Cholestaza ciężarnych - jak się objawia u kobiet w ciąży i jak ją leczyć?

Fot: Fotolia / fotolia.com

Cholestaza ciężarnych może wystąpić jako indywidualna jednostka chorobowa, jednak może też wynikać z zaostrzenia innych chorób wątroby pod wpływem ciąży. Wyniki badań laboratoryjnych nie odbiegają znacząco od normy. Poza świądem skóry obserwuje się żółtaczkę.

Z praktycznego punktu widzenia choroby u kobiet ciężarnych dzieli się na te specyficzne dla ciąży oraz choroby nieswoiste dla ciąży, które jednak mogą się rozwinąć w czasie jej trwania. Trzecią odrębną grupę stanowią choroby związane z istniejącymi już przed ciążą schorzeniami lub zaburzeniami funkcji wątroby. Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych zalicza się do chorób swoistych dla ciąży. Obok niepowściągliwych wymiotów ciężarnych i zespołu HELLP jest jednostką chorobową rozwijającą się wyłącznie u kobiet ciężarnych.

Czym jest wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych?

Etiologia choroby nie jest poznana. U kobiet z wewnątrzwątrobową cholestazą ciężarnych stwierdza się upośledzone wydzielanie estrogenów do żółci. Nie wiadomo, czy są to pierwotne zaburzenia będące patomechanizmem powstawania tej choroby, czy też zaburzenia wydzielania estrogenów do żółci wynikają z zaburzenia ich metabolizmu lub nieprawidłowej odpowiedzi tkanek na estrogeny. Częstość występowania cholestazy wewnątrzwątrobowej wśród populacji europejskiej i amerykanów szacuje się na 0,1-1,7%. Prawdopodobieństwo wystąpienia cholestazy u kobiety ciężarnej wzrasta w przypadku ciąż wielopłodowych. Ciąże bliźniacze, trojacze itd. zwiększają ryzyko wystąpienia cholestazy nawet pięciokrotnie. W szacowaniu ryzyka wystąpienia cholestazy w aktualnej ciąży bierze się pod uwagę jej wystąpienie w poprzednich ciążach, a także predyspozycje rodzinne.

Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych - rozpoznanie

Objawy choroby ujawniają się zazwyczaj dopiero w 3. trymestrze ciąży. Bardzo rzadko cholestaza rozwija się przed 20. tygodniem ciąży. Pierwszym najbardziej charakterystycznym objawem jest świąd skóry. Obejmuje on najsilniej okolice dłoni, stóp, jednak może też objąć całe ciało. Świąd nasila się głównie nocą. W okresie 1-4 dni po jego ustąpieniu pojawia się żółtaczka. Jest ona umiarkowana. Stężenie bilirubiny wzrasta maksymalnie do 5 mg/dl. Wskaźniki wątrobowe, jak aktywność aminotransferaz, są zazwyczaj w normie, choć mogą ulec minimalnemu podwyższeniu, nie przekraczając najczęściej wartości 250 jm./l. Wskaźnikiem wyraźnie przekraczającym normy jest aktywność fosfatazy zasadowej. Ponadto przy pierwszych symptomach choroby bardzo istotnym badaniem jest oznaczenie kwasów żółciowych w surowicy krwi. Jest to czuły marker cholestazy wewnątrzwątrobowej, przekraczający wtedy nawet stukrotnie górnej granicy normy.

Czy cholestaza ciążowa to zawsze odrębna jednostka chorobowa?

U kobiet w ciąży cholestaza wewnątrzwątrobowa może sugerować występowanie innych chorób wątroby. Dlatego też, zaraz po jej zdiagnozowaniu, należy:

  • oznaczyć markery serologiczne zakażeń wirusowych wątroby,
  • wykonać badanie ultrasonograficzne wykluczające obecność złogów żółciowych i kamicy żółciowej,
  • wykluczyć pierwotne choroby wątroby, jak marskość wątroby czy wrodzona hiperbilirubinemia.

Powyższe stany mogą ulec uaktywnieniu lub zaostrzeniu w ciąży.

Leczenie cholestazy w ciąży

W leczeniu stosuje się kwas ursodeoksycholowy w dawce 15 mg na kilogram masy ciała. Ma on właściwości łagodzące świąd, a dodatkowo pozytywnie wpływa na funkcje wątroby. Innym lekiem stosowanym w tej jednostce chorobowej jest cholestyramina, która również przyczynia się do redukcji świądu. Jej działanie polega na wiązaniu soli żółciowych w przewodzie pokarmowym i hamowania ich zwrotnego wchłaniania w krążeniu wrotno-jelitowym. Nie wpływa w żaden sposób na funkcje wątroby. Należy pamiętać, że niektóre witaminy rozpuszczalne w tłuszczach mogą nie być wystarczająco wchłaniane podczas kuracji cholestyraminą. Zaleca się suplementację witaminą K i D.

Bardzo rzadko stosowany jest fenobarbital na noc lub leki przeciwhistaminowe. Właściwie tylko w przypadku uporczywego, niepodatnego na podstawowe leczenie świądu.

Rokowanie w przypadku wystąpienia cholestazy wewnątrzwątrobowej

Jeśli jest to pierwotna jednostka chorobowa, niebędąca wynikiem już istniejącej wcześniej patologii, rokowanie jest bardzo dobre. Choroba ma łagodny przebieg i nie powoduje trwałego uszkodzenia wątroby.

Niestety, nawet u 40% chorych może dojść do porodu przedwczesnego i powikłań u płodu - zgonu wewnątrzmacicznego w wyniku zatrzymania soli kwasów żółciowych przez płód, które mogą przyczynić się do jego niedotlenienia.

U kobiet z rozpoznaną cholestazą zaleca się więc intensywny nadzór nad czynnościami życiowymi płodu oraz zakończenie ciąży w 38. tygodniu. Jeśli stwierdzi się u kobiety nasiloną żółtaczkę, ciąża powinna zostać rozwiązana już w 36. tygodniu.

Czy objawy cholestazy ustępują jeszcze w czasie ciąży pod wpływem leczenia?

Najczęściej świąd utrzymuje się do końca ciąży, a po jej zakończeniu ustępuje samoistnie w ciągu kilku lub kilkunastu dni. Po około 4-6 tygodniach od porodu czynniki biochemiczne powinny ulec znormalizowaniu.

Zobacz film: Badania w czasie ciąży. Źródło: 36,6

Data aktualizacji: 13.12.2017,
Opublikowano: 04.09.2017 r.

Komentarze (0)

Trwa dodawanie...
Komentarz dodany!
Komentarz nie mógł zostać dodany
Powstała pierwsza tabletka na depresję poporodową. Kiedy lek trafi na rynek?   

Szacuje się, że z powodu depresji porodowej cierpi 15 proc. kobiet. W walce z tym stanem już niedługo może im pomóc pierwsza na świecie tabletka łagodząca objawy depresji. Co o niej wiadomo i kiedy lek trafi na rynek?

Czytaj więcej
Nudności i wymioty w ciąży? Sprawdź, dlaczego powinnaś o nich powiedzieć lekarzowi podczas wizyty

Problem występowania pierwszych mdłości w ciąży jest często bagatelizowany. Wiele osób uważa je za „obowiązkowe” dolegliwości w ciąży, o których nie warto nawet informować swojego lekarza. Z tego względu niektóre ciężarne podczas wizyty pomijają temat mdłości i wymiotów w ciąży. To błąd – te objawy mogą niekorzystnie wpłynąć na komfort życia oraz mieć poważne konsekwencje dla zdrowia mamy i maluszka.

Czytaj więcej
Badania przed zajściem w ciążę - warto znacznie częściej kontrolować poziom glukozy

Prawidłowy poziomy cukru we krwi jest ważny już  chwili zajścia w ciążę, ponieważ chroni dziecko przed zaburzeniami rozwojowymi. Planując ciążę warto zatem znacznie częściej kontrolować poziom glukozy – przekonują eksperci.

Czytaj więcej
Cukrzyca ciążowa. Czym jest i jak wygląda leczenie?

Cukrzyca to stan, kiedy w krwioobiegu znajduje się za dużo glukozy. Jest to spowodowane niedoborem insuliny, czyli hormonu, który reguluje i obniża poziom glukozy we krwi. Nieleczona cukrzyca ciążowa może skutkować groźnymi powikłaniami. Dlatego tak ważne jest jej wczesne zdiagnozowanie i leczenie. Sprawdź, jakie są objawy cukrzycy ciążowej. 

Czytaj więcej
Jak liczyć ruchy dziecka w ciąży? Kiedy się pojawiają?

Jak liczyć ruchy dziecka w ciąży to pytanie ważne dla kobiet ciężarnych. Monitorowanie ruchów dziecka w brzuchu jest bardzo istotne również w przypadku przenoszonej lub zagrożonej ciąży. W przypadku prawidłowo rozwijającej się ciąży nie jest to konieczne, aczkolwiek większość ginekologów zaleca je jako działanie profilaktyczne.

Czytaj więcej
Zwolnienie lekarskie w ciąży – na jakich zasadach się odbywa?

Zwolnienie lekarskie w ciąży może być wystawione przez ginekologa lub innego specjalistę. Za czas, w którym kobieta nie pracuje, przysługuje jej zasiłek wynoszący 100% miesięcznego wynagrodzenia. Należy pamiętać, że istnieją wyraźne wskazania do zwolnienia lekarskiego w ciąży.

Czytaj więcej
Witaminy w ciąży – które warto brać?

W ciąży organizm ma zwiększone zapotrzebowanie na witaminy i składniki odżywcze, ponieważ w ciele kobiety rozwija się nowy człowiek. Odpowiednio zbilansowana, zdrowa dieta pomaga dostarczyć do organizmu niezbędne składniki mineralne i witaminy, jednak w ciąży może to nie być wystarczające. Według specjalistów w ciąży bardzo duże znaczenie mają między innymi kwas foliowy, witaminy D, kwasy DHA i jod. Z tego artykułu dowiesz się, jakie witaminy w ciąży warto przyjmować.

Czytaj więcej
Dieta eliminacyjna matki karmiącej – na czym polega i jak ją stosować?

Dieta eliminacyjna polega na stopniowym usuwaniu poszczególnych produktów z jadłospisu. Zalecana jest kobietom karmiącym piersią w przypadku podejrzenia, że objawy uczuleniowe występujące u dziecka wynikają z jego nietolerancji pokarmów spożywanych przez matkę.

Czytaj więcej
Krew pępowinowa – czy warto ją pobierać? W jakich sytuacjach może pomóc?

Krew pępowinowa jest pobierana po narodzinach dziecka. Pozostaje w pępowinie i łożysku. Jest ceniona ze względu na bogactwo występujących w niej pierwotnych komórek macierzystych o bardzo dużych zdolnościach do dzielenia się i regeneracji. Może być przechowywana w banku krwi pępowinowej.

Czytaj więcej
BBC: szczepienia przeciwko COVID-19 nie powodują u kobiet niepłodności ani nie grożą poronieniem

Na temat szczepień przeciwko COVID-19 krąży w sieci wiele mitów i nieporozumień; najczęściej powtarzane są twierdzenia, że u kobiet mogą one powodować niepłodność, a w ciąży grożą poronieniem. Nie ma jednak badań sugerujących, że szczepionka przeciwko COVID-19 może gromadzić się w jajnikach, co grozi niepłodnością – stwierdza BBC News, powołując się na nowe badania.

Czytaj więcej