Kępki żółte nazywane są żółtakami, a także ksantomatozami. Zabarwione na żółto zmiany skórne występują najczęściej na powiekach, choć w niektórych przypadkach mogą rozwinąć się także w okolicach spojówki, a nawet na innych częściach ciała. W zwalczaniu żółtaków najważniejsza jest zmiana diety.
Co to są kępki żółte?
Kępki żółte pojawiają się na skórze jako objaw hiperlipidemii lub hiperlipoproteinemii. Hiperlipidemia jest nieprawidłowym rozkładem lipidów (tłuszczy) spowodowanym przez zaburzenia pracy wątroby, czynniki genetyczne, a także powikłania wielu chorób, takich jak cukrzyca lub nadciśnienie tętnicze. Hiperlipoproteinemia jest nadmiernym wzrostem stężenia substancji tłuszczowych we krwi, a dokładnie znacznie zwiększoną ilością cholesterolu oraz trójglicerydów. Złogi lipidowe przybierają w większości przypadków formę grudek i guzków, choć ich wygląd może być odmienny.
Kępki żółte ujawniają się w okolicach powiek, choć mogą powstać także na dłoniach, stopach oraz fałdach skórnych. Obecność sporej ilości kępek żółtych określa się mianem żółtakowatości. Częściej pojawiają się u kobiet niż u mężczyzn, a szczyt zachorowań przypada między 40. a 50. rokiem życia, choć żółtaki mogą rozwijać się u osób zdecydowanie młodszych oraz znacznie starszych.
Powstawanie żółtaków
Proces tworzenia żółtaków jest związany z pochłanianiem nadmiernych ilości lipidów (tłuszczów) przez komórki tkanki łącznej, zwane makrofagami. Poprzez absorbowanie tłuszczów powstają komórki piankowe, złożone z cholesterolu i estrów. Żółtaki w około połowie przypadków dotyczą ludzi ze zwiększonym poziomem tłuszczy w surowicy krwi. Rzadziej ich obecność jest związana ze zmniejszonym stężeniem tzw. dobrego cholesterolu i zwiększonym stężeniem tzw. złego cholesterolu.
Odmiany żółtaków
Istnieje kilka odmian żółtaków. Najczęściej są to miękkie kępki żółte w postaci płaskich lub wyniosłych tworów guzowatych na powiekach. Są ściśle związane z rozwojem hiperlipoproteinemii. W medycynie wyróżnia się także kępki guzowate, które są zdecydowanie większe, przybierają żółtą lub różową barwę, rozwijają się symetrycznie nad dużymi stawami, najczęściej w okolicach rąk i stóp, rzadziej w obrębie pośladków. Tak jak żółtaki na powiekach są ściśle powiązane z trwającą hiperlipoproteinemią.
Lekarze wyróżniają także drobne, żółte guzki zlokalizowane na pośladkach, określane mianem kępek żółtych wysiewnych. Przyczyna ich powstawania leży w podwyższonym poziomie trójglicerydów we krwi. Kępki żółte mogą rozwijać się w okolicach ścięgien, dłoni. Określane są jako kępki żółte ścięgien, kępki żółte linijne dłoni oraz kępki żółte zlewne (zlewające się, bardzo drobne guzki).
Kępki żółte to sygnał ostrzegawczy!
Kępki żółte powstają u osób stosujących niewłaściwą dietę, bogatą w tłuszcze, zwłaszcza w tłuszcze trans oraz tłuszcze nasycone. Stan ten prowadzi do gromadzenia złogów w postaci żółtaków na skórze, które bardzo często występują jednocześnie z procesem miażdżycowym, chorobami nerek, niedrożnością przewodu pokarmowego oraz chorobami wątroby. Zdaniem lekarzy kępki żółte występujące na powiekach mogą być zwiastunem zbliżającego się zawału serca. Udowodnili to duńscy kardiolodzy, którzy przeprowadzili badania na ponad 12 tys. osób. Dzięki nim wiadomo, że osoby z kępkami żółtymi w obrębie powiek są o 48% bardziej narażone na zawał, a także o 39% bardziej narażone na choroby serca.
Kępki żółte - leczenie
Podstawą leczenia żółtaków jest zmiana diety. Osoby borykające się z kępkami żółtymi powinny wprowadzić do jadłospisu dużo warzyw, owoców, a także ryb. Należy zrezygnować z jedzenia tłustego mięsa, masła, jedzenia typu fast food, spożywania nadmiernych ilości alkoholu. Osoby z żółtakami powinny także zwiększyć aktywność fizyczną. Jeśli sama dieta nie przynosi skutku, najczęściej stosuje się środki zmniejszające poziom cholesterolu oraz trójglicerydów w postaci statyn i fibratów.
Usuwanie żółtaków
Kępki żółte (żółtaki), które sprawiają spore problemy kosmetyczne i które są oporne na stosowane leki oraz dietę, można usunąć chirurgicznie. Zanim osoba z żółtakami zdecyduje się na taki krok, powinna wykonać badanie histopatologiczne. Chirurgiczne wycięcie jest stosowane zazwyczaj u osób mających małe zmiany skórne o liniowym charakterze. Ta metoda wiąże się jednak ze sporym ryzykiem pozostawienia blizn po zabiegu.
Żółtaki można usunąć za sprawą zabiegu laserowego, wykorzystującego laser CO2, który odparowuje zmiany skórne. Zaletą tej metody jest brak krwawienia, krótki czas trwania oraz brak konieczności stosowania znieczulenia. Należy jednak pamiętać, że nawet po najdokładniejszym zabiegu żółtaki prawdopodobnie powrócą, jeśli nie zmieni się nawyków żywieniowych.
Bibliografia
1. Jabłońska S., Majewski S., Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 2005
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4472649/