Chodzenie na palcach u dziecka to nie jedyne możliwe zaburzenie chodu. Inne wady chodzenia u dzieci to m.in. tzw. gołębi chód, czyli niedbały chód wynikający ze słabej koordynacji ruchowej, chód piętowy – podczas poruszania się dziecka słychać wyraźne tupanie, czy koślawość kolan lub szpotawość kolan. Większość tych wad znika samoistnie we wczesnym dzieciństwie, ale wymaga stosowania obuwia korekcyjnego.

Zobacz też: Stopa końsko-szpotawa u dorosłych i noworodków – ćwiczenia, leczenie, rehabilitacja

Gdy przed ukończeniem 3 lat dziecko chodzi na palcach

Dlaczego dziecko chodzi na palcach? Przyczyna chodzenia na palcach u dziecka wiąże się z jego wiekiem. To, że niemowlak chodzi na palcach, jest całkowicie naturalne. Podczas nauki chodzenia dziecko próbuje utrzymać równowagę, a to ułatwia właśnie chodzenie na palcach dzięki napięciu mięśni prostowników tułowia. Nawet gdy 1,5-roczne dziecko chodzi na palcach, nadal nie jest to powód do paniki ani podejrzewania choroby.

Z innych powodów 2-latek chodzi na palcach. Między 2. a 4. rokiem życia stopa dziecka rozwija się i przystosowuje do swojej roli. Chodzenie na palcach u dzieci w tym wieku spowodowane jest rozwojem sklepienia stopy.

Aż do końca nauki i osiągnięcia pewnego kroku chodzenie na palcach u dzieci jest akceptowalne. Jednak warto zwrócić uwagę, czy chodzenie na palcach u 2-latka czy 3-latka przeplatane jest stawianiem całej stopy na podłożu podczas poruszania się na nogach. Jeśli nie, chodzenie na palcach u dziecka może być podstawą do wizyty u lekarza lub fizjoterapeuty.

Do około 3. roku życia dzieci mają fizjologiczne płaskostopie. To zjawisko naturalne i wynika z tego, że do 3. roku życia dzieci mają tzw. poduszeczkę tłuszczową. Chroni ona stopę w czasie przed ukształtowaniem i wzmocnieniem więzadeł na tyle, by mogły utrzymać masę ciała dziecka. W tym okresie nawet wskazane jest, by dziecko chodziło na palcach, ponieważ pomaga to w prawidłowym rozwoju stóp.

Nauka chodzenia i doskonalenie przemieszczania się na nogach sprawia, że dziecko staje się jeszcze bardziej ruchliwe. W tym czasie rodzice obserwujący swoją pociechę zaczynają się niepokoić, a wynika to często z braku wiedzy. Rodzice niepokoją się, gdy 1,5-roczne dziecko chodzi na palcach, ale nie są pewni, czy jest to stan prawidłowy, czy nie. W takich wypadkach najlepiej poradzić się lekarza, czy chodzenie na palcach u 1,5-rocznego dziecka mieści się w normie.

Można założyć, że do ukończenia 3. roku życia chodzenie na palcach przyczyny ma naturalne. Jeśli chodzenie na palcach u dziecka nie mija, może być objawem choroby i wymaga konsultacji z pediatrą, ortopedą, neurologiem lub fizjoterapeutą.

Chodzenie na palcach u dziecka powyżej 3. roku życia

Gdy dziecko chodzi na palcach i ma więcej niż 3 lata, przyczyną chodzenia na palcach może być choroba. Kiedy dziecko zaczyna chodzić na palcach i w ogóle nie stawia całych stóp na podłożu, należy przypuszczać zaburzenia neurologiczne lub w rozwoju układu ruchu.

Możliwe przyczyny chodzenia na palcach to:

• wrodzone skrócenie ścięgien Achillesa w obu nogach,
  
• obniżenie napięcia mięśniowego – hipotonia – gdy układ nerwowy nie współgra z mięśniami, objawem jest wiotkość mięśni i bardzo mała ruchliwość dziecka, niestabilność podczas ruchu, często hipotonia występuje łącznie z dysplazją bioder,
  
• niezintegrowany odruch pierwotny – powinien zniknąć między 7. tygodniem a 3. rokiem życia, wykształcił się w życiu płodowym i polega na tym, że dziecko prostuje ręce i nogi, gdy tylko odchyla głowę do tyłu,
  
• nadwrażliwość stóp na bodźce – receptory na podeszwach stóp działają nieprawidłowo i dziecko przy chodzeniu odczuwa ból, a chodzenie na palcach pozwala mu zmniejszyć powierzchnię stykającą się z podłożem,
  
• zanik mięśni – występuje bardzo rzadko, wykrywalny jest u niemowląt, ponieważ dzieci z zanikiem mięśni nie siadają ani nie chodzą bez pomocy, mają słabe napięcie mięśni.
  

Wiele z tych chorób wykrywa się u młodszych dzieci, jeszcze przed upływem 3. roku życia.

Zobacz też: Spastyczność mięśni, niedowład spastyczny i porażenie spastyczne – rehabilitacja, ćwiczenia i leczenie zaburzeń

Chodzenie na palcach u 8-latka lub jeśli dziecko chodzi na palcach i ma 10 lat oznacza autyzm lub dziecięce porażenie mózgowe. Choroby te najpewniej zostały wykryte we wcześniejszych latach życia dziecka. W rzadkich przypadkach w tym wieku dziecko chodzi na palcach z powodu np. źle dobrego obuwia. Niekiedy chodzenie na palcach u dziecka w tym wieku to efekt nieleczonej nadwrażliwości stóp na bodźce. Problem ten pomaga rozwiązać terapeuta integracji sensorycznej.

Zobacz też: Jak przebiega i dla kogo jest skierowana integracja sensoryczna?

Najtrudniej postawić diagnozę u dzieci w wieku od 4 do 5 lat. W tym czasie kształtowanie stopy, więzadeł i mięśni powinno się definitywnie zakończyć, ale u niektórych może trwać ono minimalnie dłużej. Jednak jeśli 4-letnie dziecko chodzi na palcach, trzeba ten fakt zgłosić lekarzowi. Chodzenie na palcach u 4-latka może być objawem autyzmu częściej niż u młodszych dzieci.

Rehabilitacja i leczenie, gdy dziecko chodzi na palcach

Co robić, gdy dziecko chodzi na palcach? Skonsultować się z pediatrą, ortopedą, neurologiem i fizjoterapeutą. W zależności od przyczyny odpowiedni specjalista podpowie, jak oduczyć dziecko chodzenia na palcach i zaleci ćwiczenia. Czasem, gdy dziecko chodzi na palcach, potrzebna jest też rehabilitacja.