Masaż logopedyczny twarzy i jamy ustnej polecany jest szczególnie dzieciom z różnorodnymi zaburzeniami sfery oralnej, ale również osobom bez problemów tego typu, jako forma zabawy o charakterze pielęgnacyjno-usprawniającym. Masaż logopedyczny może być wykorzystywany m.in. w rehabilitacji pourazowej twarzoczaszki osób dorosłych. Odpowiedni sposób przeprowadzania zabiegu wspiera proces nauki prawidłowego mówienia, jedzenia, a nawet oddychania.

Zobacz także:

Na czym polega masaż Shantala niemowląt? Masowanie brzuszka i stóp

Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów – przyczyny, objawy, leczenie

Dyskopatia piersiowa – objawy neurologiczne i inne, sposoby leczenia

Czym jest masaż logopedyczny?

Masaż logopedyczny to rodzaj zabiegu usprawniającego pracę narządów artykulacyjnych, których optymalne funkcjonowanie motoryczne osiąga się poprzez regulację napięcia mięśniowego struktur kurczliwych twarzy oraz jamy ustnej. Zabieg manualny tego typu polecany jest szczególnie dzieciom z różnorodnymi zaburzeniami sfery oralnej, m.in. ssania, żucia, gryzienia, nadmiernego ślinienia się czy mowy, ale również jako forma zabawy o charakterze pielęgnacyjno-usprawniającym dla osób bez problemów tego typu. Masaż logopedyczny może być wykorzystywany m.in. w rehabilitacji pourazowej twarzoczaszki osób dorosłych oraz pacjentów pragnących usprawnić funkcje systemu mięśniowo-stawowego tej części ciała. Odpowiedni sposób wykonania zabiegu wspiera proces nauki prawidłowego mówienia, jedzenia, a nawet oddychania. Zabieg tego typu z powodzeniem mogą przeprowadzać rodzice bądź opiekunowie czy partnerzy pacjentów, jednak należy pamiętać o zachowaniu zasad dotyczących techniki i rodzaju chwytów oraz kolejności i kierunków ich prowadzenia.

Masaż logopedyczny – zasady

Masaż logopedyczny stanowi rodzaj biernych ćwiczeń, które wykonywane przez terapeutę bez czynnego udziału pacjenta, aktywizują do pracy wybrany obszar ciała. Zabieg tego typu należy wykonywać z dużym wyczuciem, dostosowując siłę nacisku do wrażliwości dziecka czy dorosłego. Warto wcześniej nawiązać z pacjentem dobry kontakt, aby zdobyć jego zaufanie – współpraca przekłada się na efektywność terapii. Ze względu na stymulowaną okolicę masaż logopedyczny dzieli się na:

• masaż logopedyczny twarzy, tzw. zewnętrzny, gdzie chwytom manualnym poddawane są: czoło, policzki, broda, przełyk i wargi;

• masaż logopedyczny jamy ustnej, tzw. zewnętrzny, w którego przebiegu masowane są język, dziąsła i podniebienie.

Po masażu zaleca się krótkie ćwiczenia logopedyczno-gimnastyczne twarzy i narządów artykulacyjnych. Zabieg trwa blisko 30 minut. Masaż logopedyczny twarzy i jamy ustnej zaleca się wykonywać 2 razy dziennie przed posiłkiem lub co najmniej godzinę po jedzeniu. Techniki stosowane są w odpowiedniej kolejności. Są to ruchy, takie jak: głaskanie, rozcieranie, uciski, oklepywanie i wibracje. Zabieg można urozmaicić specjalistycznym masażerem logopedycznym, emitującym drgania małej częstotliwości, oraz innymi przyborami ułatwiającymi neurostymulację pacjenta, takimi jak szpatułki, szczoteczki czy gąbki.

Masaż logopedyczny – sposób wykonania

Przed przystąpieniem do masażu należy umyć ręce i nasmarować twarz pacjenta oliwką lub kremem. Jako pierwszy zaleca się masaż logopedyczny twarzy, w kolejności:

• czoło, po obu stronach od środka w kierunku skroni i do stawów żuchwowych;

• policzki, od okolicy pod oczami w kierunku skroni, następnie od nosa do stawów żuchwowych, a dalej od górnej i dolnej wargi w tym samym kierunku. Na tym etapie zaleca się, by pacjent miał zamknięte usta;

• broda, od środka poprzez krawędź szczęki do okolicy uszu;

• wargi z podparciem brody, w celu utrzymania zaciśniętych szczęk. Masaż logopedyczny ust skupia się na rozciąganiu i ściąganiu warg na kształt całusa oraz łączeniu poprzecznym warg, imitującym ruch lepienia pierogów. Masaż można wzbogacić o wymawianie głosek dwuwargowych np. [b], [m] czy [p], a także sylab, takich jak: [ba], [mu] czy [pa];

• przełyk – głaskanie od dołu ku górze.

Na zakończenie tej fazy masażu logopedycznego zaleca się tzw. łezki, czyli przegłaskanie od kącików wewnętrznych oczu w kierunku brody, a także uciskanie punktów Moralesa, czyli 7 miejsc w obrębie kompleksu ustno-twarzowego. Stymulacja neuromotoryczna mówi o kompresji punktów:

• gładzizny, czyli centralnej części nasady nosa;

• zewnętrznego kąta oka;

• skrzydełek nosa;

• wargi górnej;

• kątów ust;

• bródki;

• dna jamy ustnej.

Masaż logopedyczny jamy ustnej to drugi etap zabiegu. W jego trakcie wykonuje się:

• masaż języka od czubka w kierunku gardła na górnej jego powierzchni, a dalej zabiegowi poddaje się powierzchnię podjęzykową. Język chwyta się w palce i masuje ruchem ugniatającym. Następnie prowadzi się ćwiczenia bierne – unoszenie i opuszczanie języka oraz podbijanie jego dolnej powierzchni. Masaż logopedyczny wykonuje się do odruchu cofania;

• masaż dziąseł w kierunku przeciwnym do rośnięcia zębów;

• masaż podniebienia od przodu do tyłu, wzdłuż linii bocznych i środkowej.

Na dalszym etapie prowadzi się masaż wewnętrznej strony policzków od kącików ku tyłowi oraz masaż warg od środka do kącików.

Kiedy warto pójść z dzieckiem do logopedy?

Bibliografia:

1. Błeszyński J., „Diagnoza i terapia logopedyczna osób z niepełnosprawnością intelektualną”, Harmonia, Gdańsk 2012.

2. Wiśniewska M., „Wspomaganie rozwoju dziecka z niepełnosprawnością intelektualną”, Impuls, Kraków 2010.