczenie żeby w oczach innych osób być w porządku. Kolejny powód, którego nie można pominąć to taki, że naśladują swoich rodziców. Dorośli bardzo często kłamią w „niewinny” sposób, np. nie chcą z kimś rozmawiać przez telefon, to proszą współmałżonka, żeby odebrał za nich i powiedział, że właśnie biorą prysznic albo wyszli na chwilkę do sklepu. Dziecko, które jest obserwatorem takiej sytuacji zapamiętuje to i uczy się postawy, że drobne kłamstwa są dobre. Rodzic może rozmawiać z dzieckiem, tłumaczyć mu, że warto być szczerym, ale jeżeli swoim zachowaniem przeczy głoszonym przez siebie naukom wpływa to na dziecko negatywnie i powoduje kopiowanie niewłaściwego zachowania.

Jak odróżnić fantazjowanie od kłamstwa?

Iwona Michniewicz, Edukator Pozytywnej Dyscypliny, Coach, Trener Biznesowy, Trener FRIS:

Fantazjowanie zazwyczaj pojawia się u dziecka w wieku 4 lat. To naturalny rozwój wyobraźni i myślenia, etap, który jest absolutnie niezbędny do prawidłowego rozwoju. W związku z tym rodzic powinien dawać szansę na rozwój fantazji podczas zabawy i nauki. Jeśli dziecko w odpowiedni sposób zaspokoi swoją chęć fantazjowania, nie będzie miało potrzeby zmyślania dodatkowych historii. Młodsze dzieci nie do końca jeszcze rozróżniają fikcję od rzeczywistości. Mogą powiedzieć, że w przedszkolu bawili się ze Spidermanem albo z innym super bohaterem, a tak naprawdę oglądali kreskówkę z ulubioną postacią z bajek i po prostu im się to pomieszało. Co ciekawe, zazwyczaj w wieku 3-4 lat dziecko wychodzi z tego, ale w niektórych przypadkach trwa to do 6 roku życia. Jeżeli z takim zjawiskiem mamy do czynienia u starszych pociech, może się to stać w pewnym momencie niepokojące. Natomiast, świadomego mówienia nieprawdy dziecko może uczyć się w wieku 5-6 lat. to zależy od dziecka. Może być tak, że 6 latek będzie na takim etapie rozwoju, że będzie zmyślał różne historie, a inny 5-latek już będzie mógł przemyśleć, że jego kłamstwo może mu przynieść korzyści, takie jak imponowanie innym rówieśnikom albo deser lub nowa zabawka po wykonanym zadaniu, które tak naprawdę nie miało miejsca. Okres 8-9 lat jest momentem w którym nasze dziecko na tyle zaczyna rozumieć normy społecznie, że może wiedzieć, że kłamstwo jest złe i nieakceptowalne społecznie. Jako 5-6 latek może zmyślać w określonym celu, ale samodzielnie nie ocenia, że robi coś złego i niewłaściwego.

Kogo najczęściej okłamują dzieci

Iwona Michniewicz, Edukator Pozytywnej Dyscypliny, Coach, Trener Biznesowy, Trener FRIS:

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, nie ma tak naprawdę reguły. Możemy powiedzieć, że jeżeli dziecko wychowuje się w domu, w którym rodzice rozliczają je za każde przewinienie, pomyłkę, zatajenie prawdy, nie ma przestrzeni na błędy, to dziecko będzie się bało przyznawać do wykroczeń i będzie okłamywać swoich rodziców. Jeżeli dziecko czuje się bezpiecznie w domu, czuje się akceptowane, ale chce być akceptowane i poważane w grupie rówieśników to może zacząć okłamywać kolegów i koleżanki.

Zobacz film i dowiedz się więcej o tym dlaczego dzieci kłamią:

Jak rodzice powinni reagować na kłamstwa dziecka?

Iwona Michniewicz, Edukator Pozytywnej Dyscypliny, Coach, Trener Biznesowy, Trener FRIS:

W pierwszej kolejności powinni odpowiedzieć sobie na pytanie jak zazwyczaj reagują. Najczęściej słychać wyrzuty, typu: dlaczego kłamiesz?, jak możesz to robić?, na kogo wyrośniesz?, nic z Ciebie dobrego już nie będzie. W tym momencie ważna jest świadomość na jakim etapie rozwoju jest nasze dziecko, po to żeby we właściwy sposób określić jakie są motywy kłamstwa, czy kryją się za nim trudne emocje, chęć zaimponowania, ukrycia czegoś. Złe wywnioskowanie i oskarżanie od razu dziecka może być bardzo krzywdzące. Trzeba również wiedzieć, że dziecko ma swoje spojrzenie na świat, inaczej niż dorosły interpretuje to samo zdarzenie. Przez to może opowiadać różne historie i być przekonane, że jest tak jak ono to widzi. Kolejną sprawą jest pokazywanie, że przyznanie się do błędu jest dobre. Jeśli w domu jest taka atmosfera, że jak rodzic popełni błąd potrafi się do niego przyznać, przeprosić to dziecko nie będzie uciekało się do kłamstwa, bo wie, że ma do tego błędu prawo. Ma świadomość, że rodzice będą skupiać się na rozwiązaniu problemu, a nie na wytykaniu go, szukaniu winnych. Apeluję więc, rozmawiajmy z naszymi dziećmi dlaczego szczerość jest ważna, bez osądu. A jak już dziecko przyzna nam się do błędu to doceńmy to i szukajmy rozwiązania. Dziecko wspierane, które czuje bezwarunkową miłość, najczęściej nie będzie miało powodów żeby celowo kłamać.

Jak powiedzieć rodzicom, że zmianę muszą zacząć od siebie?

Iwona Michniewicz, Edukator Pozytywnej Dyscypliny, Coach, Trener Biznesowy, Trener FRI:

Często zmiana zachowania rodziców jest receptą na rozwiązanie bardzo wielu problemów. Niestety, rodzicom często nie wystarczy delikatnie powiedzieć: zmień swoje zachowanie wobec dziecka a jego zachowanie się zmieni. Dlatego też na warsztatach albo indywidualnych zajęciach „wrzucamy” rodzica w pewne doświadczenia z przeszłości, w których ma sobie przypomnieć jak się czuł jak był np. karany w dzieciństwie. Takie eksperymenty mają wzbudzić refleksję. Prosimy rodziców, żeby przypomnieli sobie co myśleli, jak ich mama lub tato krzyczał na nich. Wtedy odkrywają, że uczucia jakie im wtedy towarzyszyły nie są tymi jakie chcą wywołać u swoich pociech. Zupełnie nie to chcą wywołać u dzieci. Zdają sobie sprawę, że kiedy krzyczą, karzą, rozkazują, zabraniają wyjścia osiągają odwrotne rezultaty od zamierzonych. To wydaje się proste, można o tym czytać w książkach i czasopismach, ale doświadczenie tego na własnej skórze, wejście w rolę dziecka w jest w stanie otworzyć najbardziej oporne osoby.