Pierwsze zapłodnienie in vitro miało miejsce w Wielkiej Brytanii. 25 lipca 1978 roku przyszła na świat Louise Joy Brown.
Na czym polega in vitro?
In vitro to metoda stosowana w leczeniu niepłodności. Zabieg jest skomplikowaną procedurą polegającą na pobraniu komórek jajowych z jajnika i sztucznie zapłodnienie ich plemnikami. Inseminacja odbywa się w pojemnikach ze specjalnym płynem. Zapłodniony embrion umieszcza się w macicy kobiety. Aby zakwalifikować się do in vitro, należy przejść odpowiednie badania:
- FSH – badanie poziomu hormonu folikulotropowego, wytwarzanego przez przysadkę mózgową,
- AMH – badanie rezerwy jajnikowej, wykonywane, by określić szanse powodzenia metody in vitro,
- badanie nasienia – komputerowa analiza spermy.
Wskazania do przeprowadzenia zabiegu in vitro to np.: niedrożność jajowodów, problemy z wywołaniem owulacji, niska jakość spermy (obniżone parametry nasienia), brak możliwości określenia przyczyn niepłodności oraz niepowodzenia w stosowaniu innych metod wspomagania zajścia w ciążę. Sztuczne zapłodnienie stosuje się również w przypadku endometriozy, czyli rozrostu błony śluzowej macicy poza macicą. Do czynników ryzyka powstania tego schorzenia należą: bardzo wczesne wystąpienie miesiączki oraz obfite i przedłużone krwawienia.
In vitro – krok po kroku
Z pęcherzyków jajnikowych pobierany jest płyn pęcherzykowy. Czynność wykonuje się w znieczuleniu miejscowym za pomocą igły i pod kontrolą ultrasonografii. Zanim doda się do pobranych komórek jajowych plemniki musi minąć od 2 do 6 godzin. Następnie materiał przekłada się do specjalnych zbiorników z płynem do hodowania zarodków. Całość umieszcza się w inkubatorze o odpowiedniej wilgotności i temperaturze, czyli 37 stopni Celsjusza. Inseminacja ma miejsce poza organizmem kobiety. Zarodki przenoszone są do jamy macicy specjalnym cewnikiem poprowadzonym przez kanał szyjki macicy. Zagnieżdżenie zarodka następuje po około 8-11 dniach od zapłodnienia. Do macicy przenosi się zazwyczaj 2-4 zarodki. W metodzie in vitro stosuje się mrożenie zarodków do temperatury ciekłego azotu. W razie niepowodzenia zabiegu można z nich skorzystać ponownie, bez konieczności stymulowania pęcherzyków jajnikowych. Zarodki nie powinny być przechowywane dłużej niż 5 lat.
Zobacz film: Zapłodnienie metodą in vitro - jak przebiega?
Skuteczność in vitro
Największy wpływ na skuteczność in vitro ma wiek pacjentki oraz przyczyna jej niepłodności. Na urodzenie zdrowego dziecka większe szanse mają młode kobiety, u których przyczyna nie możności zajścia w ciążę polega na niedrożności jajowodów.
Ile kosztuje in vitro w Polsce?
In vitro w Polsce to koszt około 8-12 tysięcy złotych. Po zakwalifikowaniu się pary do przeprowadzenia sztucznego zapłodnienia należy przejść szereg badań laboratoryjnych, np. pobór wymazu z dróg rodnych czy badania wirusologiczne. Mają one potwierdzić, że kobieta jest zdolna do ciąży i metoda in vitro nie będzie zagrażać jej zdrowiu. Koszt wszystkich wymaganych badań sięga około 1000 złotych i nie są one refundowane.
Refundacja in vitro
Istnieje możliwość refundacji in vitro za pomocą specjalnych programów polityki zdrowotnej. Obejmuje ona np. koszty zapłodnienia i hodowli zarodków, konsultacje lekarskie oraz leki. W zależności od miasta, w którym inicjatywa jest realizowana kwota dofinansowania, i ilości par mogących wziąć w niej udział, może się różnić. O refundację mogę ubiegać się pary, u których stwierdzono bezpłodność lub mają one dokumentację medyczną potwierdzającą, że przez rok leczenie niepłodności nie przyniosło żadnych skutków. Z programu dofinansowania in vitro nie mogą korzystać kobiety po 40. roku życia.
Ciąża po in vitro
Ciążę po in vitro prowadzi lekarz ginekolog. Czynnikiem ryzyka w zapłodnieniu pozaustrojowym może być przyczyna niepłodności. Z tego względu kobieta ciężarna musi być pod stałą opieką lekarską, zwłaszcza na początku ciąży. Stosowanie leków także może powodować powikłania, jak OHSS, czyli zespół hiperstymulacji jajników, czego efektem są zaburzenia hormonalne. Medykamenty mogą się przyczyniać do niewydolności nerek czy wystąpienia torbieli jajników. Każda kobieta po zapłodnieniu pozaustrojowym musi przyjmować leki do około 10-12 tygodnia po inseminacji. Zapłodnienie in vitro niesie za sobą ryzyko ciąży pozamacicznej bądź mnogiej, która zwiększa szansę wystąpienia poronienia oraz wystąpienia nadciśnienie i cukrzycy. Poronienia są również często spowodowane wiekiem kobiety, co może naturalnie wpływać na jakość jej komórek jajowych.
Czy in vitro może leczyć wady genetyczne u dzieci?
Natalia Kurowska nie miała żadnych problemów, by zajść w pierwszą ciążę. Córka Natalii i Kacpra urodziła się 10 dni po terminie i dostała 10 punktów w skali Apgar. Kiedy dziewczynka miała 8 miesięcy rodzice dowiedzieli się o chorobie córki - kardiomiopatii restrykcyjnej. Jedynym ratunkiem dla niemowlaka był przeszczep serca. Niestety po operacji nastąpiły komplikacje i dziewczynka zmarła. Po śmierci córki małżeństwo nie wyobrażało sobie dalszego życia bez dziecka.
To była jedyna możliwość, żebyśmy odzyskali radość życia i mieli jakikolwiek cel – mówi Natalia.
Pół roku później Pani Kurowska zaszła ponownie w ciążę. Choć miała wykonywane echo serca regularnie, dopiero w 38. tygodniu ciąży okazało się, że z sercem dziecka dzieje się coś złego. Niestety Nina nie doczekała przeszczepu serca. Małżeństwo straciło drugie dziecko, kiedy dziewczynka miała niespełna 9 miesięcy.
Okazało się, że obie córki odziedziczyły po rodzicach mutacje genetyczne wywołujące choroby serca.
Kiedy dowiedzieliśmy się, że w krwi Alicji (pierwszej córeczki przyp. red) zaczęliśmy szukać informacji o mutacjach genetycznych i badaniach genetycznych – wspomina Kacper Kurowski.
Para znalazła w Internecie informacje o genetycznej diagnostyce preimplantacyjnej.
Jak tłumaczy ginekolog położnik, dr n. med. Anna Bednarska- Czerwińska, in vitro nie jest tylko dla par, które mała problemy z niepłodnością, ale też dla par, które mają już chore dzieci u których stwierdzono wady genetyczne.
U tych par wykonuje się wtedy diagnostykę zarodków - tłumaczy ginekolog.
Wykonując badania preimplantacyjne w trakcie procedury in vitro można sprawdzić, czy zarodek nie jest obciążony wadami genetycznymi.
Na czym polega diagnostyka preimplantacyjna?
Istnieją dwa rodzaje badań predimplantacyjnych. Jednym z nich jest badanie polegające na ocenie liczby wszystkich par chromosomów w komórce zarodka. Prawidłowo rozwijający się zarodek musi mieć 23 pary chromosomów. Jeśli ma inną liczbę to nie ma szans na zdrowy rozwój. Może to wywołać poronienie lub poród chorego dziecka. Druga grupa badań predimplantacyjnych to testy genetyczne diagnostyczne. Wykonuje się je, gdy rodzic jest nosicielem mutacji genetycznej wywołującej chorobę, by sprawdzić, czy zarodek również tę mutację odziedziczy.
Natalia i Kacper skorzystali z obu metod, ponieważ po zbadaniu obu chorych dzieci wiedzieli, o jakie konkretne mutacje genetyczne chodzi.
Dzięki tej diagnostyce Natalia i Kacper są już rodzicami zdrowego Michała. Wkrótce urodzi im się też drugi, zdrowy syn.
Innymi wskazaniami do zastosowania diagnostyki preimplantacyjne są wiek kobiety powyżej 37 lat, poronienia samoistne o nieustalonej przyczynie oraz występowanie chorób genetycznych w rodzinie.