Okostna to błona włóknista, będąca najbardziej zewnętrzną warstwą kości. Pełni kluczową rolę w ochronie kości i jej regeneracji, umożliwia odpowiedni przyrost kości, a poprzez bogate unaczynienie zapewnia jej prawidłowe odżywienie. Jeśli dojdzie do zapalenia okostnej, głównym objawem jest silny ból.
Okostna - co to jest?
Okostna zbudowana jest z dwóch warstw. Pierwsza warstwa, rozrodcza, jest niezbędna w procesie wzrostu i odbudowy tkanki kostnej (np. po złamaniach). Drugą, włóknistą, cechuje bardzo bogate unaczynienie i unerwienie, co w przypadku zapalenia okostnej przyczynia się do tak dużej intensywności odczuwanego bólu.
Czy zapalenie okostnej to to samo co zapalenie ozębnej?
Nie. Ozębna to tkanka pełniąca dokładne takie same funkcje i bardzo zbliżonej budowie do okostnej, wypełnia przestrzeń pomiędzy ścianą kostną zębodołu a korzeniem zęba. Jednak jest to inna tkanka, więc te dwa określenia nie są równorzędne. Inaczej mówiąc, zapalenie ozębnej dotyczy bezpośrednio kontaktu ząb-kość. Zapalenie okostnej dotyczy wyłącznie kości szczęki, choć powikłania tego zapalenia przekładają się na dolegliwości zębowe.
Jakie są przyczyny zapalenia okostnej?
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że inne są przyczyny przewlekłego zapalenia okostnej, a inne ostrego. Przewlekłe zapalenie jest wynikiem np. szkodliwego wpływu promieniowania jonizującego, zatrucia fosforem lub jest jednym z objawów osteoartropatii u dorosłych obejmującej kości przedramienia, dłoni, stóp i piszczeli. Ostre zapalenie jest najczęściej następstwem urazu i przedostania się czynników chorobotwórczych ze środowiska zewnętrznego, bądź może się rozwinąć w wyniku przejścia stanu zapalnego z sąsiadujących ognisk zapalnych. Jeśli wyszczególnimy tu okostną w okolicy zębów, do przyczyn zaliczymy także: próchnicę, stany zapalne miazgi zęba czy korzeni zęba, nieprawidłowo przeprowadzone leczenie kanałowe, pozostawienie korzenia po usunięciu zęba.
Zapalenie okostnej - objawy
Podstawowym objawem jest ból. Silny, nagły, często gwałtownie narastający. W okolicy zajętej kości dochodzi do obrzęku, a także do zaczerwienienia skóry nad objętą stanem zapalnym okostną. Jeśli zapalenie obejmuje kości szczęki, objawy imitują ból zęba - ból, opuchlizna policzka, niemożność mówienia i otwierania ust. Dodatkowo pojawia się często ból głowy i podwyższenie temperatury.
Zapalenie okostnej u dzieci
U niemowląt można spotkać się z przewlekłym zapaleniem nasad kości długich w dziedzicznym zespole Caffeya-Silvermana. Charakteryzuje się on nawarstwieniami okostnej, odczynami okostnowymi a także innymi objawami jak zajęcie tkanek miękkich, czy objawy ogólne.
Zapalenie okostnej - diagnostyka
Podstawowym narzędziem diagnostycznym jest zdjęcie rentgenowskie (RTG), czyli zwykłe prześwietlenie. Jeśli zapalenie obejmuje szczękę, diagnostyka również wymaga RTG, jednak leczeniem zajmuje się nie lekarz, tylko stomatolog.
Leczenie zapalenia okostnej
Leczenie powinno być jak najszybciej prowadzone przez lekarza bądź przez stomatologa. Leczenie domowe nie przynosi często spodziewanych rezultatów, standardowe leki przeciwbólowe i przeciwzapalnie nie łagodzą całkowicie objawów. Leczeniem z wyboru jest antybiotyk. Jeśli za długo zwleka się z antybiotykoterapią, może rozwinąć się ropień, co często skutkuje interwencją chirurgiczną. Szczególnie niebezpieczne bywają zapalenia okostnej w okolicach zębów. Zdjęcia RTG pokazują stopień zniszczenia korony zęba, wobec czego lekarz podejmuje decyzję o dalszym postępowaniu. Stomatolog ocenia, czy ząb można uratować, jeśli tak - proponuje leczenie kanałowe. Należy pamiętać, że kiedy zlekceważy się stan zapalny i dojdzie do powstania ropnia, to jest to stan bardzo niebezpieczny. Dlaczego? Ponieważ wszystkie tego typu zakażenia mogą prowadzić do zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych, mózgu (jeśli zapalenie obejmuje okolice głowy) czy sepsy.Antybiotykoterapia trwa zazwyczaj 7 -14 dni. Można dodatkowo stosować zimne okłady zmniejszające opuchliznę. Pomocne mogą być też płukanki z szałwii czy rumianku, jeśli infekcja dotyczy okostnej zębów.
Podsumowanie
Zapalenie okostnej dotyczy warstwy zewnętrznej kości. Głównym objawem jest bardzo silny ból, często obrzęk. Groźnym powikłaniem może być powstanie ropnia. Leczenie polega przede wszystkim na antybiotykoterapii. Powikłania wiążą się z postępowaniem chirurgicznym. Nie należy zbyt długo zwlekać z diagnostyką i opierać się na domowych sposobach leczenia, które nie przynoszą pożądanych rezultatów.