Soczewka to jeden z elementów oka, umiejscowiony między tęczówką a ciałem szklistym. Jest to przezroczysty, elastyczny, dwuwypukły krążek, którego funkcją jest skupianie promieni świetlnych, dzięki czemu na siatkówce tworzy się obraz (odwrócony i pomniejszony). Narząd ten umożliwia także ostre widzenie obiektów z różnych odległości. W centralnej części soczewki znajduje się jądro. Kiedy dojdzie do jego zmętnienia, powstaje zaćma jądrowa.

Co to jest zaćma jądrowa?

Zaćma jądrowa jest chorobą oczu, w wyniku której dochodzi do zmętnienia środkowej części soczewki i stwardnienia jej jądra. Wada ta postępuje powoli i jej objawy pojawiają się dopiero na dalszych etapach życia. Zaćma jądrowa powoduje, że światło jest nieprawidłowo skupiane, przez co nie dociera do siatkówki. Sytuacja taka skutkuje znacznym pogorszeniem wzroku.

Przyczyny zaćmy jądrowej

Zaćma jądrowa rozwija się z wiekiem. Czynniki, które odpowiadają za chorobę to przede wszystkim geny. Zaćma jest dziedziczona aż w ⅓ wszystkich przypadków. Ryzyko jej pojawienia się jest większe u osób, u których stwierdzono schorzenia gałki ocznej, zaburzenia metaboliczne, zakażenia w okresie noworodkowym, stany zapalne rogówki i twardówki, guzy wewnątrzgałkowe, uraz mechaniczny. Nie bez znaczenia pozostaje także narażenie na działanie czynników toksycznych m.in. promieniowania jonizującego i niektórych substancji czynnych zawartych w lekach.

Jak objawia się zaćma jądrowa?

Objawy zaćmy jądrowej najczęściej rozwijają się przez długi czas. Początkowo osoba chora zauważa u siebie nieznaczne pogorszenie widzenia, zwłaszcza przedmiotów, które znajdują się w dali (krótkowzroczność). Pacjenci mogą zgłaszać szybsze męczenie się oczu, widzenie za mgłą, problemy z widzeniem głębi kolorów. Często zdarza się także, że wzrok pogarsza się w jasnym świetle (np. w słoneczny dzień). Charakterystycznym objawem zaćmy jądrowej jest zmiana barwy soczewki oka – staje się ona żółta lub brunatna.

Zaćma jądrowa w początkowym stadium powoduje pozorną poprawę widzenia przedmiotów, które znajdują się blisko. Często pacjenci ze stwierdzoną wcześniej dalekowzrocznością nie potrzebują używać okularów korekcyjnych. Objaw ten jest przejściowy, a po nim następuje zauważalne pogorszenie wzroku.

Zaćma jądrowa prowadzi do ślepoty. Kiedy pojawią się jej objawy, należy udać się na kontrolę do poradni okulistycznej. Lekarz wykona szczegółowe badania wzroku (m.in. wziernikowanie dna oka) i przedstawi możliwości leczenia.

Leczenie zaćmy jądrowej

Leczenie zaćmy jądrowej jest możliwe tylko poprzez zabieg chirurgiczny, który polega na usunięciu chorej soczewki i zastąpieniu jej nową. Nie istnieje żaden lek, który mógłby cofnąć lub zatrzymać zmiany, które powstały w wyniku zaćmy. Nie pomagają także szkła korekcyjne.

Operacja zaćmy jądrowej

Operacja zaćmy jądrowej jest krótkim i bezbolesnym zabiegiem chirurgicznym. Wykonuje się go zawsze w znieczuleniu miejscowym (krople do oczu), dzięki czemu nieprzyjemne doznania są zredukowane do minimum. Cała procedura trwa około 30 minut. Po niej pacjent jest wypisywany do domu tego samego dnia. Operacja zaćmy może być wykonana w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia lub prywatnie.

Operacja zaćmy jest przeprowadzana metodą fakoemulsyfikacji, w której wykorzystywane są wibracje ultradźwiękowe. Lekarz wykonuje niewielkie nacięcie w rogówce (nie przekracza ono 2 mm) i wprowadza przez nie sondę, która emituje ultradźwięki. Ich działanie powoduje rozbicie chorej soczewki. Na jej miejsce wprowadzana jest sztuczna soczewka.

Na operowane oko zakładany jest opatrunek, który należy zdjąć po 24 godzinach od zabiegu. Przez kilka dni chory powinien kropić oczy specjalnymi kroplami. Zobowiązany jest także do zgłaszania się na wyznaczone wizyty kontrolne. Pacjent może wrócić do swoich codziennych obowiązków już po kilku dniach. Należy jednak uważać, aby nie podrażnić operowanego oka, dlatego na kilka tygodni dobrze jest zrezygnować z uczęszczania na basen i uprawiania sportu. Trzeba się także pilnować, aby nie dotykać i nie trzeć oka oraz nie zaciskać mocno powiek.

Operacja zaćmy jądrowej – powikłania

Operacja zaćmy jądrowej jest bezpiecznym zabiegiem, jednak może powodować powikłania. Są to:

• przesunięcie się soczewki;

• stan zapalny w operowanym oku;

• infekcja;

• oderwanie się siatkówki;

• wtórna zaćma.

Wszelkie niepokojące objawy po zabiegu usunięcia zaćmy należy niezwłocznie zgłosić lekarzowi.

Zobacz wideo: Operacja usunięcia zaćmy - jak wygląda?

Bibliografia:

1. B. Iwaszkiewicz-Bilikiewicz, Zaćma (cataracta), [w:] „Geriatria”, 2008, 2, s. 252–254.