Hipotrofia dotyka od 3% do 10% wszystkich noworodków. Towarzyszy jej zwiększona umieralność okołoporodowa. Najczęściej hipotrofia dotyczy wcześniaków – może stanowić aż 80% przypadków.

Hipotrofia płodu – co to jest?

Hipotrofią płodu nazywa się wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu. Określa się ją jako zbyt małą masę płodu w stosunku do wieku ciążowego. Rozróżniamy dwa rodzaje hipotrofii:

• hipotrofia symetryczna – proporcjonalnie zmniejszone są wszystkie wymiary ciała (długość, masa, obwód główki) oraz narządy płodu i noworodka. Dotyczy 25% przypadków hipotrofii;
  
• hipotrofia asymetryczna – obwód główki i długość ciała noworodka są względnie prawidłowe, podczas gdy waga urodzeniowa jest zbyt niska. Dotyczy nawet 75% przypadków hipotrofii.
  

W celu oceny rozwoju fizycznego dziecka stosuje się tak zwane siatki centylowe. Pozwalają na podstawową ocenę rozwoju uwzględniając odpowiednie przyrosty masy oraz wzrostu dziecka. Dzięki siatkom centylowym możliwe jest również porównanie rozwoju dziecka na tle jego rówieśników.

Co to jest hipotrofia płodu? Dowiesz się tego z naszego filmu

Hipotrofia płodu a wady genetyczne

Hipotrofię symetryczną może powodować mniejszy potencjał wzrostu komórek płodu, spowodowany przez wady genetyczne. Mogą nią być na przykład aberracje chromosomowe, (zmiany struktury bądź liczby chromosomów), zaburzenia genetyczne lub wady wrodzone. Nie są to jednak jedyne możliwe przyczyny hipotrofii symetrycznej. Oprócz wad genetycznych powodować ją może promieniowanie jonizujące, spożywanie alkoholu w trakcie trwania ciąży, wystawienie na działanie szkodliwych czynników chemicznych, niektóre leki i wczesne zakażenia wewnątrzmaciczne.

Hipotrofia asymetryczna występuje najczęściej w wyniku niewydolności maciczno-łożyskowej. Tę z kolei mogą powodować choroby krążenia ciężarnej lub choroby układu pokarmowego. Przyczyną mogą też być wady łożyska, takie jak oddzielenie części łożyska od ściany macicy, nieprawidłowe uformowanie, infekcja czy brak przepływu krwi i tlenu.

Co jeść podczas ciąży, aby dostarczać dziecku wszystkie składniki odżywcze?

Każda kobieta w ciąży powinna przestrzegać zasad diety dostosowanej do potrzeb swoich i dziecka. W kontekście hipotrofii ma to jednak szczególne znaczenie. Zaleca się, by w takich przypadkach dieta była bogata w magnez, kwas foliowy i witaminę C.

Hipotrofia płodu – leczenie

Współczesna medycyna nie zna jeszcze skutecznego sposobu na zapobieganie hipotrofii płodu. Na razie stosuje się więc leczenie spoczynkowe, poprawiające ukrwienie macicy oraz szczególną opiekę nad matką przy wystąpieniu ostrych i przewlekłych chorób. Ukrwienie macicy poprawia też uzupełnienie niedoborów żywieniowych i wysokokaloryczna dieta. Skuteczna terapia przeciw hipotrofii wciąż jest poszukiwana.

Hipotrofia płodu – powikłania

To, jak wygląda noworodek hipotroficzny, zależy od rodzaju hipotrofii. Noworodek z hipotrofią symetryczną jest niski, chudy, a całe jego ciało jest proporcjonalnie niewielkie. W przypadku hipotrofii asymetrycznej, noworodek ma większą głowę – odpowiednio dużą do swojego wieku. Czasami hipotrofia wynika ze zbyt małej ilości płynu owodniowego, przez co ścianki macicy naciskają na płód, utrudniając mu poruszanie się. Powoduje to sztywnienie stawów i problemy z poruszaniem się po narodzinach. Pomóc powinna wizyta u ortopedy i fizjoterapeuty.

Niestety, mniejsze dzieci mają statystycznie mniejsze szanse na przeżycie niż ich więksi rówieśnicy. Ich rodzice muszą więc liczyć się z dłuższym leczeniem szpitalnym.

Problemy noworodków hipotroficznych w pierwszych dniach życia:

• hipoglikemia,
  
• słaba tolerancja pokarmu,
  
• policytemia (nadkrwistość),
  
• hipotermia,
  
• zaburzenia oddychania.
  

Długotrwałe konsekwencje hipotrofii płodu zależą od jej przyczyn. Dzieci hipotroficzne często dotykają je też problemy neurologiczne (padaczka, porażenie mózgowe, ślepota lub głuchota). Jednak ryzyko wystąpienia wad rozwojowych zależy od przyczyny hipotrofii. Znacznie rzadziej zmagają się z nimi dzieci dotknięte hipotrofią asymetryczną. Wynika to stąd, że ich mózgi mogły otrzymywać wystarczającą ilość substancji odżywczych koniecznych do prawidłowego rozwoju w życiu płodowym (o czym świadczy rozwinięta głowa). Dzieci hipotroficzne są też raczej mniejsze i lżejsze, choć wiele z nich dorównuje swoim rówieśnikom około 6.–8. roku życia.