Pierwsze badanie ultrasonograficzne (USG) jamy brzusznej w ciąży należy wykonać między 11 a 14 tygodniem w ciąży. Nie jest to pierwsze USG ciężarnej – wcześniej, do 10 tygodnia, zaleca się badanie ultrasonograficzne sondą dopochwową. Kolejne USG jamy brzusznej wykonuje się między 18 a 22 i między 28 a 32 tygodniem ciąży. Badania te mają na celu ocenę budowy anatomicznej płodu oraz (w 11–14 tygodniu) rozpoznanie ewentualnych wad genetycznych. Dotychczas nie stwierdzono szkodliwego wpływu badań ultrasonograficznych ani na organizm ciężarnej, ani na płód. W związku z tym nie ma żadnych ograniczeń co do tego, jak często można je wykonywać.

USG jamy brzusznej w ciąży

Dokładny termin pierwszego USG brzucha w ciąży ustala lekarz. Dzięki temu badaniu lekarze są w stanie ocenić, czy płód odpowiednio się rozwija, a także oszacować ryzyko wystąpienia chorób genetycznych. Podczas pierwszego USG bierze się pod uwagę:

• przezierność karku płodu,
  
• czynność akcji serca płodu,
  
• pozycję płodu,
  
• kość nosową płodu,
  
• przepływ krwi w przewodzie żylnym,
  
• przepływ krwi przez zastawkę trójdzielną,
  
• błonę owodniową.
  
  

Kolejne USG jamy brzusznej przeprowadza się w 18–22 i 28–32 tygodniu ciąży. Jego celem jest wykrycie wad wrodzonych w budowie płodu, określenie wieku (jeżeli nie zrobiono tego wcześniej) oraz wagi płodu.

Co wykrywa USG?

W trakcie pierwszego badania USG w ciąży oceniania jest przezierność karkowa, na podstawie której określa się ryzyko wystąpienia wad genetycznych. Jest to zbiornik płynu znajdujący się w okolicach karku płodu. Jego grubość nie powinna przekraczać 2,5 mm. Powiększona przezierność może oznaczać następujące zaburzenia:

• zespół Downa,
  
• zespół Pataua,
  
• zespół Edwardsa,
  
• zespół Cornelii de Lange,
  
• zespół Noonan,
  
• zespół Turnera,
  
• zespół Smitha-Lemliego-Opitza,
  
• zespół Jouberta,
  
• zespół Escobara.
  

Drugim markerem jest badana w USG brzucha czynność serca płodu. Między 11. a 14. tygodniem ciąży powinna ona wynosić między 110 a 160 uderzeń na minutę. Jej poszczególne zaburzenia mogą oznaczać:

• tachykardię (przyspieszenie akcji serca powyżej 160 uderzeń na minutę) – zespół Pataua, zespół Turnera,
  
• bradykardię (częstość akcji serca poniżej 110 razy na minutę) – zespół Edwardsa oraz triploidię, czyli obecność dodatkowej pary chromosomów,
  
• umiarkowaną tachykardię – zespół Downa.
  

Stwierdzenie pogrubionej przezierności lub nieprawidłowej czynności serca nie zawsze jest związane z wadą chromosomalną. Należy ją potwierdzić lub wykluczyć w dalszych badaniach genetycznych.

Zobacz także: Badania prenatalne wykrywają wady rozwojowe i choroby płodu

W kolejnych badaniach USG jamy brzusznej diagnozuje się ewentualne nieprawidłowości w rozwoju i budowie płodu. Jego wiek i wagę określa się na podstawie wymiaru dwuciemieniowego główki, obwodu główki, obwodu brzucha, długości kości udowej (czasem także kości ramiennej) i wymiaru poprzecznego móżdżku. Oprócz tego badana jest też prawidłowa budowa i położenie:

• czaszki,
  
• ośrodkowego układu nerwowego,
  
• twarzy,
  
• szyi,
  
• klatki piersiowe,
  
• serca,
  
• jamy brzusznej i znajdujących się w niej narządów,
  
• kręgosłupa i kończyn.
  

Określa się wtedy również położenie łożyska, a kiedy wymaga tego sytuacja – stan szyjki macicy, macicy i jej przydatków oraz płynu owodniowego. Na życzenie rodziców możliwe jest także rozpoznanie płci dziecka.

USG brzucha dziecka

Obowiązkowe badanie USG niemowlęcia dotyczy tylko stawów biodrowych dziecka. USG brzucha dziecka wykrywa wady rozwojowe, stosuje się je także przy stwierdzeniu guza w jamie brzusznej lub innych odchyleń.

Podczas USG jamy brzusznej niemowląt i starszych dzieci bada się:

• wątrobę, drogi żółciowe i pęcherzyk żółciowy,
  
• śledzionę,
  
• jelita,
  
• nerki,
  
• trzustkę,
  
• naczynia krwionośne przechodzące przez jamę brzuszną.
  

Noworodek przed USG powinien zostać nakarmiony przez matkę. U starszego dziecka badanie wykonuje się przy pełnym pęcherzu, dlatego 30–60 minut wcześniej należy podać mu do picia niegazowany napój. U dzieci i niemowląt USG nie wykonuje się na czczo, chyba że przeprowadza się je w celu potwierdzenia lub wykluczenia zaburzeń pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. Należy wówczas nie podawać mu posiłków na 3 godziny przed badaniem.