Śmierć łóżeczkowa występuje najczęściej w ciągu pierwszych 3 miesięcy życia dziecka. Nie poznano przyczyny, jaka powoduje ten zespół, ale znane są niektóre czynniki, które mogą zwiększyć ryzyko jej wystąpienia. Eksperci uważają, że niektóre niemowlęta mogą mieć problem z częścią mózgu, która kontroluje oddech, tętno i stan przebudzenia. Kiedy dzieci doświadczają uczucia gorąca, a ich usta lub nos są przykryte pościelą, nie są w stanie regulować swojego tętna, oddychania i temperatury, tak jak inne niemowlęta.
Śmierć łóżeczkowa – kiedy występuje i co oznacza?
Śmierć łóżeczkowa dotyczy najczęściej dzieci niewykazujących objawów chorobowych, a zgon następuje w niejasny i szokujący dla bliskich sposób. Niemowlę umiera podczas snu, najprawdopodobniej nocą, ale może do tego dojść o każdej porze. Może to nastąpić w łóżeczku, wózku lub nawet w ramionach rodziców. Najczęściej występuje w okresie sezonu zimowego i ma tendencję do zwiększania się w zimowych miesiącach. Może to być spowodowane wzrostem infekcji o tej porze roku, jak również korzystaniem przez rodziców z dodatkowych pościeli lub ogrzewania nocą.
Śmierć łóżeczkowa – które dzieci są najbardziej narażone na ryzyko?
Większość przypadków śmierci łóżeczkowej występuje w ciągu pierwszych 6 miesięcy życia, najczęściej w wieku od 2 do 3 miesięcy. Ryzyko spada wraz z rozwojem dziecka. Częstość występowania zespołu śmierci łóżeczkowej jest najwyższa w przypadku niemowląt. Prawdopodobne jest to spowodowane warunkami życia, a nie tylko wiekiem dziecka.
Istnieją także czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia śmierci łóżeczkowej, a są to:
- występowanie częściej u chłopców niż dziewcząt – może to wynikać z różnic w gospodarce hormonalnej i ukształtowaniu mózgu,
- wcześniactwo – ryzyko jest wyższe, jeśli dziecko urodziło się przedwcześnie (przed 37 tygodniem) lub miało niską masę urodzeniową – poniżej 2,5 kg.
Chociaż nie ma skutecznego sposobu na zapobieganie śmierci łóżeczkowej, istnieje kilka metod, które można zastosować, aby umożliwić dziecku bezpieczny sen i ochronić je przed czynnikami ryzyka związanymi z tym zespołem. Oto kilka z nich:
- Dziecko należy umieścić w łóżeczku w tym samym pomieszczeniu, w którym śpią rodzice. Dotyczy to również drzemek dziennych.
- Dziecko należy ułożyć do spania na plecach lub na boku.
- Nie należy spać na kanapie lub fotelu z dzieckiem, ze względu na zwiększone ryzyko przegrzania i wystąpienia duszności u dziecka, które jest takie samo zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy.
- Po przytuleniu się lub karmieniu należy umieścić dziecko z powrotem w łóżeczku do spania.
- Należy się upewnić, że łóżeczko i materac dziecka są bezpieczne. Niemowlę powinno spać na twardym, płaskim materacu, który jest czysty i w dobrym stanie technicznym. Miękkie powierzchnie nie są przeznaczone do snu dziecka. Materac powinien dobrze leżeć w łóżeczku lub kołysce, bez żadnych luk na krawędziach.
- Nie wolno palić tytoniu. Jeśli dziecko jest regularnie narażone na dym tytoniowy, ryzyko wystąpienia zespołu śmierci łóżeczkowej wzrasta. Nie należy spać ze swoim dzieckiem po zapaleniu papierosa. Dom powinien być wolny od dymu tytoniowego.
- Nie należy przegrzewać dziecka. W pokoju, w którym śpi dziecko powinna panować temperatura między 16 °C i 20 °C. Warto się upewnić, że łóżeczko niemowlęcia nie znajduje się w pobliżu grzejnika lub ognia ani w bezpośrednim świetle słonecznym. Zamiast kołdry powinno się używać koca lub śpiwora dla niemowląt, które są odpowiedniej wielkości i grubości. Podczas sprawdzania, czy dziecku jest ciepło czy zimno, nie sprawdza się rąk lub stóp, ponieważ normalnie są zimniejsze niż reszta ciała. Zamiast tego sprawdza się, czy brzuch dziecka jest gorący czy też poci się. Głowa dziecka powinna być odsłoniętą podczas snu. Należy się upewnić, że śpiwór jest dobrze dopasowany, by dziecko nie przesuwało się do jego wnętrza. Nie powinno się używać poduszek w łóżeczku niemowlęcia. Dziecko nie powinno mieć zabawek w łóżeczku do szóstego miesiąca życia.
- Należy jak najczęściej karmić dziecko piersią. Zmniejsza to ryzyko śmierci łóżeczkowej i zwiększa odporność dziecka na zakażenia.
Śmierć łóżeczkowa – statystyki
Śmierć łóżeczkowa to przyczyna numer jeden zgonów zdrowo urodzonych niemowląt w krajach cywilizowanych. Według różnych danych występuje średnio raz na kilka lub kilkanaście tysięcy żywych urodzeń. Dla Polski oznaczałoby kilkadziesiąt lub kilkaset zgonów rocznie.