Zespół Aspergera u dzieci i dorosłych

Zespół Aspergera nie wpływa na rozwój umysłowy. Osoby, u których został zdiagnozowany zazwyczaj są bardzo inteligentne, ale brakuje im umiejętności interpersonalnych i społecznych. U niektórych osób z tym zaburzeniem występuje również zespół sawanta. Mimo bardzo niskiego ilorazu inteligencji chorzy posiadają specyficzne umiejętności w danej dziedzinie, które czynią z nich geniuszy. Dotyczy to przeważnie matematyki, plastyki i muzyki. Zespół Aspergera zdiagnozowano m.in. u Kim Peek, malarza Richarda Wawro, rzeźbiarza Alonso Clemons czy poligloty Daniela Tammeta.

Zespół Aspergera: co to jest i kogo dotyczy? Zespół Aspergera a autyzm

Zespół Aspergera nie jest zaliczany do chorób. Zgodnie z najnowszymi ustaleniami uznawany jest za najłagodniejszą formę zaburzenia rozwojowego ze spektrum autyzmu. Dziecko z zespołem Aspergera, w przeciwieństwie do dziecka z autyzmem, rozwija się zupełnie prawidłowo i nie jest upośledzone umysłowo. Ich wspólnym mianownikiem jest jednak wycofanie i trudności w funkcjonowaniu w społeczeństwie. Bardzo często osoby dorosłe, które zmagają się z zespołem Aspergera uznawane są dziwaków. Z dużym trudem nawiązują relacje z innymi ludźmi, są zamknięte w sobie, często żyją w sowim świecie i niejednokrotnie mają nietypowe hobby.

Zespół Aspergera pozwala osobom cierpiącym na to zaburzenie, na samodzielne funkcjonowanie. Autyzm u dzieci wiąże się natomiast z poważnymi problemami w rozwoju i przeważnie z niskim ilorazem inteligencji (IQ poniżej 30), który nie pozwala nawet na naukę mowy.

Zespół Aspergera u dziewczynek występuje rzadziej niż u chłopców, tak jak autyzm dziecięcy.

Zespół Aspergera u dzieci – jak rozpoznać?

Mimo że zespół Aspergera można rozpoznać w każdym wieku, to zaburzenie najczęściej daje o sobie znać między siódmym a ósmym rokiem życia dziecka. Dzieje się tak ponieważ w tym czasie dziecko zaczyna chodzić do szkoły i mieć większy kontakt z rówieśnikami. Dopiero w porównaniu z innymi dziećmi widać, że dziecko bardzo odstaje i ma problemy z nawiązywaniem kontaktów międzyludzkich. Pociechy z zespołem Aspergera zazwyczaj dużo czytają i mają bardzo bogate słownictwo. 

Jakie objawy daje zespół Aspergera u dzieci?

Zespół Aspergera objawy daje mniej nasilone niż autyzm wczesnodziecięcy. U dzieci staje się zauważalny przeważnie między 3. a 8. rokiem życia. W tym czasie asperger u dzieci skutkuje:

• unikaniem kontaktu wzrokowego,
  
• ograniczoną mimiką twarzy i mową ciała lub jej brakiem oraz brakiem zdolności odczytywania mowy ciała i mimiki innych osób,
  
• unikaniem kontaktu fizycznego,
  
• niechęcią do pracy w grupie,
  
• dużą powtarzalnością i rutynowością zachowania – dziecko z chorobą Aspergera nawet najprostsze czynności wykonuje ściśle według schematu,
  
• problemami ze stosowaniem właściwych zaimków osobowych,
  
• zaburzeniami mowy i języka w zakresie prozodii (tonu głosu, akcentowania itd.), rozumienia metafor i sarkazmu, ironii,
  
• zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi, np. układaniem przedmiotów w rzędzie,
  
• czasem niezdarnością ruchową.
  

Jakie objawy daje zespół Aspergera u dorosłych?

Zespół Aspergera objawy u dorosłych daje podobne jak u dzieci, chociaż na przestrzeni lat osoby z tymi zaburzeniami przeważnie wykształcają własne metody radzenia sobie z deficytami zdolności interpersonalnych, społecznych czy językowych. Symptomy aspergera u dorosłych to najczęściej:

• problemy z nawiązywaniem i utrzymywaniem znajomości,
  
• trudności w podtrzymaniu rozmowy,
  
• pochłaniające, często nietypowe hobby, przeważnie dotyczące nauk ścisłych,
  
• sztywność i stereotypowość zachowania, rytualizacja,
  
• zachowania obsesyjno-kompulsywne – objaw ten występuje bardzo często u dzieci, u dorosłych przybiera postać np. częstego mycia rąk czy porządkowania i liczenia zgromadzonych przedmiotów (ten symptom może być mylony z nerwicą natręctw),
  
• zaburzenia pamięci proceduralnej – to, co zdrowi ludzie wykonują odruchowo, dorośli z aspergerem robią w określony sposób i w skupieniu, np. czynności związane z ubieraniem się,
  
• zaburzenia percepcji zmysłowej – zespół Aspergera u dorosłych objawia się niekiedy, tak jak u dzieci, nieprawidłowym odbieraniem bodźców zmysłowych, jednak ten symptom bardziej kojarzony jest z autyzmem, w chorobie Aspergera występuje bardzo rzadko.
  

Zespół Aspergera u dorosłych a agresja

Trudnym do oceny objawem zespołu Aspergera u dorosłych jest agresja. Zachowania agresywne o wiele częściej występują w autyzmie, szczególnie w przypadku zaburzenia rutyny osoby cierpiącej. Agresja w zespole Aspergera nie jest typowym symptomem, jednak może się pojawiać u dorosłych i u dzieci.

Przyczyny zespołu Aspergera i dziedziczenie

Zespół Aspergera nie jest dziedziczony. Rodzic może jednak przekazać dziecku pewną skłonność do występowania zaburzeń ze spektrum autyzmu. Co przyczynia się do rozwoju zespołu Aspergera? Medycyna nie zna odpowiedzi na to pytanie. Przypuszcza się, że występowanie zespołu Aspergera może mieć związek z mutacją genetyczną w obrębie chromosomów 3., 4., 7. i 11., urazem okołoporodowym lub w życiu płodowym, zaburzeniem ze strony ośrodkowego układu nerwowego, infekcją mózgu lub toksoplazmozą. Zdaniem badaczy zaburzenia ze spektrum autyzmu częściej mają dzieci tych mężczyzn, którzy zostali ojcami po 40. roku życia.

Zespół Aspergera: diagnostyka i leczenie

Zespół Aspergera u dzieci może być wykryty dzięki zaobserwowaniu objawów występujących przy tym zaburzeniu. Diagnozę można postawić, po przeprowadzeniu badań u specjalistów – neurologa, psychologa, pediatry i psychiatry. Ważne są również obserwacje rodziców, a u dzieci w wieku szkolnym także obserwacje pedagoga. Diagnoza zespołu Aspergera może być postawiona też u dorosłych, ale zwykle zaburzenia te nie wymagają wtedy leczenia.

Dziecko z zespołem Aspergera powinno uczestniczyć w terapii behawioralnej prowadzonej przez specjalistę. Dzięki temu deficyty mogą się zmniejszyć. Terapia w zespole Aspergera polega na uczestniczeniu w sesjach terapeutycznych i wykonywaniu ćwiczeń zaleconych przez psychologa zarówno podczas zajęć, jak i w domu. Leczenie aspergera opiera się na:

• psychoterapii metodą behawioralno-poznawczą,
  
• zajęciach z integracji sensorycznej,
  
• treningu umiejętności społecznych,
  
• terapii metodą kognitywną.
  

Niekiedy pomocniczo stosuje się w zespole Aspergera leczenie farmakologiczne. Leki można dziecku podawać tylko pod nadzorem lekarza i w uzasadnionych przypadkach.

Test AQ - Jak zdiagnozować zespół Aspergera u dorosłych?

Zespołu Aspergera nie powinno się nigdy diagnozować bez pomocy specjalisty, gdyż granice pomiędzy nim a innym zaburzeniami ze spektrum autyzmu są bardzo płynne. Choć w internecie można znaleźć test AQ, który umożliwia samoopisową diagnozę, należy mieć świadomość, że ma on wyłącznie charakter przesiewowy i nawet uzyskanie w nim wysokiego wyniku nie jest jednoznacznym wyznacznikiem zaburzenia. Osoby, które dostrzegają u siebie objawy zespołu Aspergera lub uzyskały wynik powyżej 30 punktów w teście AQ, powinny się skonsultować ze specjalistą.

Zespół Aspergera to nie choroba

Zespół Aspergera nie jest chorobą, mimo to wiele osób uznaje zaburzenie za schorzenie. Takie myślenie sprawia, że osoby z tym zaburzeniem często stawiane są na równi z niepełnosprawnymi. Trzeba jednak podkreślić ze osoby z zespołem Aspergera nie są gorsze ani głupsze. Bardzo często mogą się pochwalić ponad przeciętną inteligencją. Jedyne z czym nie umieją sobie poradzić to kontakty z ludźmi i w niektórych przypadkach wymagają szczególnego traktowania.

W najnowszych publikacjach sugeruje się, aby zespół Aspergera traktować jako odmienny schemat budowania relacji z otoczeniem. Odmienny nie znaczy gorszy albo lepszy - po prostu inny, jednak nadal mieszczący się w granicach norm.

Zobacz też, jak wygląda życie z zespołem Aspergera.

Dlaczego zespół Aspergera tak często diagnozowany jest u dorosłych?

Zespół Aspergera pierwszy raz został opisany jako jednostka chorobowa dopiero w 1981 r. To stosunkowo późno późno, dlatego dzisiaj wielu ludzi w wieku 30 lat i więcej żyje z tym zaburzeniem i nawet o tym nie widzą. Postawienie prawidłowej diagnozy może utrudniać fakt, że cierpiące na niego dzieci, mimo że funkcjonują w sposób odbiegający od ich rówieśników, nie są opóźnione w rozwoju, a ich odmienne zachowanie uznaje się za cechę charakteru lub łączy ze sposobem wychowania.

Zespół Aspergera u dorosłych niemal w 80 proc. przypadków diagnozowany jest u mężczyzn. Dzieje się tak ponieważ kobiety posiadają wyższe kompetencje w obszarach upośledzanych przez to zaburzenie i łatwiej kompensują niedostatki nim wywołane.

Bibliografia: Nie-Grzeczne Dzieci | Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom z Ukrytymi niepełnosprawnościami im. Hansa Aspergera.