Gradówka pojawia się na górnej lub dolnej powiece, tworząc nieduży guzek zbudowany z ropno-krwistej, galaretowatej masy. W efekcie zakażenia zmianie chorobowej towarzyszyć może zaczerwienienie i obrzęk. Gradówka nie jest bolesna, jednak w miarę powiększania się powoduje dyskomfort.

Przyczyny powstawania gradówki

Gradówka powstaje na oku na skutek zablokowania ujścia gruczołu łojowego. W powiece gromadzi się nadmiar wydzieliny, zalegająca masa powoduje rozdęcie ściany gruczołu, a to z kolei prowadzi do zaostrzenia zapalenia, wywołanego zamknięciem przewodów odprowadzających wydzielinę gruczołu tarczkowego. Mechanizm powstawania gradówek jest stały, niezależnie od przyczyn, których może być kilka. Należą do nich:

• nawracający (niedoleczony) jęczmień zewnętrzny,
  
• nadczynność gruczołów Meiboma (często występuje u osób noszących soczewki kontaktowe),
  
• zakażenie gronkowcem,
  
• trądzik różowaty,
  
• łojotokowe zapalenie skóry,
  
• obniżenie odporności (wskutek przebytej choroby, przemęczenia).
  

Szczególnym przypadkiem jest gradówka u dzieci, której przyczynę stanowi niewyrównana wada wzroku.

Jak rozpoznać gradówkę na oku?

Gradówka na oku często mylona jest z jęczmieniem, bo wygląda podobnie do niego. Istnieją jednak istotne różnice pomiędzy objawami tych dwóch schorzeń. W odróżnieniu od gradówki jęczmień jest bolesny. Powoduje zwykle obrzęk całej powieki, co utrudnia widzenie. 

Zobacz także: Spuchnięta powieka – jakie są przyczyny, o czym świadczy i jak leczyć?

Gradówka wyróżnia się wyraźnie zarysowanymi brzegami, a związany z nią przewlekły stan zapalny zwykle nie ma tak ostrej postaci, jak dzieje się to w przypadku jęczmienia. Zaburzenia wzroku (astygmatyzm) wywołane przez gradówkę wiążą się z uciskiem rosnącego guzka na rogówkę. O ile jęczmień może zniknąć samoistnie, w przypadku gradówki dzieje się to bardzo rzadko. Zwykle wymaga ona interwencji okulisty.

Jak zbudowane jest ludzkie oko? Dowiesz się tego z filmu:

Objawy gradówki to:

•  niebolesny, jasny, twardy guzek na górnej lub dolnej powiece, 
  
•  powiększanie się guzka z biegiem czasu,
  
•  zaczerwienienie skóry i obrzęk powieki w okolicy guzka,
  
•  przesuwanie się skóry nad guzkiem,
  
•  podrażnienie oka.

Leczenie gradówki

W sporadycznych przypadkach gradówka ulega samowyleczeniu. Guzek zostaje wówczas wchłonięty lub ulega samoistnemu przebiciu. Najczęściej jednak gradówkę należy leczyć.

W pierwszej kolejności można się odwołać do domowych sposobów. Podobnie jak przy leczeniu jęczmienia, gradówkę zwalczamy, redukując stan zapalny gruczołu tarczkowego. W tym celu kilka razy dziennie stosujemy dwudziestominutowe ciepłe, suche okłady. Służy do tego np. szklana butelka wypełniona gorącą wodą. Mokre kompresy o właściwościach ściągających, dezynfekujących chorobowo zmienioną powiekę, do przygotowania których nadaje się zielona herbata, rumianek, ziele świetlika czy zielona pietruszka, stosowane są jako profilaktyka, natomiast nie jako leczenie miejscowe powstałej gradówki. Inną zalecaną metodą terapii są delikatne masaże, które zmniejszają obrzęk powieki i ułatwiają odprowadzenie zalegającej masy ropno-krwistej.

Leczenie domowe gradówki nie powinno trwać dłużej niż dwa tygodnie. Jeśli objawy chorobowe utrzymują się po tym okresie, należy skonsultować się z lekarzem. Natychmiastowy kontakt ze specjalistą zalecany jest zwłaszcza wtedy, gdy gradówce zaczyna towarzyszyć ból oka lub gdy chory odczuwa pogorszenie ostrości widzenia. 

Leczenie farmakologiczne polega na wcieraniu w chorobowo zmienione miejsce na powiece maści z antybiotykiem i steroidami. Dodatkowo można stosować zalecone przez okulistę krople do oczu i leki doustne. Taka terapia zazwyczaj jest w pełni skuteczna. Jeśli jednak nie zakończy się sukcesem, gradówkę trzeba usunąć operacyjnie.

Zabieg usunięcia gradówki wykonywany jest ambulatoryjnie, w znieczuleniu miejscowym. Jeśli guzek jest niewielkich rozmiarów, często wystarcza jego nacięcie i usunięcie galaretowatej masy, która go wypełnia. W przypadku większych zmian otwiera się skórę po wewnętrznej stronie powieki i łyżeczkuje gradówkę wraz z włóknistą torebką, która ją otacza. W ten sposób uniemożliwia się nawrót choroby. Po zabiegu aplikuje się antybiotyk w postaci maści (należy go następnie stosować przez kilka dni) i na kilka godzin sporządza opatrunek, który zasłania gałkę oczną.

Zapobieganie powstawaniu gradówek

Gradówka jest schorzeniem, które ma tendencję do nawracania. Dlatego istotne jest zachowanie odpowiedniej higieny brzegów powiek. Najprostszy sposób to regularne ich przemywanie czystym wacikiem zwilżonym ciepłą wodą. 

Można też stosować dostępne w aptekach płyny lub nasączone nimi jednorazowe chusteczki. Osoby ze skłonnością do gradówek powinny regularnie sporządzać ciepłe okłady, które pomagają upłynnić zalegające w brzegach powiek wydzieliny. Innym na to sposobem jest delikatny masaż okolic podatnych na schorzenia. Wszystkie te zabiegi znacząco zmniejszają ryzyko zatkania ujścia gruczołu Meiboma.

By uniknąć powstania gradówki, oprócz wyżej opisanej profilaktyki warto zachowywać zdrowy rozsądek - unikać nadmiaru kosmetyków, codziennie zmywać makijaż, z umiarem nosić soczewki kontaktowe, regularnie dbać o higienę twarzy.