Za wcześniaka uważa się dziecko urodzone między 22 a 37 tygodniem ciąży, przy czym poród przed 28 tygodniem ciąży określany jest jako skrajne wcześniactwo. Jego konsekwencje mogą odbić się na dziecku w przyszłości. Przedwcześnie urodzone dzieci obchodzą swoje święto 17 listopada,w Światowy Dzień Wcześniaka.

Przyczyny wcześniactwa

Czynniki ryzyka przedwczesnego porodu to:

• przebyty poród przedwczesny i poronienie podczas wcześniejszej ciąży,
  
• niewłaściwy styl życia (spożywanie alkoholu, palenie papierosów, nadmierny stres i wysiłek fizyczny, nieodpowiednie odżywianie się, zaniedbywanie higieny osobistej),
  
• nadwaga, otyłość,
  
• wiek matki poniżej 18 i powyżej 35 roku życia,
  
• współistniejące z ciążą schorzenia – gruźlica, cukrzyca, zapalenie nerek, nadciśnienie tętnicze, niedokrwistość, choroby wątroby, tarczycy, choroby weneryczne,
  
• ciąża wielopłodowa,
  
• zaburzenia hormonalne,
  
• wielowodzie,
  
• wady rozwojowe płodu,
  
• uraz brzucha w ciąży,
  
• przedwczesne oddzielenie się łożyska, łożysko przodujące,
  
• wady wrodzone macicy, duże mięśniaki macicy, zakażenia wewnątrzmaciczne.
  

Szanse na przeżycie wcześniaka i powikłania wcześniactwa

Noworodki urodzone przed końcem 36 tygodnia ciąży są 30–krotnie bardziej narażone na zgon w porównaniu z noworodkami donoszonymi. W przypadku skrajnego wcześniactwa ryzyko zgonu dziecka jest nawet 200–krotnie większe.

Jak wygląda opieka nad wcześniakami? Odpowiedź znajdziecie w filmie:

Szanse przeżycia wcześniaka i rozwój nieprawidłowości w stanie zdrowia dziecka determinowane są stopniem wcześniactwa. Wcześniaki, z powodu niedojrzałości narządów wewnętrznych i nieprawidłowego działania układów, narażone są na liczne urazy, zakażenia czy niedotlenienie. Mogą zmagać się z niedoborem masy ciała i wzrostu, retinopatią, niedorozwojem i uszkodzeniem płuc, niewydolnością oddechową, przedłużoną żółtaczką, zaburzeniami neurologicznymi, niewydolnością mechanizmów termoregulacyjnych. Dlatego umieszczane są w inkubatorach, które utrzymują właściwą temperaturę ciała, wspomagają proces oddychania, monitorują parametry organizmu, zaopatrują w pokarm i lekarstwa.

Te dolegliwości mogą przyczynić się do rozwoju martwiczego zapalenia jelit, krwotoku śródczaszkowego, opóźnionego rozwoju umysłowego i dysplazji oskrzelowo-płucnej. Dlatego w pierwszych 12 miesiącach życia, oprócz kontrolnych wizyt u pediatry, dziecko będzie wymagało częstych konsultacji u specjalistów, m.in. laryngologa, okulisty, kardiologa, neurologa, neonatologa.

Konsekwencje zbyt wczesnego przyjścia na świat mogą pojawić się w dalszym etapie rozwoju. Dziecko może być słabsze, niższe, chorowite, zmagać się częściej z chorobami dróg oddechowych i alergiami. W większości przypadków wcześniactwo nie rzutuje na rozwój intelektualny.

Rozwój wcześniaka

Wcześniaki wypisuje się ze szpitala, kiedy osiągną 2000 g masy ciała, są dostatecznie silne by ssać pierś i prawidłowo oddychają. Przez pierwsze trzy miesiące od opuszczenia szpitala nie należy zabierać dziecka do zatłoczonych miejsc i nie narażać na kontakt z osobami chorymi, ponieważ infekcje mogą okazać się bardzo niebezpieczne. Rodzice powinni pamiętać o szczepieniach ochronnych – pierwszym roku życia należy podać szczepionkę przeciw pneumokokom, meningokokom i rotawirusom. Najlepiej odżywiać dziecko mlekiem matki. Jeśli pojawia się problemem z nauką ssania piersi, w niektórych przypadkach lekarz zaleca terapię psychoruchową i kieruje rodziców na instruktaż fizjoterapeutyczny. Należy podawać dziecku preparaty zawierające żywe szczepy bakterii, które będę pomocne w budowaniu odporności, kształtowaniu fizjologicznego składu mikroflory, uszczelnianiu bariery jelitowej, ochronie przed wnikaniem alergenów i bakterii chorobotwórczych oraz stymulowaniu wydzielania śluzu.

Zobacz także: Szczepionka przeciwko meningokokom - co warto wiedzieć?

Ważne jest, aby zapewnić dziecku komfortowe warunki. Temperatura pomieszczeń powinna wynosić 22–23°C, a woda do kąpieli sięgać 36–37°C. Lekarze zalecają okazywanie dziecku czułości – częste głaskanie, dotykanie, przytulanie. Badania dowiodły, że dzieci, którym nie brakuje dotyku szybciej przybierają na wadze i przyzwyczajają się do dźwięków i światła.

Wcześniaka należy bacznie obserwować – zwracać uwagę na brak koncentracji wzroku, wodzenie wzrokiem, sposób układania i wiotkość ciała, nadmierne wyginanie się do tyłu, nie podejmowanie prób trzymania głowy, reakcje na dźwięki, niedostateczną aktywność, nieprzybieranie na wadze, zaciśnięcie piąstek, trudności z wypróżnianiem się.

Ważna jest pielęgnacja skóry dziecka, ponieważ jest ona bardzo delikatna i podatna na uszkodzenia. Preparaty wykorzystywane przy pielęgnacji powinny być bezzapachowe, pozbawione sztucznych barwników i środków konserwujących. Ich celem jest nawilżenie i natłuszczenie, przywrócenie naturalnej bariery ochronnej, zwiększenie elastyczności i sprężystości skóry, szybsza regeneracja naskórka oraz zapobieganie nadmiernej utraty wody.

Warto kontrolować czy rozwój somatyczny dziecka przebiega prawidłowo. Przydatne są siatki centylowe specjalnie opracowane dla dzieci urodzonych przedwcześnie, dopasowane do płci i wieku, dzięki którym można dokonywać pomiarów długość i masa ciała oraz obwodu głowy i klatki piersiowej.