Dziecko, które przychodzi na świat, ma również ciemiączka boczne, usytuowane w okolicach skroni. Najczęściej występują one u wcześniaków i zarastają zazwyczaj jeszcze w okresie płodowym.

Przednie i tylne ciemiączko u niemowlaka – kiedy zarasta ciemiączko?

Ciemiączko przednie znajduje się w miejscu połączenia kości ciemieniowych i czołowej. Jest zbudowane z wytrzymałej i elastycznej błony, która ochrania mózg. Zwykle ma ono wymiar 2 x 2 cm, jest miękkie oraz tętni zgodnie z tętnem dziecka. Ciemiączko przednie delikatnie się zapada, kiedy noworodek znajduje się w pionowej pozycji bądź leży nieruchomo. Zarasta zwykle około 16. miesiąca życia. Ciemiączko tylne napina się i tętni razem z krzykiem malucha. Zarasta około 3. miesiące po urodzeniu.

Ciemiączko u niemowlaka – do czego służy?

W czasie porodu naturalnego zazwyczaj to głowa dziecka toruje drogę reszcie ciała. Jej obwód jest duży w porównaniu z wielkością dróg rodnych, przez co czaszka malucha jest dość mocno ściskana. Kości czasami nachodzą na siebie, ale nie jest to niebezpieczne dla dziecka, dzięki ciemiączkom. Pozwalają one dopasować czaszkę do dróg rodnych. Zdarza się, że po naturalnym porodzie dziecko ma lekko zdeformowany kształt głowy. Jeżeli lekarz nie wykryje żadnych nieprawidłowości w rozwoju niemowlaka, nie ma powodu do niepokoju. Głowa powinna po jakimś czasie odzyskać zaokrąglony, symetryczny kształt.

Przedwczesne zarastanie ciemiączek może być przyczyną przedawkowania witaminy D, która znajduje się np. w mleku modyfikowanym. W razie wątpliwości matka powinna skonsultować dawki pokarmu z lekarzem.

Ciemiączko u dzieci a neurologiczna

Ocena ciemiączek u dzieci jest bardzo istotna w diagnostyce zaburzeń neurologicznych, zwłaszcza w celu stwierdzenia lub wykluczenia problemów z ciśnieniem śródczaszkowym i mózgowego porażenia dziecięcego. Między kośćmi czaszki noworodka występują przerwy i szwy. Jeżeli zrastają się one zbyt szybko, wtedy może dojść do zjawiska małogłowia prawdziwego, co w efekcie powoduje, oprócz zniekształcenia czaszki, ograniczenie rozwoju ośrodkowego układu nerwowego malucha. Kontrola rozwoju ciemiączek jest bardzo ważna, ponieważ zmiany w ich wyglądzie mogą sugerować nieprawidłowy rozwój niemowlaka bądź jego problemy ze zdrowiem. W czasie badania lekarz zazwyczaj sprawdza je poprzez dotyk, mierzenie tętna, a także obserwację, czy ciemiączka się zapadają lub nie zarastają za wcześnie.

Badanie USG przezciemiączkowe pozwala na ocenę rozwoju mózgu dziecka. Najczęściej jest ono zlecane, po trudnym porodzie, niemowlakom, które urodziły się dużo przed planowanym terminem lub przy wszelkiego rodzaju wątpliwościach rozwoju układu nerwowego. Badanie jest całkowicie bezpieczne i bezbolesne dla dziecka oraz trwa maksymalnie kilkanaście minut.

Ciemiączko u niemowlaka a podwyższone ciśnienie śródczaszkowe

Podwyższone ciśnienie śródczaszkowe może upośledzać funkcje neurologiczne w organizmie dziecka. Objawy nadmiernego ciśnienia sklepienia czaszki u niemowlaków to np.:

• zwiększony obwód głowy,
  
• silne napięcie przedniego ciemiączka,
  
• płacz, w czasie którego dziecko kołysze się,
  
• niepokój,
  
• drażliwość ruchowa.

Stany, w których może dochodzić do podwyższonego ciśnienia śródczaszkowego, to:

• nowotwór mózgu,
  
• wodogłowie,
  
• zapalenie opon mózgowych lub mózgu,
  
• krwotok śródmózgowy.
  

Wypukłe, pulsujące, zapadnięte ciemiączko – co powinno niepokoić?

Ciemiączko u niemowlaka może pulsować i napinać się, np. podczas płaczu lub krzyku dziecka. Nie ma w tym powodu do niepokoju pod warunkiem, że wraca ono do pierwotnego kształtu, zaraz po tym jak maluch się uspokoi. Zapadnięte ciemiączko, szczególnie w gorące dni, podczas biegunki, wymiotów, może sugerować odwodnienie niemowlaka. Szczególnie niepokojąca sytuacja jest wtedy, kiedy maluch rzadko oddaje mocz oraz ma suche śluzówki. Pulsujące i wypukłe ciemiączko w czasie gorączki bądź drgawek, może świadczyć o infekcji. Zdarza się, że dziecko wtedy bardzo płacze lub jest nienaturalnie senne i spokojne.

Ciemiączko u niemowlaka nie zarasta

Zbyt wolne zarastanie ciemiączka u dziecka to również powód do niepokoju. Przyczyną takiego stanu może być np. krzywica. Schorzenie występuje stosunkowo rzadko, najczęściej u maluchów z niedoborem witaminy D3. Krzywica to choroba, w przebiegu której dziecko ma miękkie i słabo uwapnione kości. Powoduje to nienaturalne wyginanie się w łuk kończyn, zwłaszcza nóg. O wystąpieniu schorzenia u malucha świadczą np.: zahamowanie wzrostu, wolne zarastanie ciemiączka czy spłaszczenie kości potylicznej. Metodą leczenia choroby jest suplementacja witaminy D3. Przyjmowane dawki muszą zostać skonsultowane z lekarzem.