Przyczyną dolichocefalii jest przedwczesne zarastanie szwów strzałkowych już w trakcie życia płodowego lub deformacja w pierwszych tygodniach po urodzeniu. Na powstanie tej wady narażone są szczególnie wcześniaki, które z różnych względów układane są w pozycjach, w których wyniku może dojść do pojawienia się dolichocefalii.

Zobaczcie, jak bezpiecznie trzymać niemowlę:

Dolichocefalia – co to jest?

Dolichocefalia (długogłowie) to wada rozwojowa czaszki, która charakteryzuje się długą i wąską głową spłaszczoną po bokach. Technicznie to zaburzenie definiowane jest jako zmniejszenie indeksu cefalicznego (CI) określającego proporcje główki dziecka do 75 lub mniej. Dla porównania, CI wynoszące 76 do 80 to wartość prawidłowa. Wynika z tego, że im mniejsza wartość tego wskaźnika, tym dłuższa główka dziecka. Jednym z typów dolichocefalii jest skafocefalia. W niektórych populacjach, np. u Eskimosów czy Aborygenów, nie jest patologią.

Człowiek może urodzić się z takim schorzeniem, choć zdarza się również, że powstaje ono w trakcie hospitalizacji w pierwszych tygodniach życia. Dolichocefalia zauważona jest zwykle przez rodzica lub personel medyczny jako nietypowo wydłużona głowa przypominająca jajko, co najbardziej rzuca się w oczy. Czasami anomalię udaje się zaobserwować już podczas badań ultrasonograficznych wykonywanych w trakcie ciąży.

Dolichocefalia, choć w większości przypadków łagodna i niezwiązana z powikłaniami, jest schorzeniem mogącym doprowadzić do upośledzenia rozwoju mózgowia w związku ze zwiększonym ciśnieniem na niego wywieranym w trakcie jego wzrostu oraz powstania upośledzenia umysłowego. Może też świadczyć o występowaniu innych wad wrodzonych. Na szczęście większość ewentualnych patologii można wykryć już na wczesnym etapie za pomocą technik obrazowania takich jak ultrasonografia przezciemiączkowa, rentgen czy tomografia komputerowa.

Dolichocefalia – przyczyny

Podstawową przyczyną dolichocefalii jest przedwczesne zarastanie szwów czaszki, a dokładnie szwu strzałkowego, przebiegające od tyłu do przodu czaszki, które łączy ze sobą dwie kości ciemieniowe. U prawidłowo rozwijającego się dziecka utrzymanie niepołączonych ściśle przestrzeni kostnych konieczne jest, by umożliwić dalsze powiększanie się mózgowia w dwóch płaszczyznach. Zarośnięcie szwów strzałkowych prowadzi do powiększania się główki tylko w jednym wymiarze – przednio-tylnym, a struktury czaszki rozrastają się, rozpychając inne szwy niezarośnięte.

Przyczyn przedwczesnego zarastania szwów oraz powstania dolichocefalii doszukuje się w nieprawidłowym ułożeniu dziecka w trakcie trwania ciąży, kiedy dochodzi do wklinowania się główki pod żebra matki. Takie ukształtowanie czaszki spotyka się również w niektórych zaburzeniach genetycznych takich jak:

• zespół Blooma,
• zespół Crouzona,
• zespół Edwardsa,
• homocystynuria,
• zespół Marfana,
• zespół Pradera-Williego,
• zespół Sotosa.

Inną grupą noworodków narażoną na pojawienie się dolichocefalii są wcześniaki. Niedojrzałość noworodka urodzonego przedwcześnie i niska masa urodzeniowa predysponują do powstawania deformacji czaszki jeszcze po urodzeniu. Do problemów związanych z prawidłowym kształtowaniem się główki dziecka predysponuje przede wszystkim położenie malucha w łóżeczku lub inkubatorze. Dzieci urodzone przed 32. tygodniem życia są zwykle układane w pozycji leżącej bocznej lub na brzuchu ze względu na udowodnione korzystne działanie związane z ułatwieniem oddawania stolca, zapobieganiem cofaniu się treści pokarmowej (refluksowi), wiąże się też ze zmniejszonym ryzykiem bezdechów, co z drugiej strony predysponuje do łagodnych odkształceń czaszki.

Dolichocefalia – leczenie

Każde występowanie nieprawidłowości rozwojowych wymaga konsultacji lekarskiej i doszukiwania się przyczyn wystąpienia choroby oraz badań pozwalających na wykluczenie innych schorzeń.

Grupą noworodków, która odnosi szczególne korzyści z leczenia tej wady rozwojowej w sposób zachowawczy, są wcześniaki. Zastosowanie odpowiednio dobranych pomocy rehabilitacyjnych może zapobiec powstawaniu i pogłębianiu się dolichocefalii. Poduszki ortopedyczne dla niemowląt oraz ortezy kranialne zapobiegają odkształcaniu się główki i pozwalają na zachowanie naturalnych krzywizn kręgosłupa. Takie leczenie wskazane jest głównie ze względów kosmetycznych, nie dowiedziono jego wpływu na rozwój psychomotoryczny dziecka.

W bardziej zaawansowanych przypadkach dolichocefalii spowodowanej zarośnięciem szwów czaszki przeprowadza się leczenie operacyjne, szczególnie gdy istnieje jakiekolwiek ryzyko powstawania zaburzeń psychomotorycznych i patologii rozwojowych mózgowia u dziecka.

Bibliografia:

1. D. McMarty, Dolichocephaly in preterm infants: prevalence, risk factors and early motor outcomes, American Journal of Perinatology 2017, nr 34, s. 372–378.

2. R. Lipina, Orteza kranialna jako metoda leczenia deformacji pozycyjnych, Nowa Pediatria 4/2016, s. 153–160.